محمدعلی لسانی فشارکی، مدیر گروه مطالعات قرآنی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در بخش اول گفت‌وگوی خود با خبرگزاری ایکنا با اشاره به اینکه سیره پیامبر اکرم(ص) در اموزش قرآن کریم پیشرو کامل بوده است، تأکید کرد: وقتی به مأخذ و منابع رجوع می‌کنیم مسئله غیر از این نیست یعنی در تمام سیره پیغمبر اکرم(ص) هر چه بیشتر دقت کنیم به این جواب به صورت قطعی‌تر دست می‌یابیم که هیچ جایی برای اعمال سلیقه، ابتکار و ابداع شیوه آموزش قرآن وجود ندارد. پیامبر(ص) از اول با تدبیر دقیقی همه مسائل مربوط به آموزش قرآن را هم در وجه قرآنیت، یعنی در قرائت، لفظ و تعلیم و هم در کتابت یعنی تعلیم رسم‌الخط قرآن بیان کرده‌اند. پیامبر راه و روش را تببین و تعیین و صحابه نیز آن را اجرا می‌کردند.
برخی آموزش‌ها به سیره نبوی(ص) نزدیک و برخی دور هستند
وی در بخش دوم این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که آیا دسته‌بندی دیگری غیر از آموزش قرآن به شیوه سیره نبوی(ص) در کشور وجود دارد یا نه، گفت: این سوال را کسانی بهتر می‌توانند جواب دهند که طی این دهه‌‌های اخیر به شیوه‌های مختلف روش‌های آموزش قرآن کریم را بررسی کرده‌اند. بر اساس اطلاعاتی که من دارم شیوه‌های دیگر وجود دارد و در بعضی موارد این آموزش‌ها به سیره نبوی(ص) نزدیک و در برخی موارد نیز دورتر بوده است.
وی در ادامه با اشاره به برگزاری کنگره‌ای با موضوع آموزش قرآن کریم که به مدت سه روز در آموزش و پرورش استان تهران برگزار شد، افزود: در آن کنگره از من دعوت شده بود و نیم ساعت برای سخنرانی به ما وقت داده بودند، ناگزیر بخاطر فشردگی برنامه اعلام کردند شما بیست دقیقه وقت دارید من آنجا این طور شروع کردم که بیست دقیقه هم برای من زیاد است به دلیل اینکه به عکس شما که با روش‌ها و شیوه‌های مختلف آموزش قرآن آمدهاید و با این سابقه حدود دو ساله از 400 روش آموزش قرآن کریم در مقطع ابتدایی سخن می‌گویید؛ من روشی نیاورده‌ام بنابراین این وقت زیاد هم هست.
در آموزش قرآن کریم دسته‌بندی‌ها و روش‌ها وجود دارد
لسانی فشارکی در ادامه صحبت‌های خود در این بخش تصریح کرد: من در ابتدای سخنان خود در آن کنگره به آیه «الرَّحْمَنُ علم القرآن هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» اشاره کردم. در کل می‌خواهم بگویم اطلاع من از این تنوع‌های خیلی زیاد روش‌ها، در این حد است. کسانی که در جریان این کنگره و نظیر آن که بعدها به منظور اجابت دعوت و تأکیدات مقام معظم رهبری باز هم توسط آموزش و پرورش انجام شد، تنوع بسیار بوده و اینها بررسی و کار شده است و به طور مسلم دسته‌‌بندی‌هایی هم وجود داشته است. من در آن کنگره این جمله را هم گفتم که امروز شما آمدهاید در این کنگره و همه روش‌ها و شیوه‌های آموزش قرآن قبل از خودتان را انکار و تکذیب می‌کنید دیری نمی‌گذرد که در همین سالن یا سالن‌های شبیه این افرادی شبیه من و شما جمع می‌شوند و روش‌ها و شیوه‌های شما را به همین ترتیبی که شما قبلی را تکذیب و تخطئه می‌کنید تکذیب و تخطئه می‌کنند.
مدیر گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تأکید بر اینکه در آن کنگره می‌خواستم ناصحانه، مشفقانه و برادرانه اعلام کنم که راهی را می‌روید که پایانش را می‌شناسید و آزموده را دارید می‌آزمایید، اظهار کرد: رمز جلوگیری از این کار اراده بالا است و در این زمینه به تعبیر قرآنی جعل الهی یک طرف قضیه است و ما می‌خواهیم طرف دوم قضیه باشیم در هر مسئله‌ای که یک طرف قضیه جعل و اراده الهی باشد نه تنها ما بلکه هر کس دیگر بخواهد قرار بگیرد محکوم به کنار رفتن است.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که آیا با شیوه‌های آموزش قرآن در برخی نهادها و دستگاه‌ها همچون سازمان تبلیغات، وزارت ارشاد و آموزش و پرورش موافقید یا خیر و به طور کلی ارزیابی شما از نظام آموزشی این دستگاه‌ها چگونه است، خاطرنشان کرد: ما طی این سال‌ها پایان نامه‌های خوبی در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه امام صادق (ع) داشته‌ایم که به نحوی جامع آن پایان‌نامه‌ها در مورد آسیب‌شناسی آموزش قرآن در کشور بوده است. وقتی صحبت از علم و تحقیق و تدارک پایان‌نامه می‌شود دیگر اما و اگر وجود ندارد چون منابع و مأخذ یکی است.
خروجی طرح آموزش زبان قرآن جای خود را تدریجی در کتاب‌های درسی باز کرد
محمدعلی لسانی‌فشارکی در ادامه با اشاره به مقدمه کتاب آموزش زبان قرآن که اخیراً بعد از سال‌ها چاپ شده است، گفت: من در این کتاب به جای مقدمه یک دردنامه نوشتم، در همین مقدمه من اشاره کردم که جبهه‌گیری در مقابل آنچه که به عنوان سنت و سیره پیغمبر اکرم(ع) و معصومین(ع) دارد ارائه می‌شود عملاً وجود دارد در عین حال به طور طبیعی هر چه گذشت و جلوتر رفتیم شاهد این بودیم که عملاً خروجی و محصول این طرح جای خود را در کتاب‌های درسی باز کرد و من این مطلب را با اظهار خوشبختی در مقدمه کتاب آموزش زبان قرآن آوردم اما متأسفانه این اتفاق به شکلی بسیار تدریجی رخ داد.
اجرای مستقیم اسوه حسنه آموزش قرآن در هیچ جای کشور وجود ندارد
وی در ادامه افزود: پاسخ دقیق سوال شما این است که نزدیک به 60 تا 70 درصد آنچه که در آن زمان (در سال 74) به نظر بعضی حرف‌های کفر آمیز بود عملاً در کتاب‌های درسی و کمک درسی آموزش قرآن و مشابه‌اش در جاها‌ی دیگر مثل فرهنگسراها و غیره اتفاق افتاد منتها متاسفانه هنوز ما شاهد اجرای مستقیم و خالص و ناب این اسوه حسنه آموزش قرآن در هیچ جای کشور نیستیم جزء همان چیزی که گفتم و آن هم رگه‌های سنتی باقیمانده که گوشه و کنار وجود دارد، است.
مدیر گروه مطالعات قرآن پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی اظهار کرد: متأسفانه به صورت رسمی در آموزش و پرورش یا در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا صدا و سیما و غیره موردی را نداریم که از این شیوه آموزش قرآن کریم استفاده کند. بد نیست این را عرض کنم که در طی سه دهه گذشته که ما به شیوه‌های مختلف دنبال بحث‌های آموزش قرآن کریم بوده‌ایم، (توجه کنید وقتی می‌گویم آموزش قرآن منظور آموزش جامع است یعنی ترجمه قرآن را بخشی از آموزش قرآن می‌دانیم و ...) در این سه دهه مکرر وعده‌های مشخص دقیق از مسئولان در وزارت ارشاد اسلامی تا معاونت فرهنگی و حتی در آموزش و پرورش و در آموزش‌های ضمن خدمت که هنوز هم در ارکان آموزش و پرورش و ارکان وزارت ارشاد اسلامی حضور دارند دریافت کردیم که این شیوه آموزشی را پیاده کنند اما تا کنون هیچ حرکتی صورت نگرفته است.
لسانی‌فشارکی با اشاره به اینکه هنوز افرادی که شاهد این قول‌هایی که به ما داده شده و هرگز اجرایی نشده وجود دارند، گفت: این مسئولان مدعی بودند که افراد مختلف را از گروه‌های سنی مختلف و از نژادها و با زبان‌های مختلف در اختیار ما قرار می‌دهند تا قرآن را به این افراد یاد دهیم و نتایج را خود آن‌ها مورد ارزیابی قرار دهند. قرار بود مدرسه بین‌المللی که فرزندان سفرا و امثال آن مشغول تحصیل بودند را در اختیار ما قرار دهند و این آموزش‌ها را آنجا پیاده کنیم اما چنین اتفاقی نیفتاد. در آموزش و پرورش استان تهران به ما قول دادند در هر یک از مناطق این شهر یک کلاس نمونه را در مقاطع مختلف در اختیار ما قرار دهند تا این کلاس‌ها پایلوت اجرای طرح ما شوند اما متأسفانه در حد همان قول ماند و عملی نشد.
وی در ادامه با ذکر خاطره‌ای تأکید کرد: ما حدود سی سال پیش در تالار شهید محراب در خیابان ولیعصر(عج) تهران به ما گفتند بالغ بر سیصد نفر از مربیان آموزش قرآن را جمع کرده‌اند تا طرح آموزش زبان قرآن را به آن‌ها آموزش دهیم. آنجا ما از ساعت 10 صبح شروع کردیم و تا زمان نماز مغرب ادامه داشت چیزی که جالب بود این بود که همه مربیان قرآنی حاضر در نشست یک سخن تقاضا کردند که این بحث ادامه پیدا کند، برخی مسئولان و مربیان حاضر آنچنان تحت تاثیر قرار گرفته بودند که می‌گفتند راه کجاست و ما کجا رفته‌ایم.
گلایه‌ها در مورد قول‌های عملی نشده بسیار زیاد است
مدیر گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با گلایه از قول‌های بسیار زیادی که در مورد اجرای طرح جامع آموزش زبان قرآن کریم داده شده است اما خبری از اجرا شدن آن نیست، گفت: در پایگاه مالک اشتر کارگاه آموزش زبان قرآن گذاشته بودند و ما برای آموزش این طرح دعوت شدیم آنجا به ما گفتند که مسئولان کتاب‌های درسی و برنامه‌ریزان آموزش و پرورش حضور دارند، ما بحث را ارائه کردیم، هنوز یادم هست وقتی از آن جلسه آمدیم بیرون هفت یا هشت نفر از این مسئولان که خودشان را معرفی کردند و مسئولیت‌شان را هم قید کردند گفتند ما می‌خواهیم طرح شما را در بدنه آموزش و پرورش دقیقاً اجرا کنیم اما فردای آن روز دیگر خبری از آقایان نشد.
محمدعلی لسانی فشارکی در بخش دیگری از مصاحبه خود در پاسخ به این سؤال که وجود روش‌های زیاد در بحث آموزش قرآن باعث سردرگمی قرآن‌آموزان خواهد شد یا نه، اظهار کرد: مسلماً باعث سردرگمی خواهد شد. من یک جواب مختصر قرآنی بدهم بهتر است، در خانه اگر کس است یک حرف بس است. جواب اول و آخر من این است که خدا می‌فرماید «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» وقتی قرآن این آیه را می‌آورد یعنی بر حذر باشید از الگوهای بد. وقتی اسوه پیغمبر اکرم(ص) که گفتیم جامع و مانع است و هیچ چیزی را فرو گذار نکرده است از آن عدول کنیم از هرچیز دیگر نیز عدول خواهیم کرد.
