در آن زمان مردم برای کمک به مجاهدان به تبریز رفتند، اما این بار مردم برای دیدار و بزرگداشت مشروطه به زادگاه حوادث قیام دوم مشروطه می روند. در واقع مردم، این بار در قالب تورهای گردشگری از خانه مشروطه دیدن می کنند.
این فرصتی استثنایی است تا با اتکا به آن، شرایطی برای رشد توسعه گردشگری در تبریز مهیا شود. همان گونه که در زمان مشروطیت، احیای حکومت قانون میسر شد، در دیدار مردم ایران از تبریز در سالگرد مشروطه، دیگر مکان های دیدنی نیز مورد بازدید قرار می‌گیرند؛ مکان هایی نظیر مسجدکبود، باغ ائل گلی، مقبره الشعرا، موزه آذربایجان و بازار تبریز.
در واقع، سالگرد مشروطه فرصتی در اختیار تبریزیان قرار داده تا آنان با کمترین هزینه و کسب بیشترین درآمد، جاذبه های توریستی خود را به طور کامل به ایرانیان معرفی کنند.محور این دیدار ارزشمند نیز خانه مشروطه است.
خانه مشروطه
۱۴مرداد ۱۳۸۵ هجری شمسی یکصدمین سالگرد امضای فرمان مشروطیت است؛ فرمانی که پس از مجاهدت مردم و دو دوره مهاجرت علمای وقت به قم و حرم شاهزاده عبدالعظیم، توسط مظفرالدین شاه به امضا رسید.
در آن زمان مشروطه خواهان شهرهای مختلف ایران در منازل بزرگان طرفدار مشروطه گردهم جمع می شدند. یکی از مراکز تجمعات مشروطه خواهان، خانه ای بود در تبریز که سال ها بعد به یادگار مجاهدت مردم و افرادی نظیر ستارخان و باقرخان خانه مشروطه نام گرفت.
خانه مشروطه تبریز بنا بر آنچه در گزارش های خبرگزاری ها آمده، قرار است در ماه جاری و مقارن با جشن های یکصدمین سال امضای فرمان مشروطیت، به موزه تغییر کاربری دهد که این می تواند در رشد ورود گردشگران داخلی و خارجی به شهر تبریز موثر واقع شود، زیرا علاوه بر تخصیص دادن بخشی از فضای بنای خانه مشروطه به موزه، خود ساختمان نیز از ارزش دوچندان تاریخی برخوردار است.
مقر مشروطه خواهان
بنا به همزمان بودن سالگرد سده انقلاب مشروطه و تاریخ تغییر کاربری ساختمان مشروطیت به موزه، شرح تاریخ بنای این ساختمان ضروری می نماید.
خانه مشروطه در تبریز، نخستین موزه تخصصی جنبش مشروطیت در ایران است که در سال ۱۳۶۵ با تصویب هیات دولت راه اندازی شد، اما در سال های بعد به دلیل موقعیت این بنا در شهر تبریز، اداره میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی در بخشی از آن مستقر شد.
خانه مشروطه در اوایل راسته کوچه، در نزدیکی مجموعه بازار تبریز واقع شده است. حاج مهدی کوزه کنانی ملقب به ابوالمله در سال ۱۲۴۷ هجری شمسی این ساختمان را توسط یک استاد معمار تبریزی به نام حاج ولی بنا کرد. معماری ساختمان مشروطیت دارای ویژگی های منحصر به فردی است.
این ساختمان در زمینی به مساحت ۱۰۰۰متر مربع در دو طبقه احداث شده است. بنای مشروطیت توسط حاج مهدی کوزه کنانی که یکی از بازرگانان خوش نام شهر تبریز بود در اختیار ستارخان و مجاهدان قرار گرفت. البته این خانه که بعد از امضای فرمان مشروطیت و به توپ بستن مجلس شورای ملی به مجاهدان واگذار شده بود، در مدت حکومت استبدادی محمدعلی شاه بارها از سوی نیروهای دولتی و مستبدان مورد تعرض قرار گرفت.
در جریان این تعرضات چندین بار جان صاحبخانه به خطر افتاد. ظاهراً در همین خانه بود که مجاهدان تصمیم گرفتند پرچم های سفید تسلیم در برابر قوای دولتی را پایین بیاورند و به رزم ادامه دهند. این خانه پس از فتح تهران و اعاده مشروطیت و مرگ صاحبخانه رها شد، اما سال ها بعد و با توجه به ارزش ملی و معنوی و خصوصیات معماری این خانه، در سال ۱۳۵۴ به شماره ۹/۱۱۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
در حال حاضر در بخش اصلی خانه مشروطه یادگارهای شخصیت های آن دوران نگهداری می شود. از اشیای این موزه می توان به وسایل شخصی ثقه الاسلام تبریزی و اشیای مربوط به سردار و سالار ملی و تندیس های رهبران مشروطه اشاره کرد.
مشروطه در تبریز
جنبش مشروطه (یا مشروطه دوم که پس از به توپ بستن مجلس در تهران پا گرفت) در تبریز منجر به وقوع شورش های گسترده مردمی شد.
اما علت به توپ بستن مجلس چیزی فراتر از اقدام به ترور محمدعلی شاه بود. پس از مرگ مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه که به جای وی بر تخت سلطنت نشسته بود به مخالفت با مجلس پرداخت. او حتی نمایندگان مجلس را به تاجگذاری خود دعوت نکرد و از امضای قانون اساسی سرباز زد. این امر اعتراضات مردم به ویژه مردم تبریز را برانگیخت و در نهایت محمدعلی شاه به ناچار- از ترس از دست دادن تاج و تخت- دست خطی صادر کرد و قول همراهی با مشروطه خواهان را داد.
اما پذیرش قانون اساسی ظاهری بود و شاه و صدراعظم مستبدش در باطن با قانون اساسی مخالفت می کردند.
سرانجام زخم این مخالفت ها با بمبی که عوامل حیدر عمواوغلی به کالسکه حامل محمدعلی شاه انداختند سرباز کرد و بهانه ای به دست شاه و مستبدان افتاد تا دور جدیدی از اقدامات خود را علیه مجلس آغاز کنند.
این اقدامات ضدمردمی با به توپ بستن مجلس به اوج خود رسید. پس از حمله به مجلس و پخش خبر آن در سراسر ایران، مردم علیه حکومت دست به شورش زدند. مردم تبریز نیز با شنیدن اخبار تهران به هواداری از مشروطه و مخالفت با محمدعلی شاه پرداختند. در مقابل، شاه نیروهای دولتی را برای سرکوب تبریزیان به آذربایجان فرستاد.
ستارخان، باقرخان و حیدرخان عمواوغلی به بسیج مردم مبادرت کردند و پس از چند دور ضد و خورد شدید با نیروهای دولتی و به رغم آنکه شهر در ابتدا توسط نیروی روسی محاصره شده بود، تبریزیان موفق به شکست نیروهای دولتی شده و مقدمات فتح تهران و سرنگونی محمدعلی شاه فراهم آمد.
