این روش‌ها که از فردی به فرد دیگر و از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوتند کم‌کم سبک زندگی ما را می‌سازند؛ سبکی که بر سلامت ما تأثیر می‌گذارد و رفته‌رفته از ما انسان‌های ضعیف، قوی، بیمار یا سالم می‌سازد. در گزارش زیر از دریچه نگاه دو متخصص به تأثیرات سبک زندگی در ایجاد زمینه‌های بیماری‌های مختلف پرداخته‌ایم.
دکتر سعید اشتری، فوق‌تخصص قلب در مورد تأثیر سبک زندگی در بروز بیماری‌ها گفت: همانطور که سیگار در بروز انواع سرطان‌ها تأثیر‌‌گذار است، سبک زندگی نیز در بروز انواع بیماری‌های زمینه‌ای نارسایی‌های قلبی و عروقی اثر دارد. اگر سبک زندگی فردی بدون تحرک، پراسترس و همراه با تغذیه نامناسب باشد، تجمع چربی در بدن او افزایش می‌یابد.
وی گفت: ریسک فاکتورهای بزرگ مثل سرعت بالا در رانندگی هستند؛ هر چقدر سرعت بالاتر برود فرد در معرض خطر مرگ بیشتری قرار می‌گیرد. ریسک‌فاکتورهای کوچک نیز با درصد کمتری در ایجاد بیماری تأثیر دارند؛ به‌طور مثال با افزایش مصرف غذاهای چرب، تصلب شرایین بیشتر می‌شود و به مرور سکته مغزی و قلبی را به همراه می‌آورد که متأسفانه این دو جزو بیماری‌هایی هستند که در جامعه به وفور یافت می‌شوند. نوع زندگی و نوع بیماری‌های عروقی در کشور ما درست شبیه وضعیت کشورهای آمریکایی و اروپایی در دهه‌های 50 و 60 است؛ زندگی پرتنش با تغذیه اشتباه. بسیاری از افراد جامعه با خوردن فست‌فود بر تغذیه ناسالم پافشاری می‌کنند؛ به‌طور مثال می‌گویند که غذاهای مدیترانه‌ای مثل پیتزا و اسپاگتی برای قلب خوب است ولی ما این غذاها را به جای درست کردن با مواداولیه مرغوب و کم‌چرب مثل روغن زیتون ، با پنیر‌های پر‌چرب (بالای 50-40درصد) و ناسالم درست می‌کنیم. همبرگر، سوسیس و کالباس به‌دلیل اینکه چربی بالا دارند باعث اختلال در سیستم عروقی می‌شوند.
دکتر سعید اشتری با اشاره به اینکه نوع تغذیه و عدم‌تحرک باعث می‌شود که سلول‌های انسولین‌ساز به مرور از بین برود گفت: افزایش دیابت عامل مهمی در بروز بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی است. عدم‌تحرک مانع ایجاد چربی‌های خوب و عامل ایجاد چربی‌های بد است. مطالعات نشان داده که همانطور که مطالعه باعث بهبود وضعیت مغز و باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر است، چربی‌های خوب نیز سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کنند. چربی‌های بد در درازمدت تبدیل به پلاک می‌شوند و به رگ‌های عروقی قلب و مغز می‌چسبند و خطرات سکته مغزی و قلبی را ایجاد می‌کنند. دکتر سعید اشتری تأکید کرد: کسانی که سبک‌زندگی‌شان تنشهای روحی و روانی ایجاد می‌کند نیز در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. وی افزود: استرس، آدرنالین خون را افزایش می‌دهد که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم ، باعث انقباض عروق قلبی می‌شود و خطر اسپاسم و سکته قلبی و افزایش چربی خون را افزایش می‌دهد. این علائم کوتاه‌مدت، در درازمدت باعث تصلب شرایین می‌شود.
وی با اشاره به تأثیر مخرب سیگار بر بدن گفت: متأسفانه این عامل در زنان رو به افزایش است. مطالعات نشان داده که مصرف سیگار در زنان تغییرات هورمونی ایجاد می‌کند. هورمون‌های زنانه سیستم دفاعی خوبی در مقابل بیماری‌های قلبی- عروقی و فشار خون ایجاد می‌کنند. علاوه بر سیگار، تنشهای محیطی، چربی و فشار خون نیز در درازمدت بر بدن زنان تأثیر مضاعف می‌گذارند. در نتیجه اگر انتظار می‌رود زنان در 70- 60سالگی با بیماری قلبی مواجه شوند، امروزه این بیماری‌ها در 45-40سالگی نشانه‌هایشان را بروز می‌دهند. سبک زندگی ناسالم در زنان بیماری‌ها را زودتر نشان می‌دهد چرا که توان جسمی آنها در برابر تنش‌ها و سایر عوامل بیماریزا کمتر از مردان است. وی در مورد بازگشت‌پذیر بودن تغییراتی که سبک زندگی نادرست در بدن ایجاد می‌کند گفت: تا یک جایی می‌توان جلوی تأثیرات سبک زندگی نادرست را گرفت ولی از یک فاز به بعد درصد برگشت‌پذیری کم می‌شود؛ به‌طور مثال کسی که سیگار می‌کشد، اگر امروز سیگار را ترک کند، سه سال دیگر اثرات منفی کوتاه‌مدت آن مانند برونشیت از بین می‌رود و یا نشانه‌های آن کمتر می‌شود ولی اگر تصلب شرایین در اثر مصرف سیگار ایجاد شده باشد، آن تغییرات از بین نمی‌رود و در بهترین حالت، عارضه پیشرفت نخواهد کرد. ترک عادات بد در هر زمان از زندگی، همیشه به‌عنوان یک فاکتور مثبت تلقی می‌شود. فیزیولوژی بدن طوری است که به توقف عامل بد پاسخ مثبت می‌دهد.
دکتر حسن قندهاری، فوق‌تخصص جراحی ستون فقرات در مورد تأثیر سبک زندگی در بروز بیماری‌ها گفت: تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از مشکلات ستون فقرات به‌دلیل وضعیت بد بدنی و مکانیک نامناسب بدن ایجاد می‌شوند که ستون فقرات را در معرض فشار قرار می‌دهند. این مشکلات قابل پیشگیری هستند. این فشارهای نامناسب در طولانی مدت باعث تغییرات ساختمانی ستون فقرات می‌شوند و تغییرات نامطلوب دیسک و مفاصل، رباط‌های پایدارکننده ستون فقرات و غضروف‌ها را باعث می‌شوند. هر کدام از این تغییرات می‌تواند عامل درد باشد. شما می‌توانید کاری کنید که درد شما یا دوره‌های ایجاد آن به حداقل برسد. به بدن و به‌خصوص به ستون فقرات خود مانند یک ماشین بنگرید که نیاز به مراقبت و نگهداری کافی برای عملکرد همیشگی دارد). وی با اشاره به اینکه کلید مراقبت ستون فقرات در سه عنوان خلاصه می‌شود گفت: وضعیت خوب بدنی را بیاموزید و تمرین کنید، طی روز از مکانیک صحیح بدن بهره ببرید و تمرینات منظم را فراموش نکنید.
دکتر حسن قندهاری در مورد وضعیت بدنی گفت: پایه مراقبت‌های گردن و کمر، وضعیت بدنی صحیح است. وضعیت بد بدنی از عوامل مهم درد ستون فقرات و همچنین عامل سردرد مزمن، اختلال عملکرد مفصل فک و درد شانه است. بسیاری از شما طی کار روزمره مجبور به وضعیت‌های طولانی مدت خم شدن به جلو و کج شدن به طرفین هستید؛ بنابراین به روش زندگی، وضعیت بدنی روزمره و فعالیت‌هایتان فکر کنید. پایه وضعیت بدنی خوب، حفظ ستون فقرات طبیعی است. ستون فقرات طبیعی سه انحنا دارد. گودی کوچک گردنی، برآمدگی مختصر ناحیه پشتی و فرورفتگی ناحیه کمری. برای اینکه راستایی صحیح ستون فقرات را در حالت ایستادن امتحان کنید به این مراحل دقت کنید. پاها به اندازه عرض شانه باز باشد و عضلات ران و زانو را در حالی حفظ کنید که زانو به عقب نرود.
گودی مختصر کمری خود را حفظ کنید و به‌خصوص در ایستادن طولانی سعی کنید خود را به عقب کج نکنید. استخوان‌های قفسه سینه را به بالا بکشید؛ بدین‌ترتیب تیغه شانه به طرف عقب و به دنده‌ها نزدیک می‌شود و نقطه ثقل مناسب‌تری نسبت به مفاصل لگن پیدا می‌کنید. چانه خود را در وضعیت عرضی حفظ کنید. بالاترین نقطه شما باید قسمت پشتی- بالایی سرتان باشد. حتی زبانتان را درون دهان در وضعیت راحت قرار دهید. کنار دیوار بایستید و پشت و باسن را به دیوار بچسبانید و با بالا کشیدن سینه‌ها و به داخل‌دادن شکم سعی کنید وضعیت بدنی مطلوب در حالت ایستادن را امتحان کنید. وی در مورد وضعیت مطلوب نشستن گفت: برای اینکه بدانید نحوه نشستنتان صحیح است، زمانی که پاها روی زمین قرار می‌گیرد زانوها و مفصل ران را در زاویه 90درجه خم کنید. قوس کمری را هنگام نشستن حفظ کنید. برای آنکه میزان قوس مناسب را بدانید خود را از وضعیت فرورفته در صندلی به حداکثر وضعیت ایستا و راست تغییر دهید. 15درصد از این میزان را کم کنید. قوس مناسب برای نشستن همان است.
یک رول کمری یا بالش کمری برای حفظ قوس کمر در مدت طولانی ضروری است. مفصل باسن را به عقب صندلی بچسبانید و با کمی قوس رول را در پشت کمر جاسازی کنید. طول رول مناسب معمولا 25تا 30سانتی‌متر و قطر آن حدود 10تا 15سانتی‌متر است. استخوان‌های سینه را بالا بکشید؛ تصور کنید به دکمه‌های بالایی پیراهنتان طنابی وصل است و شما را به سقف می‌کشد. تیغه شانه شما باید به پایین کشیده شود و قسمت تحتانی آن به صندلی بچسبد و شما را در وضعیت مطلوب حفظ کنید. چانه‌تان را در وضعیت موازی با سطح نگه دارید مثل اینکه کتابی را در بالای سر خود حفظ کرده‌اید.
دکتر قندهاری با تأکید بر اینکه عمل نکردن به این نکات فرایند باعث ایجاد فرسودگی ستون فقرات می‌شود گفت: البته بیماری که مشکلات ژنتیک یا مشکلات ستون‌فقرات مانند انواع بدشکلی‌ها، دیسک کمر، تنگی کانال و لقی مهره و... داشته باشد، با رعایت این مسائل از همه عوارضی که ذکر شد نمی‌تواند جلوگیری کند.
وی در مورد بازگشت‌پذیر بودن علائم بیماری‌های ناشی از سبک زندگی نادرست بر ستون فقرات گفت: برای تغییر باید سبک زندگی افراد تغییر کند. درمان‌های ستون فقرات عمدتا فیزیکال و همراه با تقویت عضلات هستند ولی هیچ‌کدام از این روش‌ها وقتی فرایند فرسودگی شروع شد نمی‌توانند به‌صورت صددرصد جلوی عارضه را بگیرند بلکه این کارها جلوی پیشرفت عارضه را می‌گیرند. ممکن است فرسودگی دیسک کمر در فردی در 30سالگی شروع شود و تا سن 60سالگی به همان میزان باقی بماند. در همه بیماران سیر بیماری متفاوت است.
