جمعیتی نزدیک به چهار میلیون در جغرافیایی پهناور ساکن هستند. شهرک های متعددی دارد با پراکندگی برخلاف تهران، امروزی تر و بنابراین وسعت زیادی هم دارد. شهری صنعتی که فقط صنایع قرار گرفته شده در جاده های مواصلاتی بین این شهر و تهران، قطب بزرگی از صنعت کشور را در خود گرفته است.
هر چند در نزدیکی تهران قرار دارد و طبیعتاً بخش زیادی از بار فرهنگی و توریستی آن را تهران به دوش می کشد و شاید برعکس، اما برای این چهار میلیون نفر سه سینما وجود دارد. این توضیحات اصلاً لازم نیست وقتی بند «ز» ماده یک آیین نامه اجرایی تبصره (۳۰) قانون بودجه سال ۷۸ کل کشور را مرور کنیم: «سرانه قابل قبول سینمایی: وجود یک صندلی سینمایی به ازای هریک صد نفر جمعیت شهری است.»
با این توضیح کرج به چهل هزار صندلی سینمایی احتیاج دارد. اگر هر سینما چهارصد صندلی داشته باشد (که معمولاً ندارد) این تعداد صندلی می شود صد سینما. صد سینما را قرار بدهید در برابر سه سینما که البته یکی از آنها سه سالن دارد. باید موقعیت سینماها را در جغرافیای شهر در نظر گرفت، سیستم های حمل و نقل، پارکینگ تفریحی و چیزهایی از این دست را هم در نظر گرفت تا به این مسئله اصولی تر رسیدگی کرد.کلانشهر کرج با ۲۴۵۲ کیلومتر مربع وسعت و حدود چهار میلیون نفر جمعیت در سی و پنج کیلومتری تهران بزرگ باید آنقدر توان داشته باشد که رئیس ارشادش به راحتی بپذیرد کل جشنواره فیلم فجر را در آن برگزار کند، نه آن که بگوید و...
پروژه «سپنتا» گامی بود در این راستا که فرمانداری، ارشاد و نهادهای دیگر شهری کرج را مصمم کرد تا به کمک بخش خصوصی باعث رونقی هر چند اندک در فضای فرهنگی شهرستان کرج شوند. نام سپنتا را سازندگان به خاطر بزرگداشت «سپنتا» اولین کارگردان ایرانی برای این مجتمع برگزیدند.
ورود بخش خصوصی به این امر خیر در قانون نیز پیش بینی شده و مشوق هایی نیز برای آن در نظر گرفته شده بود. در ماده ۲ آیین نامه اجرایی تبصره ۳۰ مصوبه هیات وزیران در سال هفتاد و هشت آمده است: «تسهیلات تبصره ۳۰ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور به منظور تشویق و ترغیب سرمایه گذاری در امر ساخت و بازسازی سینماها، گسترش امکانات و فضاهای سینمایی و فرهنگی و جبران عقب ماندگی کمی و کیفی در این زمینه کمک به بارور نمودن اوقات فراغت شهروندان به ویژه نسل جوان، مقابله مؤثر با تهاجم فرهنگی از طریق اشاعه محصولات فرهنگی و سینمایی ایران و کلاً با هدف نیل به سرانه قابل قبول سینمایی در سطح کشور مصرف می شود.»
این تبصره در بند بعد حتی راه های تأمین زمین مناسب برای این امر مهم را شرح داده و تسهیلاتی که دولت باید در نظر بگیرد را لحاظ کرده و در ماده چهار آورده بود: «به منظور تسهیل و حمایت از احداث و بازسازی سینماها و در صورت هماهنگی طرح با طرح های جامع شهری، شهرداری های مشمول تبصره۳۰ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور موظفند حداکثر معادل زیربنای سالن های نمایش فیلم، مجوز ساخت تجاری و خدماتی صادر نمایند و برای این مجوزها و صدور پروانه ساخت و پایان کار هیچ نوع هزینه و عوارضی دریافت نکنند.
در مقابل سازندگان سینما می بایست متعهد شوند به مدت های زیر از سینما بهره برداری فعال سینمایی نمایند...» و شرح داده بود هر آنچه را که باید.بعد در ماده یازده گفته بود که متقاضیانی که شرایط مندرج در آیین نامه را دارا هستند، می توانند مطابق با ضوابط مقرر در آیین نامه اجرایی تبصره ۳ قانون بودجه سال۱۳۷۸ کل کشور از تسهیلات پیش بینی شده در ردیف متمرکز برای طرح های ساخت مراکز فرهنگی و سینمایی و از اعتبار بخش خدمات سهم هر استان استفاده کنند و بعد در ماده بعد آورده بود این تسهیلات به متقاضیانی تعلق می گیرد که علاوه برداشتن سایر شرایط حداقل ۲۵درصد هزینه طرح مورد نظر را تامین نمایند.
همه شرایط تأمین شده بود. هدف علاوه بر هر چیز هدفی انسانی و ملی بود و مقرر شد مجتمع سینمایی سپنتا در حد فاصل بین چهارراه طالقانی و میدان هفت تیر ساخته شود. این منطقه از مرکزیت و اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در طراحی این مجتمع چهار سالن سینما، فروشگاه های عرضه محصولات فرهنگی و سالن های ورزشی و تفریحی در نظر گرفته شده بود و برای اینکه کل مجموعه به عنوان یک کمپلکس جذاب مورد توجه جوانان و خانواده ها قرار گیرد، واحدهایی تجاری در زیر زمین اول و طبقه همکف اول آن نیز در نظر گرفته شده بود.
سالن های سینما طوری در نظر گرفته شده بودند که روزانه پذیرای حداقل ۳۰۰۰ تماشاچی باشند. هزینه ساخت این مجموعه حدود ۳۰میلیارد ریال تخمین زده شده بود. ضرورت اجرای طرح از دیدگاه فرهنگی و اجتماعی کاملاً توجیه شده بود: «همیشه یکی از اولویت های دولت های مختلف جمهوری اسلامی در کلانشهرها، توسعه مراکز فرهنگی، ورزشی و... و به طور کلی امور مربوط به جوانان است و با عنایت به احتیاج جمعیت چند میلیونی کلانشهر کرج به ساخت اینگونه مراکز فرهنگی، احداث مجموعه ای مدرن که با توجه به استانداردهای بین المللی ساخته خواهد شد و ضمن ایجاد اشتغال و خدمت به سینمای ایران برای پرکردن اوقات فراغت خانواده ها و جوانان کلانشهر کرج، مفید خواهد بود.»
این طور بود که زمین خریده شده، موافقت اصولی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت شد، نقشه تهیه شد و مورد تایید شهرداری کرج و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت و در آذر ماه سال ۸۲ با حضور معاونت سینمایی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرماندار و شهردار کرج و جمعی از معاونان این دو نهاد، امام جمعه کرج و تعدادی از فرهنگ دوستان، بازیگران و کارگردانان مطرح سینما و ارباب جراید و رسانه ها، کلنگ آغاز کار ساخت این مجتمع فرهنگی و هنری به زمین زده شد.
قرار بود پروژه طبق زمان بندی مشخص تا اواسط سال هشتاد و شش افتتاح شود، اما همیشه اما و اگرها دامن پروژه های عمرانی را می گیرد، مگر آنکه مسئولی که دغدغه های فرهنگی دارد پیش قدم شود و جلوی افت روند اجرایی پروژه را بگیرد. یک بار این اتفاق افتاد، وقتی که بانک کشاورزی پیشقدم شد و با تصویب وامی کمک شایان توجهی به روشن شدن افق روبه روی این پروژه کرد.
روند اجرای پروژه را ارشاد، شورای شهر و فرمانداری کرج پیگیری می نمایند، چرا که نفع آن برای هر دوی این نهادهای فرهنگی و اجتماعی است و بنابر قانون نیز قاعدتاً باید این اتفاق بیفتد. ماده ۱۴ تصویب نامه هیات وزیران می گوید: مسئولیت تایید طرح های احداث و بازسازی از نظر استانداردها، تطابق با جمعیت شهرها، تعداد بهینه سینما در هر شهر و ظرفیت بهینه هر سینما و همچنین تشخیص تطابق هر طرح با آیین نامه شماره ۵۵۲۶ مصوب ۶/۷/۱۳۶۵ به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی موظفند صرفاً طرح هایی را از این نظر مورد بررسی قرار دهند که کلیات آن قبلاً به تصویب رسیده باشد. همچنین ماده ۱۵ اذعان می دارد: «مسئولیت هدایت و نظارت بر اجرای این آیین نامه به عهده کمیته گسترش سینما که در هر استان به ریاست استانداری یا معاون وی و عضویت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان مسکن و شهرسازی تشکیل می شود، می باشد...»
همه این نهاد دخیل در نظارت بر شروع و ادامه کار این پروژه بودند و این گونه که بعداً تصویب شد به علت برخی ملاحظات مربوط به ایمنی بیشتر تخمین هزینه اتمام کار پروژه به ۵۵ میلیارد ریال رسید. علت اصلی هزینه های سرسام آور مربوط به سالن های سینما بود که از ۴ سالن به ۵ سالن افزایش یافته و با پیش فرض حضور انبوه تماشاگران در سالن ها طراحی بهینه شد.
به عبارت دیگر لازم بود ساختمان یاد شده استحکام کافی جهت تحمل بار سنگین و مقاومت لازم در برابر زلزله با درجه ریشتر بالا را داشته باشد. دیوارهای جانبی به قطر هفتاد سانتی متر از کف فونداسیون تا طبقه اول و قطر چهل و پنج سانتی متر از طبقه دوم تا همسطح خیابان و تعداد شصت و یک ستون فلزی و سایر آهن های به کار رفته در اسکلت به وزن حداقل یکهزار و دویست تن آهن از جمله هزینه هایی بود که در ساختمان های مشابه نادر بود. به این ترتیب وام تخصیص داده شده برای این مجتمع بسیار ناچیز بود و پاسخگوی نیازهای آن نبود.
بانک کشاورزی تصویب کرد چهارده میلیارد و چهارصد و پنجاه میلیون ریال وام به این پروژه تخصیص یابد و در ادامه مبلغ شش میلیارد و چهارصد میلیون ریال آن به فراخور گزارش ها و فاکتورهای ارائه شده پرداخت شد و اکنون مدت حدوداً شش ماه است که اعطای بقیه وام تخصیصی بانک کشاورزی محقق نشده است و این آغاز ماجرای توقف مجدد پروژه است.
کرج با همه بزرگی و پیشرفت،در زمینه دارا بودن امکانات رفاهی و فرهنگی هنری شهر فقیری است.
این مجتمع سینمایی می تواند مرهمی باشد بر این زخم. این مجتمع سینمایی همسو و همگام با سیاست های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با مساعدت، هدایت و همراهی دیگر نهادهای مرتبط با هدف اشتغال زایی و ایجاد فضای فرهنگی- هنری سالم برای اوقات فراغت خانواده ها و جوانان در کلانشهر کرج تا این مرحله پیش آمده است و امید است که با سرعت به پیش برود.
کل زمان بندی اتمام پروژه به فرض تحقق وام های تخصیصی تا دهه فجر سال ۸۶ است و حتماً تا آن زمان هم کرج، با این روند روبه رشد سرسام آور به جای صد سینمای استاندارد مصوب هیات وزیران به تعداد بیشتری سینما و مجتمع فرهنگی نیازمند است، اما امکان پیشرفت عظیم ترین پروژه فرهنگی این شهر با امکان استفاده از پنج سینما در یک مجتمع با رکود مواجه شده است.
آیا این امکان وجود دارد که تا دهه فجر سال ۸۶ آرزوی مسئول ارشاد کرج محقق شود و بخشی از جشنواره فجر در کرج برگزار شود و مهمتر از آن، مردم محروم کرج شاهد چشم انداز زیبای یک مجتمع فرهنگی عظیم در قلب کلانشهر خود باشند.
