بسياري از آنها از فراز و فرودهاي سخت و ناملايمات معمول پيروز بيرون آمده‌اند تا سرنوشتي ديگر را براي خود و جامعه پيرامونشان رقم بزنند. سبك زندگي كارآفرين‌هاي بزرگ مويد اين نكته است كه همه افراد با داشتن يك انگيزه قوي، يك طرح حساب شده و يك دنيا انرژي مي‌توانند از پس ناشدني‌ترين كار‌ها بربيايند. اينجا و در اين صفحه مهمان بانويي هستيم كه يكي از اين ناممكن‌ها را ممكن كرده است. او حالا در عرصه آموزشي يك كارآفرين تمام عيار به شمار مي‌رود؛ بانويي كه پس از فوت همسرش تصميم گرفت راه پيچيده و سخت گذشته را يكه و تنها بپيمايد. حالا او صاحب يكي از بزرگ‌ترين مراكز آموزشي صنعت هواپيمايي كشورمان است. شوكت عبداللهيان، همه اين موفقيت‌ها را مديون مديريت صحيح و برنامه‌ريزي در زندگي‌اش مي‌داند. او با يك ايده ساده شروع كرد و حالا همان ايده علاوه بر اشتغال‌زايي براي ده‌ها كار‌شناس و متخصص، زمينه را براي آموزش و استخدام صدها نفر فراهم ساخته است.
- معمولا كساني سراغ حوزه كارآفريني مي‌روند كه ايده خاصي دارند. براي شما اين داستان از كجا شروع شد و چطور سر از دنياي كارآفرينان درآورديد؟
البته بنده براي ورود به اين حوزه مثل ديگر كارآفرين‌ها دچار سختي نشدم. همسرم خلبان بود و خودم هم در زمينه آموزشي توانايي‌هاي بالقوه‌اي داشتم. كم‌كم در كنار همسرم تلاش كردم تا اطلاعات هوانوردي را تكميل كنم و وارد اين حوزه شوم. همان ابتدا متوجه شديم كه بحث آموزش در برخي از رشته‌هاي هوانوردي به‌صورت جدي وجود ندارد يا داراي شكل و شمايل آكادميك نيست؛ مثلا ما دوره‌هاي تخصصي مهمانداري نداشتيم و اين رشته تنها در مؤسسه‌هاي هوانوردي و بدون اعطاي مدرك دانشگاهي ارائه مي‌شد. ما آمديم و با تأسيس اين شركت، چنين رشته‌هايي را به‌صورت آكادميك درآورديم و حالا هم دوره‌هايمان تحت نظارت سازمان هواپيمايي جهاني برگزار مي‌شود. دانشجويان پس از گذراندن اين دوره‌ها مي‌توانند بروند آزمون بدهند و سپس جذب شركت‌هاي هواپيمايي شوند.
- براي اينكه وارد اين حوزه شويد ترسي به دل راه نداديد؛ به‌خصوص اينكه پيش از شما، تأسيس چنين آموزشكده‌اي مرسوم نبود؟
به‌نظرم براي موفقيت در هر كاري داشتن ايمان خيلي مهم است. بايد به آنچه مي‌خواهي انجام بدهي اعتقاد داشته باشي. به همين دليل من از شروع چنين كاري ترس نداشتم چون مي‌دانستم وارد كاري مي‌شوم كه در آن تخصص دارم و از سوي ديگر به آن علاقه‌مندم. البته در نگاه اول شايد اينگونه به‌نظر برسد كه مديريت بر يك مجموعه آموزشي هوانوردي و كارآفريني در اين عرصه كاملا مردانه باشد و به روحيات بانوان نخورد اما زنان ما هم ثابت كرده‌اند كه مرد عمل هستند و اگر به آنها فرصت داده شود مي‌توانند در همه جا خودشان را ثابت كنند؛ به شرط اينكه از مشكلات سر راه‌شان نترسند.
- براي شما كه مي‌خواستيد يك مجموعه معتبر راه‌اندازي كنيد چه دردسرهايي وجود داشت؟
خوشبختانه به‌دليل اينكه همسرم در كنارم بود دردسر زيادي به‌وجود نمي‌آمد. يكي از مشكلات اصلي ما براي ايجاد يك محيط آموزشي، دعوت از چهره‌هاي توانمند و سر‌شناس در عرصه آموزشي بود. اين مسئله با توانمندي‌هاي همسرم و شناخت مناسب او از استادان برجسته كشور خيلي راحت پشت سر گذاشته شد. اشخاصي وارد اين كار شدند كه تخصص‌هاي لازم را در خارج از ايران ديده بودند يا نسبت به كارشان توانايي فراواني داشتند،به همين دليل يك كادر آموزشي قوي راحت‌تر از آنچه فكرش را مي‌كرديم به‌دست آمد. اما بعضي وقت‌ها واقعا قوانين دست‌وپاگير مي‌شد. خيلي‌ها از اينكه يك زن مي‌تواند چنين كارهايي بكند و اين فضا را در كشور به‌وجود بياورد ناراضي بودند. كم‌كم حسادت‌ها شروع شد. براي صدور برخي مجوز‌ها كمي دردسر كشيديم. ما را خيلي به‌حساب نمي‌آوردند. شايد به كاري كه مي‌خواستيم انجام بدهيم اعتماد نداشتند. دست آخر مجبور بودم بروم و با يك مقام بالا‌تر صحبت كنم و طرح را شرح بدهم تا با درخواستمان موافقت كنند.
- فكر كنم براي اينكه شما دنبال علاقه‌تان رفتيد از بروز اين مشكل‌ها نترسيديد؟
علاقه همراه با گذشت. واقعا افرادي مي‌آمدند و قصدشان اين بود كه نگذارند كار ما به سرانجام برسد. با اين حال، همراه با همسرم مديريت قوي ايجاد كرديم و به رفع برخي سوءتفاهم‌ها پرداختيم. من شخصا دنياي آموزش و در كنار آن بحث كارآفريني را خيلي دوست دارم و به‌خاطر همين علاقه است كه مي‌توانم سختي‌هاي كار را تحمل كنم. شايد عده‌اي نظرشان اين باشد كه با تربيت و ورود جوان‌هاي موفق در اين رشته، ديگر براي آنها جا نباشد اما من مي‌گويم چه بهتر كه يك جوان پاك، توانمند و باارزش بيايد و يك گوشه كار را بگيرد. به همين دليل از همان ابتدا صداقت در حوزه‌هاي كاري، مالي، مديريتي و آموزشي را سرلوحه كارمان قرار داديم و تا اينجا توانستيم نتيجه موردنظرمان را بگيريم.
- الان شرايط و نگاه جامعه ما نسبت به بانوان كارآفرين چگونه است؟
متأسفانه اين نگاه هنوز داراي اشكالات فراواني است. ما در بخش‌هاي مختلف توانستيم توانمندي‌هايمان را به اثبات برسانيم. الان هزاران بانوي كارآفرين در كشورمان مشغول خدمت هستند اما برخي‌ها پذيراي ما نيستند؛ گاهي اوقات براي بانوان موانع مالي ايجاد مي‌شود، گاهي اوقات به آنها مجوزهاي لازم را نمي‌دهند و از همه مهم‌تر به آنها اعتماد نمي‌كنند. به‌نظرم با توجه به پيشرفت‌هايي كه در اين بخش داشته‌ايم، هنوز نيازمند آن هستيم كه نگاهي جدي به ورود بانوان در حوزه كارآفريني داشته باشيم.
- شما چند ساعت در روز كار مي‌كنيد؟ براي چند نفر كارآفريني كرده‌ايد و چند نفر دانشجو داريد؟
من تقريبا روزي ۱۲ ساعت كار مي‌كنم. با ايجاد فضاي آموزشي و دعوت از استادان و كارمندان جمعا ۱۲۲ نفر را تحت پوشش دارم. ما كارمان را با پذيرش ۵۰۰ دانشجو شروع كرديم و حالا بيش از ۱۶۵۰ دانشجو داريم.
- خيلي از اشخاص ايده‌هاي خوبي دارند اما در همان اول به سد بزرگ عدم‌تأمين مالي برمي‌خورند. شما چگونه توانستيد از پس اين مشكل بربياييد؟ آورده اوليه يا همان سرمايه‌تان چقدر بود؟
البته چون همسرم شركت هواپيمايي داشت بخشي از سرمايه اوليه را از همان جا تأمين كرديم اما زماني كه من به‌صورت مستقيم وارد كار شدم، نه‌تنها كسري نداشتيم بلكه به سودآوري هم رسيديم. البته لازم است تأكيد كنم كه حمايت‌هاي مالي، يك بخش از انجام كار بزرگي است كه شما پيش روي خود تصور كرده‌ايد. به‌نظرم، با برنامه‌ريزي صحيح و مديريت مناسب مي‌توانيد به بزرگ‌ترين هدف‌ها برسيد. اجازه بدهيد يك مثال ساده بزنم؛ اگر شما خانم هر خانه را درنظر بگيريد مي‌بينيد كه او مبلغي را براي تأمين هزينه‌هاي ماهانه در اختيار دارد و بايد به‌گونه‌اي مديريت كند تا كفاف مخارج را بدهد. اين هنر را مي‌توان به شكلي ديگر و در ابعاد وسيع‌تر در بحث مديريتي به‌كار گرفت. مهم شيوه‌هايي است كه شما آنها را به كار مي‌گيريد تا به موفقيت برسيد.
- حالا واقعا اشخاصي هستند كه هيچ سرمايه و آورده اوليه‌اي ندارند. آنها چقدر در رسيدن به موقعيت مي‌توانند اميدوار باشند؟
گاهي اوقات شما خودتان سرمايه را وارد كارتان مي‌كنيد. بعضي وقت‌ها هم بايد دنبال راه‌هاي تأمين سرمايه باشيد. الان راه‌هاي مختلفي براي تأمين سرمايه وجود دارد كه با يك حساب ساده مي‌توان از آنها بهره‌مند شد. متأسفانه خيلي از افرادي كه مي‌خواهند كارآفريني كنند اين راه‌ها را نمي‌دانند و فكر مي‌كنند تنها سرمايه خودشان مهم است، به همين دليل انجام كار را به وقتي ديگر موكول مي‌كنند يا در نهايت قيد آن را مي‌زنند.
- شما در ابتداي كارتان چه افقي را براي خودتان تصور كرده بوديد؟ آيا الان به آنچه مي‌خواستيد رسيده‌ايد يا نه؟
يكي از بزرگ‌ترين اشتباهاتي كه افراد كارآفرين مرتكب مي‌شوند اين است كه مي‌خواهند از همان ابتدا بهترين باشند؛ يعني بزرگ‌ترين، زيبا‌ترين و مجهز‌ترين كارخانه و شركت را بسازند و همان روز اول مثلا هزار نفر را استخدام كنند اما اين يك اشتباه استراتژيك است. اگر طالب پيشرفت در كارتان هستيد بايد از قدم‌هاي كوچك شروع كنيد و به‌تدريج مجموعه تحت نظارت خودتان را توسعه دهيد. شايد باورتان نشود اما ما فعاليت شركت را از يك كانكس شروع كرديم و به دانشكده هوانوردي رسيديم. آن موقع به كمك همسرم يك كانكس خريديم و آن را در زميني كه قرار بود شركت در آنجا ساخته شود قرار داديم. كم‌كم مديريت سيستم و چيدمان طرح‌هاي آينده از همان جا شروع شد تا سرانجام به نتيجه رسيد. همين الان هم اگر يك اتاق كوچك به من بدهند مي‌دانم كه بايد دنبال چه چيزي باشم. براي يك كارآفرين مهم نيست كه ابتدا چه امكاناتي در اختيار دارد، او بايد به اين بينديشد كه در نهايت به كجا مي‌خواهد برسد.
- خلاقيت را در كارآفريني چگونه تعريف مي‌كنيد؟
اصولا كارآفريني با يك خلاقيت شروع مي‌شود. حتي اگر آن طرح و ايده در نگاه اول خيلي ساده و پيش پاافتاده به‌نظر برسد. بسياري از اختراعات بشري با همين افكار ساده شكل گرفته‌اند و رنگ واقعيت ديده‌اند. وقتي شما خودتان را به‌عنوان يك كارآفرين مي‌خواهيد معرفي كنيد، نبايد اين انتظار را در خودتان به‌وجود بياوريد كه مي‌خواهيد يك كار بسيار عجيب و غريب انجام دهيد. به اعتقاد من، مهم‌ترين عامل توفيق در كارآفريني در ۲ مورد خلاصه مي‌شود؛ نخست اينكه كالا يا خدمات شما مورد نياز افراد جامعه باشد و دوم اينكه امكان دستيابي به آن در شرايط كنوني جامعه ما وجود داشته باشد. برخي دنبال راه‌هايي مي‌روند كه اساسا رسيدن به آنها شدني نيست، به همين دليل با سر زمين مي‌خورند و فكر نمي‌كنند كه از همان ابتدا خواسته‌هايشان از اين كار اشتباه بوده است.
- يكي از مثال‌هاي شفاف خلاقيت در حوزه كارآفريني را مي‌توانيد مطرح كنيد؟
بله، مثلا در حوزه تخصصي ما، بحث تغذيه و پذيرايي يا همان كترينگ در سفرهاي هوايي اهميت ويژه‌اي دارد. ما ديديم كه در كشور ما هيچ پروازي بيش از ۲ ساعت به طول نمي‌انجامد اما شركت‌هاي هواپيمايي براي پذيرايي از مسافر‌هايشان از غذاهاي سنگين بهره مي‌برند. خب، اين غذا‌ها مسافر را سنگين مي‌كند و اگر خداي ناكرده مشكلي براي هواپيما به‌وجود بيايد امكان فعاليت و نجات را از او مي‌گيرد. اينجا بود كه پيشنهاد غذاهاي ساده همراه با ميوه را مطرح كردم؛ حتي غذاهايي كه ويژه كودكان آماده شده باشد. حالا اين يك فرصت را در اختيار شركت‌هاي تازه تأسيس مي‌تواند بگذارد تا با همين خلاقيت بتوانند غذاي مورد نياز مسافران هواپيماها را تأمين كنند.
- كارآفرين‌هاي موفق براي استخدام نيرو‌هايشان بايد به چه نكاتي توجه داشته باشند؟
در بسياري از حوزه‌ها و همينطور كار ما، نيرو‌ها به ۳ دسته تقسيم مي‌شوند؛ بخش اول متخصص‌ها هستند كه معمولا در سطوح مديريتي كار مي‌كنند. آنها بايد اطلاعات لازم را داشته باشند تا بتوانند سيستم را مطابق با تعاريف از پيش تعيين شده پيش ببرند. عده‌اي ديگر نيروهايي هستند كه با داشتن تخصص‌هايي همچون علوم رايانه يا برنامه‌نويسي و امثال اينها مي‌توانند در بخش‌هاي مختلف پاسخگوي نيازتان باشند. در رده بعدي هم كارگر‌ها يا نيروهاي خدماتي قرار مي‌گيرند. مهم اين است كه اين ۳ گروه در نهايت بتوانند همه نيرو‌ها و توانشان را براي پيشبرد هدفشان به كار گيرند.
- شما براي كارآفريني تاكنون چه كارهاي خاصي انجام داده‌ايد؟
همانگونه كه عرض كردم، پيش از اين آموزش‌هايي كه به دانشجويان داده مي‌شد مبناي آكادميك نداشت اما در حال حاضر آنها مي‌توانند در مقاطع كارداني و كار‌شناسي تخصص‌هاي هوايي را به‌دست بياورند و به استخدام شركت‌هاي هواپيمايي دربيايند. الان تخصص‌هايي همچون خلباني، تعمير و نگهداري هواپيما، مهندسي اويونيك، ايمني زميني فرودگاه و مهمانداري ازجمله رشته‌هايي هستند كه در دانشكده ما و تحت نظارت دانشگاه جامع علمي كاربردي تدريس مي‌شوند. ما تنها مركز آموزشي هستيم كه رشته‌هاي هواپيمايي را به دختران هم آموزش مي‌دهيم؛ مثلا در رشته ايمني زميني فرودگاه، دختران مي‌توانند تخصص‌هاي لازم را كسب كنند و هنگام بروز مشكل به كمك مسافران زن بيايند.
مديريت شهري پيشگام مي‌شود
شايد شما هم تصور كنيد كه مأموريت اصلي و اساسي مديران شهري چيزي جز ارائه خدمات ويژه به محله‌ها و رفت و روب خيابان‌ها نيست. در نهايت شايد بتوانيد توسعه فضاي سبز را هم به اين فهرست اضافه كنيد اما آنهايي كه به دنبال ايجاد فرصت براي كارآفريني هستند بايد بدانند مأموريت شهرداري تهران طي سال‌هاي اخير فرا‌تر از اين حرف بوده است. شهرداري تهران با ايجاد سازمان رفاه و مشاركت‌هاي اجتماعي توجه ويژه‌اي به بحث كارآفريني و حمايت از طرح‌ها و ايده‌هاي نوآورانه داشته است. تاكنون بسياري از شهروندان تهراني كه داراي تخصص و توانمندي بوده‌اند توانسته‌اند از فرصت‌هاي به‌وجود آمده در اين سازمان بهره‌مند شوند و پس از رفع مشكلات، به فكر دستگيري از ديگر افراد جوياي كار برآيند.
خانم عبداللهيان درخصوص نقش تأثير‌گذار شهرداري در پيشبرد حوزه‌هاي كارآفريني معتقد است: «هم‌اكنون شهرداري تهران به‌دليل توانايي‌ها و امكاناتي كه در اختيار دارد مي‌تواند در اين بخش بسيار مؤثر ظاهر شود. گاهي اوقات دوستان ما در سازمان رفاه و مشاركت‌هاي اجتماعي از بنده براي شركت در سمينارهاي كارآفريني دعوت مي‌كنند؛ سمينارهاي مردمي كه با هدف ايجاد انگيزه در نسل‌هاي جوان و شكوفا شدن طرح‌هاي اقتصادي و رفع مانع بيكاري برگزار مي‌شود و ثمره خوبي هم دارد. آنجا خيلي صميمانه با شركت كننده‌ها به بحث و گفت‌و‌گو مي‌پردازم. نكات مثبت طرحشان را به آنها يادآوري مي‌كنم و درباره شيوه‌هاي مديريتي، مطالبي را به اطلاعشان مي‌رسانم. ايجاد چنين فرصت‌هايي به‌ويژه براي بانوان شهرمان مي‌تواند اميد به يك زندگي بهتر و ثمربخش را به آنها بدهد. خيلي از شركت كننده‌ها وقتي با من به‌عنوان يك كارآفرين موفق روبه‌رو مي‌شوند راز و رمز كار را مي‌پرسند. شايد مديريت يك مجموعه با بيش از ۱۲۰نفر و نظارت بر بيش از ۱۰۰۰ دانشجو براي بانوان كاري سخت به‌نظر برسد اما وقتي مي‌بينند كه يكي مثل خودشان توانسته از پس اين كار بربيايد اعتماد به نفس پيدا مي‌كنند و دنبال هدفشان مي‌روند. بخشي از همين حمايت‌ها به واسطه حضور شهرداري تهران در كنار كارآفرينان به‌وجود آمده است. اميدوارم اين جريان تداوم پيدا كند و ما روزي را ببينيم كه هيچ كارآفريني به‌خاطر نداشتن امكانات يا سرمايه دست از انگيزه و تلاش برندارد».
كارآفرين موفق، خانواده موفق
در نگاه اول اينگونه به‌نظر مي‌رسد كه براي كسب توفيق در عرصه كار و اقتصاد بايد قيد خيلي چيز‌ها را بزنيم. ساعت‌هاي زيادي را صرف كارمان كنيم و از ديگر ارتباط‌هاي اجتماعي بپرهيزيم؛ اما الگوي مهمان اين صفحه ما مي‌تواند خط بطلاني بر اين فرضيه باشد. خانم عبداللهيان با توجه به اينكه توانسته در رشته‌اي نه چندان معمول موفق ظاهر شود، خود را در عرصه خانه و خانواده هم موفق مي‌داند. او درباره ارتباطش با امور خانه مي‌گويد: «هنگامي كه همسرم در سال‌هاي دفاع‌مقدس در كنارم حضور نداشت هم سخت كار مي‌كردم. با اين حال، نمي‌گذاشتم بچه‌هايم احساس تنهايي كنند. به درس و مشقشان حسابي مي‌رسيدم و به نسبت سنشان آموزش‌هاي لازم را برايشان درنظر مي‌گرفتم. حالا هم كه يك كارآفرين هستم و ساعت‌هاي بسياري را در خارج از خانه مي‌گذرانم ارتباطم با آنها به هيچ وجه قطع نشده است. آنها وقتي مي‌بينند كه مادرشان اينگونه براي جامعه مفيد است و مي‌تواند فرصت‌هاي بي‌شماري را براي اشتغال يا آموزش ديگران به‌وجود بياورد خوشحال مي‌شوند. من عادت داشتم ساعت ۶صبح از خواب بيدار شوم، پس از خواندن نماز، صبحانه بچه‌ها را آماده كنم و بعد سركارم بروم. وقتي هم كه به خانه مي‌رسيديم اول شام آنها برايم مهم بود. رسيدگي به وضعيت درسي‌شان و اينكه در هر بخش چقدر پيشرفت كرده‌اند هم جزو كارهاي روزانه‌ام بود. بعد به كارهاي معمول خانه مي‌رسيدم و دست آخر هم سراغ كارهاي تخصصي شركت مي‌رفتم.
شايد در نگاه اول رسيدگي به اين همه كار و در نهايت احساس موفقيت كمي دست‌نيافتني به‌نظر برسد اما با مديريت صحيح و برنامه‌ريزي مي‌توان هر كاري را به سرانجام رساند. يكي از عادت‌هايي كه دارم اين است كه تمام كارهاي روزانه‌ام را دانه دانه روي كاغذ مي‌نويسم و هر كدام را در زمان خودشان انجام مي‌دهم. اينجوري هم فرصت مي‌كنم به همه كار‌ها و فعاليت‌هاي اقتصادي و آموزشي‌ام برسم و هم به اعضاي خانواده توجه نشان دهم. در كنار همه اينها هيچ وقت از مطالعه و آموختن دست نمي‌كشم. به همين دليل مطالعه كتاب يا روزنامه به يكي از عادت‌هاي روزانه من تبديل شده است. حالا هم در اين سن‌وسال به بازنشستگي فكر نمي‌كنم. اتفاقا درنظر دارم شعبه‌هاي دانشكده را افزايش دهم. خلاصه تا روزي كه توانايي داشته باشم و كاري از من بربيايد در خدمت جامعه و ايجاد فرصت‌هاي جديد خواهم بود».
كره‌جنوبي با كارآفرين‌ها متحول شد
شوكت عبداللهيان، مهمان ويژه اين صفحه ما معتقد است كه مي‌توان با استفاده از توانمندي بانوان كشور به‌دست نيافتني‌ها رسيد و قله‌هاي افتخار را به‌دست آورد. او در اين‌باره مي‌گويد: «بانوان ما براي كارآفريني نبايد با هيچ محدوديتي مواجه شوند؛ چرا كه بار‌ها ثابت كرده‌اند مي‌توانند از پس سخت‌ترين شرايط برآيند و توانمندي‌هايشان را به اثبات برسانند. الان شما به كشور كره‌جنوبي و صنعت آن توجه كنيد. يكي از عوامل موفقيت آنها طي دهه‌هاي اخير، توجه به كارآفرينان زن بوده است. همين امر مي‌تواند صنعت و كشاورزي و خدمات ما را دچار تحول كند و پاسخي روشن براي ايجاد فرصت‌هاي بي‌شمار شغلي باشد».
عبداللهيان از صنايع‌دستي كشورمان به‌عنوان يكي از الگوهاي ساده براي توسعه كارآفريني يادمي‌كند و مي‌گويد: «الان همين فرش كه سررشته آن در اختيار ايراني‌هاست، سابقه‌اي هزاران ساله دارد. خب، اين هنر را همين كارآفرين‌ها كه در گذشته امكانات و تحصيلاتي نداشتند سينه به سينه منتقل كرده‌اند و به ما سپرده‌اند. اين در حالي است كه ما صنعت روز را داريم و توانايي‌هايمان نسبت به گذشته بسيار افزون شده است. اگر نتوانيم در اين عرصه خودمان را به جهانيان نشان دهيم و به مردمان كشورمان و هنرشان بي‌توجه باشيم در نهايت چيزي عايدمان نخواهد شد».
نظر شما