طرح و احداث باغ موزه دفاعمقدس با هدف ساماندهی به مجموعه تلاشهای دلسوزان و یادآوران مخلص آن روزها در طول نزدیک به دو دهه که از دوران دفاعمقدس سپری میشود، شکل گرفت. رسالت ثبت و یادآوری ارزشها، احساسات و عواطف عمیق و فرهنگ گرانقدر دفاعمقدس، عامل اصلی در ساخت این مجموعه بوده که تلاششده حتیالمقدور این مهم به انجام برسد.
باغ موزه دفاعمقدس از هفت تالار و یک قسمت انتهایی که یادمان دفاعمقدس است تشکیل شده که در آن اعداد هفت و هشت بهکار رفته است؛ عدد هشت بهعنوان نمادی از 8سال دفاعمقدس و عدد هفت بهخاطر تقدسی که دارد. این دو در کنار هم مفاهیم خاصی را دربرمیگیرند. بخشهای مختلف باغ موزه امکان تجسم عینی برخی فضاها و میدان جنگ در ابعاد واقعی یا نمادین، با جنگافزارهای واقعی یا شبیهسازی شده را به بازدیدکنندگان میدهد. تکنولوژی بهکار رفته در هر بازدید بهگونهای است که در هر تالار همهچیز از نو آغاز میشود.
باغ موزه دفاعمقدس، یک موزه رویدادی است و متفاوت از موزههایی است که صرفا بناها و اشیای تاریخی را به نمایش میگذارند. در میان تالارهای مختلف این باغ موزه فقط یک تالار با نام «تالار پروانهها» جنبه موزهای دارد که برای معرفی سرداران دوران دفاعمقدس درنظر گرفته شده است اما بقیه تالارها جنبه رویدادی دارند و میتوان تمام اتفاقات دوران دفاعمقدس را در آن به شکل زنده در همان حال و هوا دید.
تالار اول، تالار آستانه یا همان سرآغاز است؛ بخش دائمی موزه و نمایشدهنده مجموعه وقایعی که در فاصله سال 42 تا آغاز جنگ، رخ داده است.
تالار دوم، تالار حیرت و واقعیت است. در اینجا حیرت مردم ایران از شوک جنگ تحمیلی به نمایش در میآید. در روزهایی که مردم از پیروزی انقلاب شادمان بودند و نظام اسلامی ایران در حال شکلگیری بود، حمله رژیم بعثی به ایران با حمایت همهجانبه آمریکا مردم را حیرتزده و شوکه کرد. این حیرت در کنار حقانیت ملت ایران در دفاع از خود برابر هجوم دشمنان در تالار حیرت به نمایش درمیآید. همچنین ملت ایران در طول دفاع همهجانبه از خاک خود در جنگ تحمیلی، حقانیت خود در دفاع از ارزشها را به جهانیان ثابت کرد که این موضوع نیز در این تالار به تصویر کشیده میشود.
تالار دفاع، سومین تالار است؛ نمایشدهنده ساختار دفاعی کشور از ارتش و بسیج گرفته تا نیروهای مردمی که در دفاع از خاک و تمامیت ارضی کشور تلاش کردند. این دفاع در کنار استفاده از ادوات جنگی به نمایش در میآید. تالار آرامش، چهارمین تالار باغموزه دفاعمقدس است؛ در این تالار میبینیم که روزهای جنگ و دفاع از ناموس و خاک میهن در عین سختیها و دشواریهایی که برای ملت داشت با آرامشی برای دفاع از ارزشهای انقلاب همراهشده بود.
مجموعه تالار شهادت به هفت مرحله تقسیم شده که شهادت را از نیت تا عروج به تصویر کشیده است. عظمت، ارزش، جایگاه و تقرب شهید و شهادت در این تالار نمود عینی دارد. تالار ششم، تالار پیروزی است که پیروزیهای دلاورانه جوانان ایرانی در روزهای جنگ را به تصویر میکشد؛ از پیروزی در عملیاتهای مختلف گرفته تا آزادسازی خرمشهر و پیروزیهای عرفانی و معنوی.
تالار هفتم، تالار سرانجام است. هفتمین تالار این باغموزه، فضایی متفاوت از آنچه تاکنون درباره جنگ گفته شده دارد. در این تالار که آخرین مرحله از هفت تالار عشق باغ موزه است بازدیدکنندگان پس از گذر از شش مرحله پیشین، به بالاترین نقطه از باغ موزه میرسند که در آنجا با یادمان، تصاویر، تندیسها و بازماندههای جنگ تحمیلی مواجه میشوند و به آنها ادای احترام میکنند.
گذر از این هفت تالار و تمرکز روی بخشهای مختلف آن بیش از 10ساعت زمان میبرد. در طراحی باغ، این امکان درنظر گرفته شده تا بازدیدکنندگان فرصت خروج از تالارها را پس از هر مرحله داشته و با وقت بیشتری به مرور خاطرات جنگ تحمیلی بپردازند. برگزاری تمام مراسم مربوط به دفاعمقدس، جنگ، یاد و خاطره شهدا و... در تالارها و مجموعه نمایشی باغ موزه امکانپذیر است.
با راهاندازی باغ موزه، تمام برنامههای دفاعمقدس ازجمله برگزاری جشنواره فیلم و تئاتر دفاعمقدس، جشنواره هنرهای تجسمی دفاعمقدس و گرامیداشت روزهای ویژه، مثل روز سوم خرداد یا روزهای پیروزی لشکریان اسلام همچون سالروز عملیات بیتالمقدس و... در این باغ موزه برگزار خواهد شد.