برآوردهای آماری نشان میدهد که از سال1350 تاکنون رشد جمعیت ایران موجهای گوناگونی را از سر گذرانده که عبارتند از:
مرحله اول: کاهش باروری در اوایل دهه 1350 بعد از یک دوره طولانی از تجربه باروری بالا
تا قبل از سال1325، میزان خام موالید نسبتا بالا و حدود 40 در هزار برآورد شده است. سالهای1325 تا 1345، میزان خام موالید به آرامی افزایش پیدا کرد و از 40/7 در هزار به 48/6 در هزار رسید. بنابراین، جمعیت ایران با حدود 83درصد افزایش در طول این دوره، از 14/2میلیون نفر به بیش از 25میلیون نفر رسید. سالهای1345تا 1355، تحتتأثیر سیاستهای جمعیتی وقت در راستای تنظیم خانواده و کنترل موالید، میزانهای باروری، هرچند کم ولی کاهش پیدا کرد.
میزان خام موالید با 14/5درصد کاهش از 48/6در هزار در سال 1345به 40/1در هزار در سال 1355رسید. میزان باروری کل نیز 12/9درصد کاهش پیدا کرد و از هفت فرزند برای هر مادر در سال1345 به 6/1فرزند در سال 1355رسید. نکته قابل توجه در مورد مرحله اولگذار باروری در ایران این است که با وجود اعمال برنامه تنظیم خانواده در دهه1350، باروری در سالهای1351 تا 1355، به استثنای سال1354، روند نسبتا ثابتی داشته است.
مرحله دوم: افزایش باروری در دوره 1359-1355
در دو سال منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، باروری در کل کشور و مناطق شهری و روستایی افزایش یافت و در سال1359 به اوج خود رسید. این وضعیت بدون تردید تحتتأثیر شرایط خاص سالهای آغازین انقلاب اسلامی بود. طی این دوره، میزان باروری کل در کل کشور 14/8درصد افزایش پیدا کرد.
افزایش متناظر در مناطق شهری بهمراتب بیشتر از مناطق روستایی و بهترتیب 18/3درصد و 13/5درصد بود. افزایش کمتر باروری مناطق روستایی میتواند ناشی از سطوح بالای باروری مناطق روستایی در مقایسه با مناطق شهری بوده باشد. این روندها همچنین میتواند ناشی از ناکامی و شکست برنامه تنظیم خانواده در دو سال منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی باشد.
مرحله سوم: روند نسبتا ثابت باروری تا سال 1363
هرچند بنیانگذار جمهوری اسلامی در سال1358 استفاده از روشهای تنظیم خانواده را پذیرفتند اما برنامه تنظیم خانواده رژیم سلطنتی در محاق افتاد و دولت انقلابی بهطور غیررسمی و در قالب سیاستهای محرومیتزدایی از مناطق محروم به تشویق زادوولد پرداخت. درنتیجه، میزان باروری که از سالهای قبل روند صعودی را آغاز کرده بود، تا سال1363 همچنان در سطح بالایی در نوسان بود.