به‌طوری‌که ایران به پیشرفت‌های چشمگیری در بسیاری از دانش‌های استراتژیک و حیاتی دست یافته است. اما تجربه جنگ هشت ساله تحمیلی چه تأثیری در تحقق پیشرفت‌های علمی و فناوری کشور داشته است؟ این موضوع را با سردار رمضان شریف مسئول روابط عمومی سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامی، محمدمهدی کرمی‌راد عضو سابق هیأت رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم و رئیس سابق پژوهشکده علوم دفاعی و امنیت ملی سپاه و نیز مهدی صرامی معاون سابق مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان گذاشته‌ایم.
- امروز نیروهای مسلح کشور 24سال پس‌از پایان دفاع‌مقدس چه وضعیتی دارند؟
رمضان شریف: شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای امروز نیروهای مسلح این باشد که کشور را به لحاظ دستاوردهای نظامی و امنیتی به جایگاهی رسانده است که مردم ما می‌توانند احساس امنیت بالایی داشته باشند و اطمینان خاطر داشته باشند که فرزندان آنان در نیروهای مسلح کشور با توجه به تجربه دفاع‌مقدس و بیست و چند‌سالی که از دفاع‌مقدس می‌گذرد تلاش کرده‌اند بنیه نظامی کشور را به‌گونه‌ای تقویت کنند که مردم ما یک‌بار دیگر در یک جنگی مانند جنگ تحمیلی و بزرگ‌تر از آن غافلگیر نشوند و کشور در شرایطی به‌سر ببرد که با امنیت خاطر فعالیت‌های اقتصادی، توسعه‌ای، عمرانی و پیشرفت انجام شود و اطمینان وجود داشته باشد که ما توانمند هستیم که از همه منافع حیاتی کشور و همه حدود و مرزهای کشور و همچنین از آرمان‌های انقلاب اسلامی دفاع کنیم. خب طبیعتا برای ایجاد این آمادگی نیازمند بودیم که یک تلاش شبانه‌روزی را در طول بیست و چند سال گذشته و به‌خصوص بعد از پایان جنگ تحمیلی انجام دهیم. دفاع‌مقدس اگرچه تجربه تلخی بود و مشکلاتی را برای کشور به همراه داشت اما در کنار آن دستاوردهای بزرگی هم برای کشور به ارمغان آورد. به‌ویژه اینکه ما در سال‌های پس از جنگ همواره با تحریم از سوی استکبار جهانی مواجه بوده‌ایم و لذا مجبور بوده‌ایم توانمندی‌ها و خلاقیت‌ها و دانش بومی خودمان را متناسب با جغرافیای کشور و با اتکا به داشته‌های خودمان پایه‌ریزی کنیم و روی پای خودمان بایستیم. امروز می‌توان با افتخار و قاطعیت گفت که ما در مجموعه نیروهای مسلح دارای یک نیروی دریایی بومی و توانمند هستیم که با اتکا به جغرافیا و موقعیت ژئوپلیتیک کشور می‌تواند از مرزهای آبی ایران به‌طور قاطع و جدی دفاع کند و منافع کشور را هم در مناطق اطراف و هم در آب‌های دوردست تأمین کند و به تهدیدات پاسخ قاطع بدهد. در نیروی زمینی و هوایی هم همین وضعیت وجود دارد و بحمد‌الله در صنایع موشکی و هوافضا پیشرفت‌های بسیار خوبی به‌وجود آمده است و می‌توانیم بگوییم از لحاظ تجهیزات با توجه به اینکه از دانش و ابتکارات بومی و متناسب با جغرافیای سیاسی و نیازمندی‌های بومی کشور استفاده می‌شود و به جهت تجربه بسیار ارزشمندی که در دفاع‌مقدس به‌دست آمد پیشرفت‌های بسیار خوبی حاصل شده است. تجربه دفاع‌مقدس موجب شد تا ما پایه همه کارهایمان را بر توجه به نیروی انسانی و ابعاد معنوی نیروهای کشور که قرار است تجهیزات را مورد استفاده قرار دهند استوار کنیم چرا که وقتی تجهیزات پیشرفته در اختیار نیروهای مومن و با انگیزه قرار گیرد می‌تواند توان بیشتری را برای کشور به‌وجود آورد. همچنین در حوزه‌های نرم‌افزاری مانند حوزه موشکی و راداری و در حوزه توانمندی سلاح‌های هوشمند کارهای بسیار ارزشمندی صورت گرفته که بخشی از آنها را در رزمایش‌های سپاه و ارتش ملاحظه می‌فرمایید.
- در حوزه فناوری‌های نظامی چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کنید؟
رمضان شریف: طبیعتا در همه سازمان‌هایی که تحول‌گرا و نو‌شونده هستند متناسب با تهدیدات جدید که آنها هم به‌روز و نو‌شونده هستند و همواره امکان اینکه دشمن به قابلیت‌های جدیدی دست پیدا کرده باشد، برنامه‌ریزی‌هایی برای توسعه و افزایش قابلیت‌های تسلیحاتی و رزمی صورت می‌گیرد و این موضوع حد و مرزی ندارد و ما همواره تلاش داریم که از تجهیزاتی بهره بگیریم که از قابلیت‌های بالاتر، برد بیشتر، هوشمندتر و دارای ضریب اطمینان بالاتری برخوردار باشد، همچنین نیروی انسانی کمتری بخواهد و در عرصه های مختلف دریایی، هوایی و زمینی هوشمندانه هشدار دهد. در ضمن امکان کشف توسط دشمن را کمتر داشته باشد. طبیعتا این پیشرفت‌ها حد یقفی ندارد و آنچه قابل توجه است اینکه ما از روزآمد‌ترین تحقیقات علمی که چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور صورت می‌گیرند در جهت ارتقای دانش و توانایی‌های خودمان بهره می‌گیریم و تلاش داریم در این عرصه تولید علم هم داشته باشیم. تجربه دفاع‌مقدس و تحریم‌ها سبب شده که شما امروز می‌بینید که کشور ما در زمینه تسلیحات و ادوات نظامی از رشد بالاتری نسبت به سایر زمینه‌ها برخوردار باشد. این قابلیت‌ها هم در سپاه پاسداران و هم در ارتش جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و ترکیب این قابلیت‌ها می‌تواند ضمن تأمین امنیت کشور، پیام روشن و آشکاری برای دشمنان داشته باشد.
- جنگ هشت ساله تحمیلی چه ویژگی‌هایی داشت؟
کرمی‌راد: به هر حال ما در دوران دفاع‌مقدس جنگ نابرابری داشتیم. نابرابری از این جهت که آمریکا و جبهه استکبار همه تجهیزات را در اختیار رژیم صدام قرار داده بود و حتی هواپیما‌های خودشان را به عراق اجاره داده بودند. در چنین شرایطی ما ناچار بودیم از یکسری ابداعات و ابتکارات افراد جوانی مانند حسن باقری، فرمانده محترم نیروی زمینی سپاه که به درجه شهادت نایل آمد استفاده کنیم. ما در شب عملیات انجام می‌دادیم و فتوحاتی به‌دست می‌آوردیم و در روز می‌بایست با پوست و گوشت و استخوان از این فتوحات محافظت می‌کردیم. عبور از رودخانه خروشان اروند (یعنی عبور از یک مانع عمده به لحاظ کلاسیک) زیر آتش دشمن کار دشوار و تقریبا غیرممکنی بود که رزمندگان ما در جنگ انجام می‌دادند. براساس آموزه‌های نظامی و دفاعی در سراسر دنیا چه غرب و چه شرق، عبور از دو مانع عمده محکوم به شکست است با این حال رزمندگان ایران در هشت سال دفاع‌مقدس نشان دادند که هیچ امری در مقابل اراده و ایمان ما محال نیست. برای فتح فاو کارشناسان ارشد نظامی دنیا تصورش را هم نمی‌کردند که ما بتوانیم از رودخانه خروشان اروند عبور کنیم و خیلی‌ها هم باور نداشتند که جمهوری اسلامی‌ایران با بهره‌گیری از تاکتیک‌های بسیار پیچیده که بعد‌ها خود آمریکایی‌ها نام آن را جنگ نامتقارن گذاشتند بتواند کنترل خلیج‌فارس را در دست بگیرد. اما ما هر روز شاهد به‌کار‌گیری یک ایده و خلاقیت جدید در جبهه‌ها بودیم و صنعت هم به کمک جنگ آمد و کشور هر آنچه در توان داشت را بسیج کرد برای دفاع از کیان ایران و تلفیق نوآوری‌های جوانان رزمنده و صنعتگران ایرانی موجب شد تا در نهایت بتوانیم با افتخار از میهن اسلامی خودمان دفاع کنیم و اجازه ندهیم حتی یک وجب از خاک کشور به‌دست دشمن بیفتد و اگر امروز در آسایش و امنیت به سر می‌بریم همه اینها به یمن زحمات و ایثارگری‌های شهدا ،جانبازان و رزمندگان عزیز است.
- در گذشته صحبت از جنگ‌های کلاسیک و مسلحانه مطرح بود و دفاع‌مقدس از این دست جنگ‌ها بود. اما امروزه از جنگ نرم و جنگ سایبری صحبت می‌شود. جنگ نرم به چه معناست؟
مهدی صرامی: همانطور که اشاره کردید امروز جنگ‌ها در فضای رسانه‌ها انجام می‌شود چرا که دوره دوره فناوری اطلاعات و عصر رسانه‌هاست و در این میان طبعا رسانه‌های دیجیتال میدان‌دار هستند و در فضای موجود جهانی که جنگ فرهنگ‌هاست، فضای رسانه‌ها کارزار جنگ است و ابزار رسانه هم ابزار این جنگ محسوب می‌شود. جنگ نرم از این جهت که در چند سال گذشته رشد بسیار زیادی داشته و به همین جهت فضای تأثیر‌گذاری بر مخاطبان تغییر کرده و امروز رسانه‌ها و شبکه‌های اینترنتی و اجتماعی که دیگر کاربر محور هستند و محتوای آن از طریق خود کاربر تأمین می‌شود مرز‌ها و بعد زمان را از میان برداشته‌اند. همچنین امروز سناریو‌های جنگ قبل از اینکه در فضای عینی پیاده شوند در فضای مجازی بازی‌های رایانه‌ای نمود پیدا می‌کنند. همچنین تلفن همراه و محتوای مربوط به تلفن همراه و روش‌های انتقال پیام مانند اس‌ام‌اس و ام‌ام‌اس فضایی را ایجاد کرده‌اند که امروز کشور‌ها تثبیت منافع خودشان را در دنیای مجازی دنبال می‌کنند. طبیعی است که ما هم باید در این فضا حضور فعال و تأثیرگذار داشته باشیم که از سیاست‌های کلی نظام هم هست که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است.
- اتفاقا سؤال این است که ما چه عملکردی در این حوزه داشته‌ایم؟
صرامی: قطعا ایران هم از نظر محتوا و هم از نظر جمعیت فعال و جوان هوشمندی که دارد، می‌تواند از این رسانه‌ها استفاده کند و حتی دانش تولید محتوا را هم به خوبی در اختیار دارد که می‌تواند استفاده بسیار خوبی از فضای مجازی ببرد. اتفاقا ما در این عرصه یکی از کشور‌های قدرتمند دنیا هستیم چرا که در فضای رسانه‌های دیجیتال جمعیت جوان حرف اول را می‌زند و ایران دارای جمعیت جوان فعال، تحصیل‌کرده و پویایی است. مهم این است که زیرساخت‌های لازم فراهم شود و فضای مناسب جهت بروز استعداد‌های نسل جوان فراهم شود تا شاهد پیشرفت هر چه بیشتر کشور در این عرصه باشیم و در جنگ نرم عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته باشیم.
- 8سال دفاع‌مقدس چه نقشی در پیشرفت دانش و توسعه کشور داشت؟
کرمی‌راد: ببینید ما در جنگ نیازهایی که داشتیم را در اتاق‌های عملیاتی و طرح‌ریزی منعکس می‌کردیم و مسئولان در شرایط خاصی آن را دنبال می‌کردند. صنایع اعم از نظامی و خصوصی متناسب با نیاز‌های ما در جبهه توجیه می‌شد و به‌کار گرفته می‌شد. ما در جنگ حتی به فشنگ کلاشینکف و سیم خاردار هم نیاز داشتیم و باید توسط صنایع داخلی و متخصصین جوان ایرانی آنها را تأمین می‌کردیم و رفته رفته به این توانمندی دست‌پیدا‌کردیم اما در همین سطح باقی نماندیم و به‌زودی به قابلیت ساخت سلاح‌های پیشرفته‌تر مانند موشک و نیز ساخت پل‌های شناور با تکنولوژی بسیار پیچیده دست پیدا کردیم. همه این اقدامات اساسی‌ای که در طرح‌ریزی‌ها صورت می‌گرفت ناشی از تلاش‌ها و نوآوری‌ها و مجاهدت‌های صنعتکاران و صنایع کشور بود. در سایه آن مجاهدت‌ها تجربیات اندوخته شد و نتیجه آن شد که امروز کشور در پنج حوزه دانش استراتژیک پیشرفت‌های چشمگیری دارد. ازجمله این دانش‌ها دانش هسته‌ای و دانش هوا فضاست که در اختیار چند کشور محدود بوده و امروز ایران به یمن استفاده از خودباوری و تجربه‌هایی که در دفاع‌مقدس به‌دست آمد به این دانش‌ها دست پیدا کرده است. ساخت انواع هواپیمای جنگی و هواپیمای بدون سرنشین، موشک،ماهواره، تانک، زیردریایی و ناوشکن از نمونه‌های بارز پیشرفت‌های علمی کشور است که بر توان نظامی و دفاعی کشور افزوده و موجبات امنیت و آسایش خاطر مردم را به‌وجود آورده است و امروز ایران به یمن این پیشرفت‌ها در خاورمیانه به‌عنوان یک نیروی نظامی مقتدر شناخته می‌شود و می‌تواند در برابر تهدید‌ها و تحریم‌های غرب محکم بایستد.
