عناصر قدرت ملی همچون جمعیت، سرزمین، ژئوپلیتیک، منابع طبیعی، رشد اقتصادی و نیروی انسانی بهصورتی در مورد ایران در یکدیگر تنیده شده است که بدون تردید این کشور میتواند در آیندهای نزدیک یکی از 10 کشور قوی و مؤثر در سطح جهانی باشد. بهنظر میرسد علاوه بر پارامترهای فوق، چهار عامل ضروری دیگر نیز مطرح و توجه به آنها حیاتی است.
اول: انسجام داخلی
سطح تهدیدات خارجی جاری علیه ایران در حال حاضر حداقل در ربع قرن اخیر بیسابقه است. تحریمهای یکجانبه غرب و متحدانش ونیز قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل متحد شاید در تاریخ سازمان ملل بیسابقه باشد. آمریکا و غرب عملا وارد جنگ اقتصادی، تکنولوژی اطلاعاتی، سیاسی و بینالمللی علیه ایران شدهاند. مهمترین رسالت تصمیمگیران سیاسی ایران تدبیر برای انسجام داخلی است که حیاتیترین پادزهر برای مقابله با سطح موجود تهدیدهای غرب است. بهنظر میرسد که انسجام داخلی با بازگشت به شعارهای انسانی، اخلاقی و اسلامی و همچنین شناسایی حقوق همه ایرانیان و پرهیز از تفرقه و یأس امکان پذیر باشد.
دوم: مدیریت کارآمد
تحریمها را نباید تنها دلیل سقوط بیسابقه ارزش پول ملی، گرانی، تورم، رکود و بروز مشکلات عدیده در امر صنعت و اقتصاد دانست بلکه ناکارآمدی مدیریت در داخل کشور و در سطوح متفاوت در بخشهای مختلف مزید اساسی بر علت است. مدیریت سنجیده و توانمند میتواند دومین ابزار اساسی برای مقابله با تحریمها و همچنین پیشبرد منافع ملی کشور در جهت رسیدن به جایگاه شایسته ایران باشد. چه زیبا خواهد بود که در هر رده از کارشناسان و متخصصان مشورت و مشارکت خواسته شود.
سوم: جایگاه و شئونات بینالمللی
میتوان گفت که کشورها مانند انسانها هستند؛ به شناسایی و احترام نیاز دارند و اخلاق در روابط میان آنها نقش ایفا میکند. گرچه هر کشور بهدنبال منافع ملی خود است اما بهصورت واضحی در سازمانهای منطقهای و بینالمللی کشورهایی که از خود صبوری و یا از خود گذشتگی نشان میدهند، بیشتر مورد مراجعه دیگر کشورها، سازمانها و بازیگران جهانی هستند. تصویر ایران متأسفانه در سالهای اخیر توسط رسانههایی که منافعشان در تاریک و غیرواقعی نشان دادن وضعیت ایران بوده و هست، بهقدری کج و معوج و نادرست جلوه داده شده است که این تنها مردم عادی کشورها نیستند که نظرشان راجع به ایران با اعوجاج روبهروست بلکه در سطح روشنفکران و فرهیختگان و نخبگان کشورهای دیگر این وضعیت خرابتر است. تعداد کتابها و گزارشهایی که صرفا برای آن تولید شدهاند که حقوق ایران را ناموجه جلوه دهند و از این کشور یک تصویر سیاه به مخاطب ارائه کنند، از بعد از جریان گروگانگیری سفارت آمریکا تاکنون به هزاران نسخه میرسد. در برابر، کمتر فرهیختهای پیدا میشود که از ایران دفاع کند. اصلاح تصویر ایران یک ضرورت بسیار مهم است که به اجماع و طراحی و اراده ملی نیاز دارد. حقا که ایران مستحق جایگاه بینالمللی شایسته تری است که مصادف شدن زمانی ریاست بر اجلاس غیرمتعهدها که دومین جامعه بزرگ جهانی بعد از سازمان ملل است، با وضعیت فعلی را باید یکی دیگر از الطاف خفیه الهی دانست و نباید این فرصت را نیز هدر داد.
چهارم: زمان
ما اعتقاد داریم که آینده کشور روشن است و مردم ایران نیز کمنظیر. آمارها نشان میدهد که از لحاظ رشد اقتصادی، تولید سرانه ناخالص داخلی، درآمد ملی، اندازه اقتصاد و... ایران کشوری است که بین رده 16تا 20 برحسب نوع محاسبات از قویترین اقتصادهای جهان به شمار میرود. اما ما جزو گروه 20نیستیم. در مسائل انرژی، سیاستگذاریهای بینالمللی و منطقهای نیز جایگاه شایسته خود را نداریم. بهنظر میرسد حیاتیترین عنصری که ما احتیاج داریم، زمان است. ما به زمان نیاز داریم تا خود را بازیابیم و با برنامهریزی به وضعیت مطلوب برسیم. علت اصرار برخی از نیروها و کشورها برای تحمیل جنگ علیه ایران، به محروم کردن ایران از استفاده از زمان بازمیگردد.
خلاصه کنیم بهنظر میرسد که یکبار دیگر فرصتی در اختیار ایران قرار داده شده تا موقعیت طبیعی و واقعی خویش را در عرصه بینالمللی و همچنین در فرصتهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بازیابد. امید است که دولت و ملت از این فرصت استفاده کنند.