درس هایی از قرآن؛ وظیفه فرزند در برابر والدین

1 - اطاعت در حق، مصاحبت به عُرف. روایت داریم «بَرّاً کَانَ أَوْ فَاجِرا» (بحارالانوار/ج28/ص172) پدر و مادر چه خوب باشد چه بد باشد باید به آنها احسان کرد. قرآن فرموده: «وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْسانا» (بقره/83) چه مؤمن، چه کافر. البته احسان غیراز اطاعت است. اگر پدر و مادر کج هستند، نباید حرفشان را گوش داد: «وَ إِنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بی‌ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما» (عنکبوت/8) اما در عین حال باید به آنها محبت کرد: «وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفا» (لقمان/15)

2 - احسان به والدین، بدون قید و شرط. احسان مطلق است، همه‌‌چیز را شامل می‌شود. هیچ شرطی ندارد. شرط سنی ندارد. در چه درجه علمی است. از نظر اجتماعی معروف است یا گمنام. از نظر سیاسی در چه خط سیاسی است؟ از نظر اقتصادی پولدار است یا فقیر است.

3 - کمک در آموزش و تحصیل علم. به پدر و مادر از نظر ایمانی باید کمک کرد. پدر یک شبهه‌ای دارد. مادر یک فکر غلطی دارد. باید نشست برایش صحبت کرد. آموزش هم یک احسان به پدر و مادر است.

4 - دوری از تحقیر همسران نازا. بعضی افراد بچه‌دار نمی‌شوند. مردها، خانم‌های نازا را رها نکنید. خدا می‌گوید: من این را نازا خلق کردم. یک حکمتی هم بوده است. «وَ یَجْعَلُ مَنْ یَشاءُ عَقیما» (شوری/50) ضمناً مأیوس هم نشوید. ابراهیم در 100 سالگی بچه‌دار شد. پدر من تا 45سالگی تقریباً بچه‌دار نشد.

5 - انتخاب راه حق در اختلاف فکری والدین. اگر در خانه پدر و مادر با هم تضاد فکری دارند، بچه باید چه کند. بچه باید راه حق را انتخاب کند. حضرت لوط زنش بد بود. پسر بین پدر و مادر، رفت به سمت پدر. بین حق و باطل دلشکستگی نداریم. یکی از عیب‌های ما این است که شهامت نه گفتن نداریم. بین حق و باطل نمی‌شود کوتاه آمد. خدا به پیغمبرش می‌گوید: کج بروی نابود می‌شوی. «لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُک‏‏» (زمر/65)

6 - خدمت به خویشاوندان نیازمند. در خانواده‌ها قوی داریم، ضعیف داریم، باید کمک هم کنیم. اگر در فامیلت فقیر هست، به دیگران کمک کنی، کمک تو ارزش چندانی ندارد: «لَا صَدَقَهَ وَ ذُو رَحِمٍ مُحْتَاج‏» (فقیه/ج2/ص68) امام فرمود: اگر کسی مشکل مسلمانی را حل کند بهتر از 10 طواف است. امام کاظم فرمود: اگر پول حقی را خرج نکنی خدا دو برابر آن را در راه باطل آتش می‌زند و اگر کسی ولخرجی کند در تنگنا می‌ماند. یکسری تنگناها که داریم سیلی‌های مخفی است. یکجایی ولخرجی کردیم، گوشت و مرغ و میوه را ناتمام و نخورده دور می‌اندازیم، بعد در صف مرغ می‌رویم. ممکن است دولت مقصر باشد اما ممکن است ملت مقصر باشد، تحریم اقتصادی هست، اما سیلی غیبی هم هست. اسراف کردیم. در عروسی، در عزا، اسراف کردیم. داریم اگر اسراف کنید محتاج می‌شوید و در مضیقه می‌افتید.