یک عادت غذایی ما ایرانی‌ها این است که اگر به اندازه دو نفر شام یا ناهار بخوریم و احساس پری و سیری داشته باشیم باز هم اگر به ما پیشنهاد یک دسر شیرین و هوس‌انگیز همچون یک برش کیک، کرم کارامل، ژله، پودینگ، بستنی، کرم کاکائو، پلمبیر یا یک لیوان معجون بدهند با کمال میل و رغبت پذیرا هستیم و هیچ‌گاه هم برای ما معلوم نشده این دسر لذیذ را کجای دلمان جا می‌دهیم و چگونه میل به خوردن آن داریم!
اما سوالات مطرح‌شده، در مورد دسر این است که چرا بعد از صرف یک وعده غذای کامل نیاز به خوردن یک ماده شیرین داریم؟ اگر دسر پس از غذا خورده شود باز هم چاق‌کننده است؟ پودینگ چه نوع دسری است و آیا می‌توان آن را جایگزین وعده صبحانه کرد؟ چه دسری برای دیابتی‌ها مناسب و بهترین دسر کدام است؟ دسر رژیمی داریم یا نداریم؟
دسر، غذا را هضم می‌کند؟
تمایل به خوردن یک دسر شیرین حتی یک آب نبات، در برخی افراد چنان تبدیل به عادت می‌شود که اگر آن را نخورند پس از صرف هر وعده غذایی احساس ناخوشایندی داشته و اغلب بر این باورند که شیرینی به هضم بهتر و سریع‌تر غذا کمک می‌کند، اما در پاسخ، به شما حق می‌دهیم که بعد از خوردن غذا میل به صرف شیرینی داشته باشید، زیرا خوردن مواد شیرین سبب آزادسازی آندورفین و احساس شادی و شعف در انسان می‌شود و در نتیجه، آن حال خوشی که پس از خوردن دسر به افراد دست می‌دهد، بی‌دلیل نیست.
اما باید بدانید اغلب دسرها چرب و پرکالری هستند و نه تنها به هضم غذا کمک نمی‌کنند، بلکه فشار مضاعفی به معده و قلب وارد کرده و استمرار در مصرف آن باعث اضافه‌وزن می‌شود و پس و پیش از غذا خوردن آن هم نمی‌تواند از کالری‌اش بکاهد. البته تمایل به شیرینی را می‌توان با یک عدد آب نبات، یک دانه خرما، یک قاشق مرباخوری عسل یا مارمالاد، دو تا سه عدد کشمش و مویز یا یک حبه قند برطرف کرد و به تدریج در صدد حذف آن برآمد.
اما اگر عادت شدیدی به مصرف انواع دسرهای شیرین دارید، باید از حجم غذایتان بکاهید یا میزان فعالیت بدنی‌تان را افزایش دهید و بر حسب میزان مصرف حدود یک تا دو ساعت فعالیت فیزیکی کنید تا کالری مازاد را بسوزانید، در غیر این صورت تپل می‌شوید.
پودینگ چه نوع دسری است؟
پودینگ نوعی دسر لبنی است که این روزها پودر یا آماده آن در برخی فروشگاه‌ها با برندها و طعم‌های مختلف در ظروف یا بسته‌های بزرگ و کوچک به فروش می‌رسد. پودینگ دو نوع دارد یکی شامل فرآورده‌های لبنی همچون شیر، خامه یا کره و پودر شیر خشک و نوع دیگر که بیشتر شامل افزودنی‌های غیر لبنی مانند شکر، نشاسته، اسانس، رنگ، نگه‌دارنده و دیگر ترکیبات سنتزی است و هیچ ارزش تغذیه‌ای ندارد. چربی و شکر موجود در هر دو نوع محصول، زیاد و کالری‌زاست و به گفته متخصصان مصرف بیش از یک یا دو بار آن در هفته توصیه نمی‌شود.
خوب است بدانید دسرهای شیری یا خامه‌ای از نظر کمی و کیفی با فرآورده‌های لبنی قابل‌مقایسه نبوده و شیر موجود در آن نمی‌تواند نیاز روزانه بدن به کلسیم و دیگر ریزمغذی‌های لبنی را به خصوص در کودکان، نوجوانان و زنان باردار تامین کند و در نتیجه والدین آن را جایگزین صبحانه یا شیر روزانه کودک نکنند. هدف اصلی از تولید پودینگ‌ها تنوع بخشیدن به دسرها بوده و جنبه تغذیه‌ای چندانی ندارد و نباید به لفظ 80 درصد شیری که روی بسته‌بندی برخی از انواع آن نوشته شده، اهمیت داد.
ژله می‌خورید یا کرم کارامل؟
ژله و کرم کارامل از جمله دسرهایی است که اغلب بعد از ناهار یا شام در مهمانی‌ها سرو می‌شود و بیشتر خانواده‌ها مصرف آن را بی‌ضرر و حتی مقوی می‌دانند و گاهی به زور کودک خود را به خوردن آن عادت می‌دهند؛ اما این ژله و کرم کارامل چه ترکیباتی دارد و آیا واقعاً مفید است؟
اغلب ژله‌های موجود در بازار از ترکیب شکر، رنگ‌های مصنوعی، اسانس، اسیدهای خوراکی و مواد ژله‌ای کننده (ژلاتین حیوانی یا صمغ گیاهی) تشکیل شده است. ترکیبات کرم کارامل نیز شامل شکر، تخم‌مرغ، نشاسته ذرت، آگار آگار (نوعی صمغ)، وانیل و رنگ است. کرم کارامل در مقایسه با انواع ژله به دلیل آن که از تخم‌مرغ تشکیل شده و شکر بیشتری دارد برای دیابتی‌ها، بیماران کلیوی و کسانی که اسیداوریک بالایی دارند مناسب نیست.
اما این که می‌گویند ژله از پودر استخوان گاو است و برای افراد مبتلا به آرتروز و پوکی استخوان مفید است، صحت دارد؟ ژله اگر از نوع حیوانی یعنی از ژلاتین استخوان دام تهیه شده باشد، به سبب آن که نوعی پروتئین است، خاصیت ضد التهابی داشته و دارای اثرات مثبت روی بافت مفاصل است و به گفته متخصصان علوم غذایی میزان مورد نیاز آن روی درمان بیماری‌های تحلیل برنده سیستم ماهیچه‌ای ـ اسکلتی نیز اثر مطلوب دارد؛ اما نکته مهم آن که پایه اغلب دسرهای ژله‌ای موجود در بازار نوعی صمغ گیاهی و از نوع کربوهیدرات است نه پروتئین، اگر هم از نوع ژلاتین حیوانی باشد به دلیل حاوی بودن رنگ، اسانس و شکر زیاد، مزیت اصلی خود را از دست داده و چون شکر از جذب کلسیم جلوگیری می‌کند، نباید دسرهای ژله‌ای را جایگزین منابع حاوی کلسیم همچون شیر، ماست، کنجد، بادام و انواع کلم‌ها کرد؛ البته اگر ژله به صورت خانگی با استفاده از مخلوط آب میوه‌های طبیعی با ژلاتین حیوانی مورد تأیید وزارت بهداشت و بدون شکر تهیه شود، می‌تواند بسیار مفید باشد.
دیابتی‌ها چه دسری بخورند؟
جالب است بدانید ما هر چه چاق‌تر شویم ذائقه‌مان به خوردن شیرینی‌جات به خصوص انواع دسرها زیاد‌تر می‌شود و این ولع در مبتلایان به دیابت نوع 2 بیشتر دیده می‌شود؛ زیرا وقتی وزن افزایش یابد بر توده‌های چربی بدن اضافه می‌شود و به گفته متخصصان تغذیه وقتی چربی ذخیره بدن از حدی بیشتر شود دیگر نیاز ما به شیرینی از طریق مغز اعلام نخواهد شد و دستور خود را از سلول‌های چربی می‌گیرد.
پس هر چه چربی اندوخته بیشتری داشته باشیم در گروه دسرخورهای حرفه‌ای تپلی قرار خواهیم گرفت که با هیجان خاصی از شیرینی حرف می‌زنند و با ولع آن را می‌خورند. اگر مبتلا به دیابت هستید یا اضافه‌وزن دارید، می‌توانید به عنوان دسر، مقداری فرنی یا شیر برنج بدون شکر بخورید و بدانید عسل، شیره خرما، شهد انگور و کنسانتره دیگر میوه‌ها به اندازه قند و شکر کالری داشته و چاق‌کننده است.
دسر رژیمی داریم؟
اما سوالی که اغلب خانواده‌ها می‌پرسند آن که پودر یا دسرهای آماده رژیمی واقعاً بدون کالری است یا همچون دیگر محصولات رژیمی اگر شکر ندارد، چربی داشته و باز هم چاق‌کننده است؟ معمولاً در دسرهای رژیمی شکرهای مصنوعی همچون آسپارتام یا قندهای طبیعی ضعیف شده مانند سوربیتول جایگزین شکر می‌شود و بیشتر برای مبتلایان به دیابت که آرزوی خوردن شیرینی دارند مناسب است، زیرا این قندها برای جذب نیاز به انسولین ندارد؛ اما نکته مهم آن که دسرهایی چون کرم کارامل، کیک، بستنی، دسرهای خامه‌ای، کرم شکلاتی و پودینگ‌ها اگر هم بدون شکر باشند به دلیل ترکیبات لبنی پرچرب یا مواد نشاسته‌ای بسیار چاق‌کننده بوده و مصرف آن به افراد با اضافه‌وزن بالا توصیه نمی‌شود.
اما در این بین ژله‌های رژیمی و میوه‌های کم شیرین مثل سیب و پرتقال بهترین و کم‌کالری‌ترین دسر محسوب می‌شود؛ البته مصرف بیش از اندازه یا مستمر ژله‌های رژیمی به سبب دارا بودن رنگ و اسانس‌های سنتزی برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی و کبدی مناسب نیست و باعث ایجاد حساسیت در کودکان مستعد می‌شود و باید قبول کنیم که بیشتر خوردنی خوشمزه‌ای برای بدن ضرر دارد، زیرا به سبب لذیذ بودن همیشه بیش از حد خورده می‌شود.
منبع: جام جم
