معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه از ابتدای سال تحصیلی جدید تاکنون حدود 20هزار لازم‌التعلیم بازمانده از تحصیل شناسایی شده است اعلام کرد: پیش‌بینی می‌شود تعداد واقعی بازماندگان از تحصیل کمتر از پنج هزار نفر باشد. فاطمه قربان درباره آخرین اقدامات آموزش و پرورش برای افزایش پوشش تحصیلی در بین لازم‌التعلیم‌ها به ایسنا گفت: آموزش و پرورش تلاش کرده تا عدالت آموزشی را در سراسر کشور برقرار کند و بر همین اساس طبق آمار رسمی 98.6درصد از لازم‌التعلیمان کشور تحت پوشش آموزش قرار دارند.
وی ادامه داد: نیمی از 1.4درصد بازمانده از تحصیل را کودکان متولد نیمه‌دوم سال تشکیل می‌دهند که همواره در آمار بازمانده‌های از تحصیل اسامی آنها وجود دارد.به گفته قربان، حدود پنج‌درصد از اسامی شناسایی شده در آمار بازماندگان از تحصیل به‌معنای واقعی بازمانده نیستند، چرا که برخی از آنان ممکن است به‌علت فوت و باطل‌نکردن شناسنامه هنوز در لیست آموزش و پرورش باشند. همچنین عدم‌اعلام سن واقعی در برخی از مناطق و سایر عوامل ازجمله دیگر مواردی است که این آمار را به‌شدت کاهش می‌دهد. به گفته معاون وزیر آموزش و پرورش، نتایج نهایی آمار بازماندگان از تحصیل که مربوط به جذب و شناسایی کودکان در سن تعلیم در مناطق روستایی و حاشیه شهرهاست، اواسط بهمن‌ماه نهایی و اعلام می‌شود.
بازمانده از تحصیل نداریم
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش 15مهر‌ماه امسال به خبرگزاری پانا گفت: به نظر ما بازمانده از تحصیل وجود ندارد، چراکه در دورترین نقاط کشور حتی بین عشایر، تمامی امکانات لازم آموزشی برای همه دانشآموزان تهیه و فراهم شده است.
تناقض در آمار
به گفته یوسف نوری، رئیس مرکز آمار آموزش و پرورش در سال تحصیلی 92-91 یک میلیون و 166هزار و 349دانش‌آموز در پایه اول ثبت نام کرده‌اند.همچنین براساس اعلام مرکز آمار آموزش و پرورش در مجموع دوره ابتدایی شش‌میلیون و 636هزار و 817دانش‌آموز در دوره ابتدایی سال تحصیلی 92-91 ثبت‌نام کرده‌اند که سه میلیون و 411هزار و یک نفر پسر و سه میلیون و 225هزار و 816نفر دختر هستند. در همین حال براساس آمار سازمان ثبت احوال کشور طی سال‌های 1380تا 1386در مجموع هفت‌میلیون و 52هزار و 199کودک متولد شده‌اند که هم‌اکنون جزو افراد لازم‌التعلیم (اول تا ششم ابتدایی) هستند.
این کودکان قاعدتا باید هم‌اکنون در دبستان‌ها مشغول تحصیل باشند اما اینگونه نیست و تفاوت فاحشی با آمار دانشآموزان دوره ابتدایی که وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است دارد. با محاسبه میزان مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال که براساس اعلام وزارت بهداشت در کشور مابازای هر یک‌هزار تولد، 17مرگ درنظر گرفته می‌شود،
به فرض اینکه حدود 120هزار نفر از کودکان زیر پنج سال فوت کرده‌اند، در این صورت در آمار دانشآموزان لازم‌التعلیمی که در مدارس ثبت‌نام کرده‌اند با آمار ولادت کودکان سال‌های 80تا 85 که اکنون در سن دوره دبستان هستند بیش از 295هزار نفر اختلاف وجود دارد. اینکه چرا معاون وزیر آموزش و پرورش بدون توجه به تفاوت معنادار آمار کودکان در سن تعلیم و کودکانی که در دبستان‌ها ثبت‌نام کرده‌اند اعلام می‌کند هیچ کودک بازمانده از تحصیل نداریم و پس از گذشت یک‌ماه از این سخنان از شناسایی 20هزار کودک بازمانده از تحصیل خبر می‌دهد تامل‌برانگیز است.
با توجه به مطالب فوق پرسشی اساسی مطرح می‌شود؛ چرا بیش از 295هزار کودک لازم‌التعلیم که در دبستان‌ها ثبت‌نام نکرده‌اند نادیده گرفته می‌شوند؟ چگونه می‌توان این موضوع را توجیه کرد؟
بیش از سه میلیون و 200هزار بازمانده از تحصیل
چند‌ماه پیش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی براساس سرشماری سال85 آمار تکان‌دهنده‌ای منتشر کرد: بیش از 2/3میلیون کودک بین شش تا 17ساله بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که یا اصلا به مدرسه نرفته‌اند یا در طول سال‌های تحصیل به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده‌اند.
اسماعیل حسین‌زاده، کارشناس آموزش و پرورش دراین باره به همشهری گفت: بدون داشتن آمار دقیق نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیق و مطلوبی انجام داد و برای پوشش آموزش و پرورش قدم‌های مؤثری برداشت، ابتدا باید آمار دقیقی از کودکان بازمانده از تحصیل تهیه شود، اینکه پراکندگی آنها در کشور به چه نحوی است و درصد دختران و پسران بازمانده از تحصیل مشخص شود.
حسین‌زاده، یکی از راهکارهای حل مشکل آمار کودکان محروم از تحصیل را همکاری مستقیم آموزش و پرورش و سازمان ثبت‌احوال دانست و افزود: با مقایسه آمار دانشآموزان ثبت‌نامی و اطلاعات سازمان ثبت احوال با استفاده از کد ملی، می‌توان نسبت به محاسبه آمار کودکان محروم از تحصیل در هر رده سنی اقدام کرد.
وظیفه آموزش و پرورش نیست
در آموزش و پرورش یک دیدگاهی وجود دارد مبنی بر اینکه تهیه آمار کودکان بازمانده از تحصیل وظیفه آموزش و پرورش نیست. معاون مدیرکل دفتر خلاقیت و نوآوری ابتدایی آموزش و پرورش سال88 دراین باره گفت: رویکرد این وزارتخانه پوشش صددرصدی کودکان لازم‌التعلیم است، ما از پوشش تحصیلی در استان‌ها با خبر هستیم و از کودکان بازمانده از تحصیل خبر نداریم و اصولا هم وظیفه‌ای در این زمینه نداریم.
مرتضی شکوهی در پاسخ به این پرسش مهر که شما به‌عنوان ارگان رسمی آموزشی چگونه برنامه‌ریزی سالانه و بلندمدت خود را دنبال می‌کنید درحالی‌که آمار دقیقی از کودکان بازمانده از تحصیل یا ترک تحصیل ندارید، گفت: آموزش و پرورش در این زمینه کوتاهی نکرده و پوشش تحصیلی ما هم‌اکنون بیش از ۹۹ درصد است و در برخی از استان‌ها همچون یزد به ۱۰۰درصد رسیده است.
البته بین اظهارات معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در سال 91مبنی بر اینکه طبق آمار رسمی 98.6 درصد از لازم‌التعلیمان کشور تحت پوشش آموزش قرار دارند با سخنان مدیرکل دفتر خلاقیت و نوآوری وزارت آموزش و پرورش در سال88 مبنی بر پوشش صددرصدی دانشآموزان ابتدایی نیز اختلاف معناداری مشاهده می‌شود و از پوشش صددرصدی به پوشش98.6درصدی رسیده‌ایم.
