آیدین آغداشلو، هنرمند نقاش ، هنر جدید را یک جریان پرشتاب جهانی قلمداد کرد و خبر برپایی چهارمین نمایشگاه هنر جدید با موضوع پرواز - پایداری توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران را یک خبر خوش و امیدوار کننده خواند و آن را نشانه معاصر بودن و تعهد این دو نهاد به جریان‌های پویای جهانی دانست.
آغداشلو تصریح کرد: «شاید به نظر برسد در زمینه هنر جدید، ما نمونه دست دوم یک جریان دست اول یک سبک هنری روز دنیا هستیم اما این چندان نگران کننده نیست. نگرش‌های مدرن ایران جز این عمل کرده است؟ جز استثنایی چند، مثل مکتب سقاخانه عموماً با تأخیری بیش از 50 سال نمونه برداری کردیم و البته در این نمونه برداری بسیار موفق عمل کردیم یعنی نه تنها به قالب بسنده نکردیم و در آن قالب ها معنایی را جریان دادیم که خاص و ارزشمند و بیانگر مفهومی ملی و بومی بوده است. در زمینه هنر جدید نیز چنین اتفاقی خواهد افتاد.»
آغداشلو تأکید کرد: «در همین نمایشگاه هنر جدیدی که در پیش است احتمالاً نمونه‌های تقلیدی کم نخواهد بود اما اگر در همین نمایشگاه تنها چند اثر ببینیم که تشخص لازم را ارائه دهند می توانیم کل این رویداد را موفق ارزیابی کنیم.»
این هنر شناس برجسته ایرانی در پاسخ به منتقدانی که معتقدند وقتی هنرمند ایرانی به شناخت بایسته ای از هنر کلاسیک و یا هنر مدرن نرسیده نباید به حوزه هایی نظیر هنر جدید ورود پیدا کند و چنین رویدادهایی منحرف کننده است گفت: «قافله جریان‌های هنری در حال حرکت است اگر بخواهیم معطل شویم تا تعریف ها و شناخت ها نسبت به گونه‌های مختلف هنری کاملاً هضم شود و جا بیفتد، این قافله که منتظر ما نمی ماند این ماییم که جا می‌مانیم. ما باید جهان پویا و پرهیاهوی امروز را دریابیم و نقش خود را در آن بیاویزیم.»
آیدین آغداشلو درباره سیر تاریخی شکل گیری هنر جدید گفت: «هنر جدید، چندان هم هنر جدیدی نیست. جریانی که در طول 35 سال اخیر آرام آرام رشد کرده و تقریباً تا به هر جایی گسترش پیدا کرده با عنوان «هنر جدید» آغاز نشد اما آنچه از دهه 80 میلادی به بعد به صورتی مشخص با مفاهیم خاص خود به جهان عرضه شد تحت این عنوان قرار گرفته است.
گسترة رشد هنر جدید امروزه چنان است که حال دیگر لازم نیست از اروپا و امریکا حتماً شیوه ها و سبک های نوین از این گونة هنری را ببینیم. امروزه از امریکای جنوبی تا چین، ژاپن و هند هنرمندانی برخاسته اند که هنر جدید را به عرصه های جدید کشانده اند.
وی درباره خصوصیات و ماهیت هنر جدید گفت: «در هنر جدید، مفهوم، بخش عمده و اساسی یک اثر را در بر می گیرد و اثر به صرف تصور هنرمند و انتخاب او پدید می آید. هنر جدید یک قالب است یک معنا نیست.
قالبی ست که هنرمند را با شدت بسیار زیادی پرتاب می کند و موانع و بایدها و نبایدها را بر می دارد و عرصه ای کاملاً آزادانه در برابر او می گذارد. این قالب به هر ترتیبی می تواند استفاده شود. هنرمندان شرق آسیا، آزادی گری این قالب را به عنوان زمینه کارشان انتخاب می کنند و بدیهی ست اگر معنایی داشته باشند چه معنای فری چه معنای ملی و بومی در این قالب پیاده می کنند.»
وی افزود: «جریان گسترده و شتابناک هنر جدید بخش هایی از هنر ما را نیز در بر گرفته است. این هنر که با مفهوم کلی زمانه ای که در آن زندگی می کنیم در هم تنیده با هنجارشکنی و ساختارشکنی همیشگیش، جنبه های پیشتاز و معاصر جهانی را به عنوان یک بنیان کلی در نظر می گیرد و اجرا می کند. چون هنر معاصر ما به صورتی دنبال کننده و مقلد جریان های معاصر هنری جهان است، هنر جدید نیز در ایران مخاطبان و هنرمندان خود را یافته است.»
وی توضیح داد: «مقلد بودن یک امر منفی یا عیب جویانه نیست. نزدیک به یکصد سال است هنر معاصر ما چشم به هنر معاصر دنیا دارد اگر در روزگاری کوبیسم، نقاشی انتزاعی و سورالیسم را تقلید کردیم، دلیلی ندارد این شیوه را در مواجهه با هنر جدید ادامه ندهیم. گونه ای که برای الگوبرداری شرق ایده های نو دارد.»
آغداشلو «موضوعی» بودن «چهارمین نمایشگاه هنر جدید» را نقطه ضعف این رویداد دانست و گفت: هنر مفهومی با قالب های از پیش تعیین شده مناسبتی ندارد و هر نوع سفارش موضوع و ایده ای به حتم بازدارنده و آزادی عمل هنرمند را از بین می برد. اتفاقاً در آخرین نمایشگاه هنر جدید که در موزه هنرهای معاصر برپا شد آن دسته از آثار دچار ضعف بودند که سعی داشتند به اثبات یا انکار برخی مضامین اجتماعی یا سیاسی بپردازند. هنرمندان هنر جدید باید بدانند هنر جدید، سکوی شعار نیست.
وی پیرامون عدم ماندگاری آثار هنر جدید گفت: مشخصه ذاتی آثار هنر جدید همین موقتی بودن آنست. خیلی پیشترها هم «مارسل دوشان» در نیمه اول قرن بیستم وقتی نخستین آثار هنر جدید را خلق نمودن به ماندگاری آن توجهی نکرد و آثاری را به وجود آورد که در ضدیت با جاودانگی بودند. این موقتی بودن هنر جدید شاید نه در قامت یک اصل اما حداقل به عنوان یک فرض کاملاً روشن پذیرفته شده است و هنرمند می داند آنچه می آفریند بعد از مدتی جمع خواهد شد. اما نکته اینجاست که هنرمند هنگام بازآفرینی و چینش دوباره یک اثر هنر جدید می تواند مشکلی نو در آن بیافریند.
آغداشلو در پایان یادآور شد: درست به دلیل موقتی بودن آثار هنر جدید این قبیل آثار خریدار شخصی ندارند و تنها موزه ها یا بنیادهای بزرگ آنها را می خرند، اینجاست که حمایت بنیاد شهید و جهاد دانشگاهی از این رویداد را بسیار بسیار مفید، مهم و راهگشا می دانم و از صمیم قلب به آنها تبریک می گویم. در دهه گذشته از هنر جدید بوسیله موزه هنرهای معاصر تهران بسیار حمایت شد و نمایشگاههای متعددی برگزار شد.
بسیاری از هنرمندان که امکان مالی خلق آثارشان را نداشتند از کمک های مرکز هنرهای تجسمی بهره مند شدند. «خوشحالم که چهارمین نمایشگاه هنر جدید با اسپانسرهای تازه شکل می گیرد تا جوانان علاقمند به این عرصه همچنان امیدوار باشند.»
گفتنی است چهارمین نمایشگاه هنر جدید ایران به همت بنیاد شهید و جهاددانشگاهی سوم خرداد برپا خواهد شد.
دکتر اصغر کفشچیان مقدم دبیر و حسین خسروجردی، طاهر شیخ الحکمایی، غلامحسین نامی، احمد نادعلیان، ایرج اسکندری، عبدالمجید حسینی راد، مصطفی گودرزی، غلامعلی طاهری و بهنام کامرانی شورای برنامه ریزی این رویداد اند.
