این در حالی است که روشهای نوین درمان ناباروری یا انجماد سلول تخمک و اسپرم میتواند سالها بعد از اینکه افراد شریک خود را یافتند به کمک شان بیاید.از سوی دیگر طبق آمارهای وزارت بهداشت ۲۰درصد زوجهای ایرانی نابارور هستند که این آمار از نظر میانگین جهانی رقم بالایی است. ناباروری علتهای مختلفی دارد و آنطور که رئیس مرکز باروری و ناباروری اصفهان میگوید، عمدهترین دلیل این مسئله آلودگی هوا، وجود بیش از حد سرب در هوای تنفسی، استفاده از ظروف یکبار مصرف، اختلالات هورمونی، عفونتها، امواج الکترومغناطیس، استرسها و فشارهای زندگی روزمره است.
اخیرا پایگاه اطلاعرسانی وزارت بهداشت خبری منتشر کرد که نخستین نوزاد حاصل از عمل فریز در بیمارستان شهید بهشتی کاشان از مادری 27ساله متولد شد؛ درحالیکه این نخستین نوزاد نبوده و سالهاست که از طریق این روش کودکان بسیاری به دنیا آمدهاند. دکتر محمدمهدی آخوندی، رئیس انجمن علمی جنینشناسی و بیولوژی تولید مثل در گفتوگو با همشهری این خبر را ناشی از تجاریشدن خبرهای پزشکی میداند و میگوید:
متأسفانه خبرهای پزشکی جنبه تجاری یافته و یافتههایی که سالها قبل بهدست آمده در قالب خبرهای تازه به مردم ارائه میشود. حدود 35سال است که از تکنیکهای نوین ناباروری که نخستینبار در سال1978 در انگلیس ابداع شده است، میگذرد و بهدنبال آن تکنیکهای متعددی برای درمان و تشخیص موفق ابداع شده است. بیش از 45فعالیت در مورد بخشهای جنینشناسی در کشور انجام میشود. در سال1369 نخستین مراکز لقاح خارج رحمی در یزد و بعد در تهران شروع بهکار کردند و همزمان تکنیکهای فریز جنین مورد استفاده قرار میگرفت.
برای انجماد سلول جنسی 2روش وجود دارد؛ در روش اول یا همان انجماد آهسته با صرف مدت زمان 5/1 تا 2 ساعت جنین از دمای طبیعی با ازت مایع یا بخار به منهای 196درجه رسانده میشود. این دما جنین 23روزهای را که یک سلول بسیار کوچک است - آنقدر که بدون ابزار دیده نمیشود - از رشد و تکثیر بازمیدارد. با این روش 50 تا 60 درصد جنینها بعد از ذوبشدن قابل استفاده بودند. هماکنون کودکانی به دنیا آمده و بزرگ شدهاند که با این تکنیک در زمان جنینی بیش از 10سال بهصورت فریزشده نگهداری شده بودند.
حدود 34سال پیش تکنیک جدید انجماد سریع ابداع شد که هم جنینها به بهترین کیفیت فریز شوند و هم پس از ذوبشدن تعداد بیشتری جنین برای انتقال به رحم مادر سالم باقی بمانند. حدود 90درصد جنینها در این روش به شکل طبیعی میتوانند مورد استفاده مجدد قرار بگیرند. این تکنیک به متخصصان اجازه داد که تخمک را نیز در دمای منهای 196درجه در تانک ازت منجمد کنند. به گفته دکتر محمدمهدی آخوندی، رئیس انجمن علمی جنینشناسی و بیولوژی تولیدمثل، تا پیش از این دستاورد، تخمک با استفاده از روش اول انجماد از بین میرفت.
این روش به زوجینی که به دلایل ازدواج دیرهنگام یا مشکلات بیماریها شانس تشکیل جنین را ندارند، امکان میدهد که در آینده چنین کاری را با سلولهای سالمتر انجام دهند. از آنجایی که شیمیدرمانی، سلولهای در حال تکثیر را از بین میبرد بنابراین کودکی که مبتلا به سرطان میشود نیز در معرض نابارورشدن است. بنابراین توصیه میشود که سلولهای اسپرم یا تخمکساز ذخیره شود. در شرایط طبیعی که براساس سیکل هورمونی لقاح، بیش از یک تخمک آزاد نمیشود (البته در موارد معدودی 2 یا 3 تخمک آزاد میشود) در نتیجه در نهایت یک جنین تولید میشود. برای فریز تخمک ابتدا باید تحریک تخمکگذاری انجام شود. در شرایط لقاح خارج رحمی بهدلیل میزان بالای هورمونها، تعداد تخمک رهاشده نیز بیشتر میشود، در نتیجه شانس باروری نیز افزایش مییابد.
البته در این روش بعضا حدود 30تخمک بهدست میآید که چندان مناسب نیست؛ بهخصوص انجام این کار در مراکزی که امکان فریز کردن جنین را نداشته باشند. به گفته دکتر محمدمهدی آخوندی رئیس پژوهشگاه ابنسینا، در بهترین حالت 15تخمک باید از طریق تحریک هورمونی بهدست بیاید و تحریک بیش از حد مناسب نیست.این تخمک با روشهای IVF یا میکرو اینجکشن به رحم مادر منتقل میشود و بقیه در دستههای سهتایی برای حاملگیهای بعدی یا دور جدید درمان کسانی که نابارور هستند، فریز میشود.
با تکنیکهای نوین افرادی که هنوز ازدواج نکردهاند و بیم یائسگی دارند، میتوانند به مراکز درمان ناباروری مراجعه کرده و پس از اینکه تخمک به مرحله بلوغ آزمایشگاهی رسید آن را برای مراحل بعدی منجمد کنند. همچنین افرادی که ناچار به شیمیدرمانی هستند، میتوانند از بافت کوتکس یا غشای تخمدان که تخمکها درون آن قرار دارند طی عمل جراحی لاپاراسکوپی برداشته و منجمد کنند.