یکی از این سریالها «روزی روزگاری» است که در دهه70 به کارگردانی امرالله احمدجو ساخته شد و تا به حال نیز چندین بار از تلویزیون پخش شده و مرحوم خسرو شکیبایی یکی از شخصیتهای اصلی آن با نام مرادبیک بود. در جریان این قصه که به خوبی به فرهنگ بومی و گویش فولکلوریک توجه شده بود، مرادبیک یکی از آدمهای منفی قصه آرامآرام به قهرمان قصه تبدیل میشود و در این میان همهچیز به بهترین شکل اتفاق میافتد.
این کارگردان که سال آینده قدم به 60سالگی خواهد گذاشت، توجه به فرهنگ بومی و اخلاق را در تمام کارهایش سرلوحه قرار داده و در اثر جدید خود «پشت کوههای بلند» که این شبها از شبکه 3 پخش میشود، نیز همین ریزبینی و حساسیتها را با خود همراه دارد.
او چندین سال وقت، صرف نگارش فیلمنامه این سریال کرد که ابتدا «اوسنه پادشاهی» نام داشت و سرانجام در سال87 نگارش را به پایان برد. پس از آن نیز او که پیشتر کارهایش در شبکه یک ساخته شده بود، این بار به شبکه3 معرفی شد تا این سریال را به تهیهکنندگی رضا جودی در این شبکه بسازد.
سرانجام احمدجو سریال پشت کوههای بلند را اوایل اردیبهشت ماه سال89 در شهر اصفهان آغاز کرد. در روز اول حسن اکلیلی (حاکم اصفهان)، فریدون سورانی (پیشکار حاکم)، رضا ناطقیان (جارچی) و سیفالله نامداری (خواجه حرمخان حاکم) از بازیگران اصفهانی این سریال جلوی دوربین رفتند. البته ناگفته نماند که احمدجو بر حضور بازیگران اصفهانی در این سریال تأکید زیادی داشت و تلاش کرد تا جایی که میتواند از بازیگرانی که بهخوبی میتوانند به این لهجه صحبت کنند، استفاده کند.
پشت کوههای بلند در 4فاز مختلف ساخته شد؛ فاز اول آن مربوط به حاکم اصفهان است که در کاخ میگذرد. فاز دوم نیز متعلق به اردوگاه شاهی است؛ بخش سوم نیز کاروان شاهی است که برای رسیدن به اردوگاه میروند و فاز چهارم داخلیهای چادرها در اردوگاه است که این بخش تقریبا در فصل سرد سال تصویربرداری شد.
این سریال ساختاری اپیزودیک دارد و ضمن روایت یک داستان که خط اصلی سریال را تشکیل میدهد، بینندگان در هر شب یا در 2 شب شاهد یک قصه مستقل هستند که در قالب طنز ساخته شده و البته داستانی تخیلی است که بدون زمان و مکان محسوب میشود. ناگفته نماند که زایندهرود نیز یکی از نقشهای اصلی را برعهده دارد و حتی خشکی آن در مقاطعی برای سازندگان پشت کوههای بلند دردسرآفرین شده بود اما در نهایت سازندگان با برنامهریزی توانستند از مقاطع پرآب زایندهرود استفاده کنند و بیشتر بخشها را در باغ بهادران که محلی نزدیک اصفهان است تصویربرداری کنند. البته بیابانهای میمه که سریال روزی روزگاری نیز در آن ساخته شده، در این سریال از چشم احمدجو دور نماند و او بخشهایی از کار را هم در آنجا تصویربرداری کرد.
محمود پاکنیت، حسامبیک روزی روزگاری به پشت کوههای بلند هم آمده است و اتفاقا این بار دوباره شاه شده است؛ آن هم شاه خیالی شهر اصفهان. در کنار او فردوس کاویانی نیز 4 نقش متفاوت را در سریال ایفا کرده است. حسن اکلیلی، انوشیروان ارجمند، آتش تقیپور، مهوش صبرکن، علیرضا شجاعنوری، مهتاج نجومی، محمد فیلی، بهروز مسروری، فریدون سورانی، رحیم هودی، پرویز بزرگی و... نیز از دیگر نقشآفرینان این مجموعه تلویزیونی هستند.
البته احمدجو در ساخت پشت کوههای بلند همچنان روزی روزگاری را از نظر دور ندارد و در سکانسهایی یاد و خاطره مرحوم خسرو شکیبایی را زنده میکند. همچنین یادی میشود از بازی درخشان و بهیادماندنی ژاله علو در سریال روزی روزگاری. البته نقش مرادبیک یا زندهیاد خسرو شکیبایی را اینبار علیرضا شجاعنوری ایفا میکند. خاله لیلای داستان را هم مهتاج نجومی بازی میکند. احمدجو ضمن بازآفرینی بخشهای کمی از روزی روزگاری خواسته تا ادای دینی کرده باشد به شکیبایی و خانم ژاله علو و حتی در گفتوگویی هم اشاره کرده است که اگر شکیبایی هنوز زنده بود، حتما از او برای بازی در پشت کوههای بلند نیز دعوت میکردم و یکی از شخصیتهای اصلی داستان را به او میسپردم.
ضمن اینکه احمدجو پیش از پخش سریال از تلویزیون در یکی از مصاحبههای خود گفته است: سریال پشت کوههای بلند دنباله روزی روزگاری نیست، ولی آن فضا را تداعی میکند. این مجموعه برای پخش در شبکه3 طراحی شده که همیشه کارهای مفرح پخش میکند. در روزی روزگاری هم هرجا که میشد من سعی کردم از طنز وارد کمدی بشوم و یک شوخی که بهنظرم میرسید جرأت پرداختن به آن وجود دارد و حداقل یخ نیست، به کار بردم. موسیقی تیتراژ سریال هم با صدای 2برادر دوقلو به نامهای علی و محمد سعیدی خوانده شده و از موسیقی اصفهان در آن استفاده شده است.
جالب است بدانید امرالله احمدجو در کنار ساخت پشت کوههای بلند، یک رمان به نام استادنامه را هم نوشته است. این رمان در 3جلد نوشته شده و مراحل بازنویسی را سپری میکند، حالوهوایش هم چیزی شبیه کارهایی است که احمدجو تا به حال ساخته است. اما در سریال پشت کوههای بلند که پخش آن به تازگی از شبکه3 آغاز شده میبینیم که «سامشا» (محمود پاکنیت) با شخصیتی بسیار نزدیک به حسامبیک سریال روزی روزگاری که حالا پادشاه شده، همراه با ملکخاتون (مهوش صبرکن)، شمس وزیر (انوشیروان ارجمند)، قشونسالار (آتش تقیپور) و دیگر خدم و حشم معمول پادشاهان ازجمله تلخک دربار (محمد فیلی) که او هم شخصیتی همسان «بسیمبیک» روزی روزگاری است برای تفرج، شکار و خوشگذرانی به اصفهان میآید.
حاکم دستنشانده سامشا در اصفهان (حسن اکلیلی) که دور از چشمان سامشا میخواهد پادشاهی را از آن خود کند، با طراحی پیشکار(فریدون سورانی) خواجهنعمان- تاجر بزرگ اصفهان- و کدخدای کولیباد (بهروز مسروری) را به دارالحکومه دعوت کرده تا با جلب حمایت آنها طرح خود را عملی کند.
معلوم میشود که خواجه نعمان با غرقشدن کشتیهایش در مسیر هند ورشکسته شده و کدخدای کولیباد هم آن سلحشور و جنگجویی که تصور میکردند نیست. قاصد پادشاه سر میرسد که سامشا در انتظار پیشواز حاکم در نزدیکی اصفهان اردو زده است و بنابه خلق خاصش و عادت دوران راهزنی هنوز بیاباننشینی و چادرنشینی را به کاخنشینی ترجیح میدهد و حاضر نیست وارد شهر اصفهان شود. حاکم و پیشکار عاجز و درمانده که نقشه پادشاهی را چه کنند و... . مجموعه تلویزیونی پشت کوههای بلند هر شب جز پنجشنبهها و جمعهها، ساعت21 روی آنتن میرود و تکرار آن روز بعد ساعت14:30پخش میشود. خلاصه هرهفته نیز جمعهها ساعت16 از شبکه3 سیما پخش میشود.