350 راس گوزن در بزرگ‌ترین دریاچه شور ایران چندی است که به دلیل خشکسالی و تغییرات آب و هوایی در معرض خطر تلف شدن قرار دارند و برای نجات جان خود در حال خروج از جزیره زیستگاه خود هستند و روستاییان مناطق جنوبی دریاچه ارومیه با دادن آب و علوفه دستی آنان را حفظ کرده‌اند.
اصغر محمدی فاضل، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره می‌گوید: در سال‌های 60 تا 68 تعداد 58 راس و از سال 85 تاکنون 32 راس گوزن زرد از جزیره اشک به مناطق طبیعی دیگر منتقل شدند. دراین انتقال‌ها تعدادی از گوزن‌ها نیز به جزیره کبودان واقع در دریاچه ارومیه منتقل شدند.
جثه گوزن زرد از مارال کوچک‌‌تر است. نرها شاخ های بلند و نسبتا پهنی دارند. رشد شاخ‌ها از یک سالگی به بعد شروع می شود، ولی شاخک‌ها از دو سالگی ظاهر می‌شوند.در اواخر فصل زمستان شاخ‌ها می‌افتند و شاخ‌های جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کنند و در تابستان تکمیل می‌شوند.
موها در فصل تابستان کوتاه است. رنگ پشت و پهلوها در این فصل زرد متمایل به قرمز و زیر بدن و کفل‌ها و دم سفید است. در قسمت پشت و پهلوها خال‌های سفید مشخصی دارد. در زمستان موها بلندتر و به رنگ خاکستری با خال‌های نامشخص است.
با خشک شدن دریاچه ارومیه، حیات این گونه‌های زیبا با خطر انقراض جدی روبروست. وضعیت فعلی دریاچه موجب شده تا برخی گوزن‌ها در جستجوی آب از جزیره اشک خارج شوند و به سمت روستاهای مجاور دریاچه عزیمت کنند که خوشبختانه با ملاطفت و مهربانی اهالی روبرو شدند. روستاییان با آبرسانی و دادن علوفه ده‌ها راس گوزن زرد محیط زیست استان آذربایجان غربی را مطلع کردند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز گروهی از کارشناسان را به این منطقه اعزام کرد.
بر اساس اطلاعات و گزارشی که از دو استان آذربایجان شرقی و غربی رسیده حدود 30 راس گوزن از جزیره اشک خارج شدند که توسط گروه‌های زنده گیری محیط زیست زنده گیری و به منطقه ' رشکان ' به عنوان قرنطینه منتقل شدند.
اولین گروه گوزن زرد بین سال های 56 تا 62 در قالب 23 راس از زیستگاه طبیعی خود یعنی استان خوزستان به جزیره اشک در دریاچه ارومیه منتقل شدند که این تعداد در مدت 35 سال گذشته به 350 راس افزایش یافت .
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: مطالعاتی که توسط سازمان محیط زیست در سال‌های گذشته و امسال انجام شده نشان می‌دهد جزیره 'اشک 'از لحاظ بوم شناختی توانایی نگهداری این تعداد گوزن را ندارد . توان این جزیره حدود 250 راس گوزن پیش بینی شده لذا اقدامات لازم برای زنده گیری و انتقال آنها به زیستگاه‌های طبیعی و مراکز تکثیر و پرورش انجام شده است.
در حال حاضر شرایط خشکسالی و پایین آمدن سطح آب دریاچه ارومیه باعث خروج گوزن‌ها از جزیره شده که مستلزم تجهیز گروه‌های زنده گیری و انتقال آنها است که خوشبختانه اقدامات خوبی در این باره صورت گرفته است.
فاضل می‌افزاید: سازمان محیط زیست با همکاری ستاد بحران دو استان آذربایجان غربی و شرقی و جلب مشارکت تشکل‌های مردمی در فرایندی اقدام به صدور دستورالعملی در 14 بند کرد تا در قالب آن اقدامات لازم برای نجات این گوزن‌ها صورت گیرد.
وی درباره تلفات ناشی از خروج گوزن‌ها از زیستگاه‌های خود گفت: تاکنون تلفاتی گزارش نشده اما با توجه به شرایط دریاچه ارومیه و فاصله زیاد جزیره اشک با روستاهای جنوبی دریاچه، پیش بینی می‌کنیم ممکن است برخی از این گونه‌ها بر اثر تشنگی یا گرفتار شدن در مانداب و باتلاقی بودن برخی مناطق خشک شده گرفتار و تلف شوند.
فاضل ادامه داد: در حال حاضر گروه‌های زنده گیری در بخش شرقی ، غربی و جنوبی دریاچه مستقر هستند و اقدامات لازم برای مراقبت‌های دامپزشکی صورت گرفته است و آبرسانی تشدید شده است.
مساله آبرسانی اولین مشکلی بود که جزایر دریاچه ارومیه با آن مواجه شدند که در این راستا محیط زیست با استفاده از قایق اقدام به آبرسانی به جزایرکرد اما امسال به دلیل افت شدید آب و پایین آمدن سطح آب دریاچه امکان آبرسانی با قایق غیر ممکن شد لذا با استفاده از بالگرد و هاورکرافت آبرسانی صورت گرفت اما به دلیل بالا بودن هزینه اجاره این تجهیزات این روش هم متوقف شد. این روند موجب شد گوزن ها برای نجات از تشنگی به روستاهای اطراف دریاچه پناه بیاورند که خوشبختانه اهالی برخورد خوبی با این حیوانات داشتند.
به گفته فاضل مساله دیگری که خشکسالی برای حیات وحش جزایر دریاچه ارومیه ایجاد کرد خروج این گونه‌ها از زیستگاه طبیعی آنهاست . اغلب جزایر به دلیل محاصره شدن در آب مانع خروج گونه‌های جانوری می‌شدند اما شرایط کنونی دریاچه و خشک شدن آب اطراف جزایر باعث شد تا گوزن‌ها بتوانند خود را به حاشیه دریاچه برسانند.
فاضل اضافه می‌کند: محیط بانان اداره کل محیط زیست استان آذربایجان غربی به محض دریافت گزارشی مبنی بر حضور گوزن‌ها در روستاهای اطراف دریاچه در قالب گروه‌های گشت اقدام به جستجو در منطقه کردند و با استفاده از تجهیزات و سلاح‌های بیهوشی موفق به زنده گیری این حیوانات شدند.
فاضل می‌گوید:سازمان محیط زیست از مشارکت مردم ، تشکل‌های دوستدار محیط زیست و اهالی حاشیه دریاچه ارومیه که نسبت به پناه دادن و آبدهی دستی این گونه‌ها اقدام کرده‌اند تشکر و قدردانی می‌کند و این سپاس حداقل اقدامی است که می‌توان در برابر روستاییان گمنام اما پرتلاش و مهربان مناطق جنوبی دریاچه ارومیه انجام داد .
