تنفسگاهی برای تهران دود گرفته

این اراضی به‌دلیل استقرار در قلب شهر تهران از جایگاه ویژه‌ای به‌عنوان متعادل‌کننده شرایط آب و هوایی و اکولوژیک برخوردار بوده و به‌عنوان یکی از معدود اراضی محفوظ از توسعه و کمتر دست‌خورده شهر تهران به شمار می‌رود.به لحاظ عوامل فیتوژئوگرافیک، اراضی عباس‌‌آباد در ناحیه ای با آب و هوای خشک و نوسان حرارتی زیاد قراردارد و در یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان بیان کرد که حدود 60‌درصد گونه‌های گیاهی ایران در این محدوده قابل کشت است. قابلیت‌های طبیعی اراضی عباس‌آباد برگرفته از ساختار کلی محیط‌زیست شهر تهران و ویژگی‌های خرده اقلیمی منطقه است. استفاده از این قابلیت‌ها با توجه به جایگاه تفکر «محلات سبز» و توسعه آن در داخل فضاهای شهری در مبحث توسعه پایدار شهر، نکته کلیدی طرح‌ریزی برای تصمیم‌گیری‌های آتی درخصوص اراضی عباس آباد است.

توجهات روز افزونی که در این سال‌ها نسبت به مقوله توسعه پایدار ابراز شده همگی بیانگر این موضوع است که اهداف توسعه پایدار در تمامی ابعاد به وقوع بپیوندد. برای رسیدن به این اهداف تصمیم گرفته‌شد که منطقه‌ای در سطح کلانشهر تهران به‌عنوان منطقه ویژه اکولوژیک ایجاد شود و برای این منظور به‌طور مشخص اراضی عباس‌آباد درنظر گرفته شد.منطقه ویژه اکولوژیک تهران در راستای تعامل اهداف فرهنگی، اجتماعی کلانشهر تهران با رعایت مضامین حفاظت محیط‌زیست و با توجه به سامانه‌های قابل تحدید انرژی و احترام به تنوع فرهنگی، پایه‌ریزی می‌شود و با ساختار مدیریتی مستقل به‌طور مستقیم زیرنظر شهردار تهران فعالیت می‌کند.برهمین اساس بود که مدیریت شهری تصمیم گرفت این اراضی را به بوستان‌ها و مراکز فرهنگی اختصاص دهد؛ فضاهایی که شرحی از آنها در این صفحه و صفحه بعد آمده است.

بوستان نوروز و پارک اکو

محوطه بوستان نوروز و پارک اکو که برگرفته از نام کشورهای عضو اکو است حد فاصل بازار گل عباس‌آباد در شمال و اراضی بنیاد مستضعفان و جانبازان در جنوب قرار دارد. مساحت این دو مجموعه حدود 100هزار مترمربع است که به اصلی‌ترین و عمومی‌ترین کاربری طرح فضای سبز تفرجگاهی ویژه تبدیل خواهد شد. در این باغ بزرگ دریاچه‌ای به وسعت تقریبی 1/2هکتار قراردارد که نقطه مرکزی این باغ محسوب می‌شود. کاربری‌های عمده این باغ ، تجمع و گردهمایی تعریف شده و فعالیت‌های عمومی تفرجگاهی در آن با سازه‌های موقت فصلی و دوره‌ای جانمایی می‌شوند. سطح تراز این باغ سه متر بالاتر از کف گودال باغ سوغات سفر است. دریاچه بوستان نوروز نیز که در قطعه چهارم اراضی عباس‌آباد و درون همین بوستان ایجاد می‌شود شامل دو قسمت شمالی و جنوبی است که مساحت آن به‌ترتیب 3500مترمربع و 12هزار مترمربع است که مساحت کل این مجموعه 15هزار و 500مترمربع از اراضی عباس‌آباد را به‌خود اختصاص داده است.عمق دریاچه یک‌مترونیم است و در ساحل آن فضاهای سبز و گردشگری ازجمله مسیر دوچرخه و پیاده‌رو درنظر گرفته شده است.

باغ هنر

این باغ که در شرق اراضی عباس‌آباد جانمایی شده است دارای کاربری فرهنگی و هنری است. باغ هنر (فردوسی) با مساحتی بالغ بر 47هزار مترمربع در مجموعه باغستان‌های شمالی اراضی عباس‌آباد قرار دارد. این باغ در مرکز حوزه و لبه محوراصلی ارتباطی مصلا، میدان گلگشت مصلا، باغ‌دره دفاع‌مقدس و ایستگاه‌های مترو قرار گرفته است. براساس طرح تفصیلی اراضی عباس‌آباد، محل احداث باغ فردوسی یا باغ هنر در حوزه عملکرد فرهنگی با گرایش‌ عمده علمی - هنری و در مجاورت مجموعه‌های باغ کتاب، باغ نمایش، باغ‌موزه جواهرات و باغ‌موزه دفاع‌مقدس جانمایی شده است. پیش‌بینی طرح بر آن است تا باغ هنر به‌عنوان فضایی شهری با ‌شأن فرهنگی بتواند خدماتی به فراخور نیاز شهروندان ارائه کند تا شهروندان از حضور و گذران اوقات خود در این باغ بهره کافی ببرند. این مجموعه همچنین برگرفته از الگوی باغ ایرانی و به‌صورت باغ در باغ ایجاد می‌شود تا تجربه حضوری مفاهیم فرهنگ ایران از طریق تجربه مستقیم فضا، فراهم شود. گفتنی است از هفت شاخه (رسمی) هنر جز نمایش و سینما که در باغ نمایش سکنی می‌گزینند، دیگر هنرها در باغ هنر صاحب خانه هستند. خانه‌های شعر، موسیقی، نقش و معماری که در چهار جبهه اصلی باغ هنر مستقر می‌شوند با باغ ایرانی به یکدیگر پیوند می‌خورند و بدین‌ترتیب همه کانون‌های هنری در یک مکان گردهم می‌آیند. باغ اساطیری هنر ایران بر فراز بلندایی از دامنه‌های البرز و مشرف به چشم‌اندازهای پیرامون، استقرار یافته است. دامنه‌های شیبدار آن نیز با فرم متنوع و اراضی کم‌ارتفاع‌تر حاشیه دریاچه به محوطه‌سازی‌‌هایی متناسب با نیازهای پروژه اختصاص پیدا کرده‌اند. باغ فردوسی به مثابه جایگاه رفیع هنر ایران درنظر گرفته شده و کمربند سبز آن نیز به لایه‌های مفرح و جذاب تفرجگاهی، نمایشگاهی و ارتباط نزدیک با تولید آثار هنری، خرید آثار و... اختصاص می‌یابد.

گلستان بنادر

محوطه گلستان بنادر با سطحی حدود 24هزار مترمربع در ضلع شرقی ساختمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی قرار دارد که از ضلع شمالی به حیاط یا میدان کاروانسرا و از ضلع جنوب به دامنه روبه بزرگراه همت محدود می‌شود.کارکرد و نام این پارک صرفا به‌لحاظ همجواری با ساختمان بنادر و کشتیرانی به این نام تعریف نشده است، بلکه صرف ماهیت نظری سناریوی عملکردی مجموعه که به سفر تعبیر شده، به سفر از طریق زمین و هوا و دریا هم تعمیم داده شده و سایه ساختمان اداری فوق نیز بر تعبیر این پارک قوت بخشیده است. در این بوستان لکه‌های موضوعی اعم از کالبد و فضای کشتی، کالبد و فضای لنگرگاه، کالبد و فضای فانوس دریایی و ایستگاه درشکه جهت استفاده بازدیدکنندگان درنظر گرفته شده است.

بوستان آب و آتش

گلستان حضرت ابراهیم(ع) یا بوستان آب و آتش با مساحتی حدود 24هزار مترمربع در شمال مجموعه تفرجگاهی اراضی عباس‌آباد و در تقاطع خیابان دیدار و بزرگراه آفریقا قرار دارد. چهار برج آتش در محدوده‌ای از آب‌نماهای متنوع، در عین ایجاد محیطی سرزنده و جذاب در ساعات مختلف شبانه‌روز، نشانه‌هایی شاخص در بخش ورودی اصلی مجموعه اراضی عباس‌آباد را سامان داده‌اند. فضای داخلی پارک پس از ورود توجه هر بیننده ای را در مواجهه با ستون‌های منقوش با مفاهیم اسلامی و حماسی جلب می‌کند؛ ستون‌هایی که با تناوب، هجمه‌هایی از آتش را برای بیان داستانی برگرفته از حقایق گذشته شعله‌ور می‌سازد و آب- این آبی جاری- برای تطهیر در میان داستان جاری است. مبنای طراحی مسیرهای آب در پارک نیز براساس مفاهیم جاری‌بودن، مرئی و مخفی‌شدن، لطافت، هیجان و نهایتا ادامه حیات موجودات تا روز نهایی شکل گرفته است.

باغ گل

براساس طرح جامع اراضی عباس‌آباد در قطعات سه و چهار این اراضی کاربری فضای سبز و مجموعه گردشگری سفرنامه در زمینی به وسعت حدود 65هکتار تعریف شده است.در این مجموعه گردشگری، کاربری‌هایی ازجمله گلستان آب و آتش، هتل و مجتمع دیدار، گلستان‌های بنادر، منظومه شمسی، فناوری‌های دیجیتال، فناوری رسانه‌ای، توشه، آفریقا، آموزش و بازار فرهنگی اکو تعریف شده و در حال ساخت است. در این میان مابین کاربری منظومه شمسی و پارک اکو، بازار گل و گیاه طراحی شده است.با توجه به نبود مراکز عمده توزیع گل در مناطق شمال شهر تهران و یا فروشگاه زنجیره‌ای گل، بازار گل و گیاه عباس‌آباد جهت ارائه خدمات این صنعت به شهروندان و تسهیل در تهیه گل و گیاه، تعریف شده است.

اسکیت پارک

اسکیت پارک اراضی عباس‌آباد به‌عنوان بزرگ‌ترین اسکیت پارک خاورمیانه در جنب تقاطع اتوبان‌های شهید همت و شهید مدرس در حال احداث است. ساخت این محوطه مخصوص اسکیت‌سواری به‌دلیل تخصصی‌بودن از دانش و تجربه متخصصانی از کشور آلمان بهره برده است. مونتاژ قطعات پیش‌ساخته و باکیفیت این محوطه ورزشی نیز که تنها مخصوص ورزش اسکیت احداث شده است توسط متخصصان آلمانی انجام شده است.

گلستان منظومه شمسی

گلستان منظومه شمسی در حاشیه جنوبی بزرگراه همت و در ضلع جنوب بلوار چهارباغ دیدار واقع شده است. این گلستان 11هزار مترمربع مساحت دارد. گلستان منظومه شمسی دارای کالبد و فضای آسمان‌نماست که از معماری یک کره فضایی با قطر 30متر برخوردار است. در محوطه کره فضایی سفر به کهکشان‌ها نمایش داده می‌شود و قرارگیری این کره نیز در حاشیه بزرگراه همت بهترین منظر شهری را برای رویت این مجموعه از بزرگراه همت، مدرس و حقانی ایجاد می‌کند.پلانتاریوم یا آسمان‌نما نیز تالاری است که در آن نمایی از ستارگان، سیاره‌ها و دیگر پدیده‌های آسمانی برای اهداف آموزشی یا سرگرمی نمایش داده می‌شود. آسمان‌نما دارای گنبدی است که بینندگان زیر آن می‌نشینند و تصویری از آسمان را که با پروژکتور مخصوصی بر سقف گنبد می‌افتد مشاهده می‌کنند. پلانتاریوم با دارابودن فضای باز می‌تواند به محوطه‌ای آموزشی برای علم نجوم نیز تبدیل شود.با استفاده از آسمان‌نما می‌توان بیشتر مسائل مربوط به فراگیری علم نجوم را در محیطی مناسب و با امکانات نمایشی گسترده به‌نمایش گذاشت. در مرکز گنبد آسمان‌نما همچنین پروژکتوری تعبیه شده که شامل پروژکتورهای جداگانه‌ای برای خورشید، ماه، سیارات و ستارگان است. این پروژکتورها توسط موتورهای دقیقی به حرکت درمی‌آیند و درصورت لزوم، سرعتشان سریع یا آرام می‌شود.

محور پیاده و دوچرخه

مسیر دوچرخه و پیاده در اراضی عباس‌آباد نیز با طول حدود 3/5 کیلومتر در راستای مجموعه تفرجگاهی حوزه غرب اراضی عباس‌آباد پیش‌بینی‌شده است. این مسیر، امکان حرکت پیوسته دوچرخه و پیاده در دل طبیعت و بهره‌برداری از امکانات ویژه محیطی پیش‌بینی شده را فراهم می‌کند. در عین حال عبور از میان گلستان‌های متفاوت با عملکرد و تجهیزات منحصربه‌فرد، تنوع و جذابیت ویژه مسیر را افزایش داده است. طراحی و پیش‌بینی مبلمان مناسب و فضاهای مکث و تفریح در طول محور نیز در کنار خدمات گردشگری موجود در گلستان‌ها، مسیری مفرح برای حرکت پیاده ایجاد کرده است. همچنین در بخش‌هایی از مسیر، تمهیداتی اندیشیده شده تا امکان حرکت انواع کالسکه فراهم شود و تجربه درک محدوده تفرجگاهی را در حرکت با سرعت متفاوت امکان پذیر کند.کف سازی مسیر متناسب با انواع حرکت پیاده، دوچرخه و کالسکه به شکلی زیبا و خاص طراحی شده‌است. دید و منظرهای موجود، تنوع فضاهای نشستن، ‌تنوع رستوران‌های متعدد و... عناصری هستند که شادابی و احساس مکانی مطلوب را برای این محور ایجاد کرده‌اند.

باغ موزه دفاع مقدس

باغ‌موزه دفاع‌مقدس، یکی دیگر از پروژه‌های تکمیل شده در مجموعه تپه‌های عباس‌آباد است که عملیات اجرایی آن همزمان با آغاز به‌کار محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران کلید خورد.این مجموعه که در مساحتی به میزان 25هکتار ایجاد شده است شامل ساختمانی به متراژ 40هزار مترمربع است. مجموعه باغ‌موزه دفاع‌مقدس تلفیقی از تکنولوژی و تصویرهایی از دوران دفاع‌مقدس است که با بهره‌گرفتن از آخرین فناوری‌های روز دنیا منطبق با معماری ایرانی و اسلامی احداث شده است.پروژه ساخت موزه دفاع‌مقدس در سال۱۳۸۴ به مسابقه گذاشته شد و مهندسان ایرانی برنده این مسابقه شدند و باغ‌موزه در فضایی به مساحت ۲۰هکتار بنا شد. علاوه بر بنای ساختمان که با الهام از استتار ادوات جنگی ساخته شده، تلاش شده است تا در داخل بنا و همچنین محوطه با استفاده از مفاهیم ایرانی، ویژگی‌های دفاع‌مقدس به زیباترین شکل ممکن بیان شود.از جمله ویژگی‌های باغ‌موزه دفاع‌مقدس، به‌کار بردن آخرین فناوری‌های روز دنیا در نقاط مختلف موزه است. شهروندان با ورود به محوطه موزه از شناسه کاربری برخوردار شده و می‌توانند حتی بعد از خروج از موزه، از آخرین اخبار مربوط به این مکان مطلع شوند. در تالارهای موزه نیز برای بیان اتفاقات هشت سال دفاع‌مقدس از تکنولوژی‌های چندرسانه‌ای استفاده شده است.برای آنها که به باغ‌موزه دفاع‌مقدس می‌آیند جشنواره‌ای از نور، شامل ۱۶میلیون رنگ فراهم شده تا هر شب به تناسب زمان، بزرگ‌ترین فستیوال نوری ایران اجرا شود.

تله کابین در قلب پایتخت

یکی از طرح‌هایی که جذابیت مجموعه تپه‌های عباس‌آباد را کامل می‌کند، ساخت تله‌کابین در آن است. تعجب نکنید، وسعت این مجموعه و فاصله هر کدام از اماکن فرهنگی تفریحی آن، به حدی است که برای رفت‌وآمد در بخش‌های مختلف قرار است تله‌کابین ساخته شود؛ تله‌کابینی در قلب پایتخت. در واقع این تله‌کابین به بازدید‌کنندگان امکان آن را می‌دهد که ضمن رفت‌وآمد بین بخش‌های مختلف مجموعه تپه‌های عباس‌آباد، به فضاهای فرهنگی و تفریحی ایجاد شده در این منطقه مسلط بوده و منظره تپه‌های عباس‌آباد و تاسیسات ایجاد شده در آن را تماشا کنند.این تله‌کابین 12‌ایستگاه خواهد داشت که مساحت هر ایستگاه آن بین 500 تا 800مترمربع بوده و در آن امکانات رفاهی و رستوران ساخته خواهد شد. ایستگاه‌های این تله‌کابین در بیهقی، بوستان نوروز، باغ فرهنگ، بوستان طالقانی، گلستان‌بنادر، آب‌و‌آتش، باغ موزه دفاع‌مقدس، میدان فرهنگ و... راه‌اندازی خواهد شد.