ژنرال پرویز مشرف، رئیس جمهوری پاکستان و بی‌نظیر بوتو از رهبران سابق این کشور هم با این طرح به طور اصولی موافقت کرده‌اند.
منابع خبری موثق خبر می‌دهند این ساز و کار برای حاکمیت پاکستان که از متحدان اصلی آمریکا در سالهای اخیر است با هدف تقویت مقابله با شبه‌نظامیان و القاعده در این منطقه طراحی شده است.
مشرف و بوتو در روزهای گذشته در امارات متحده عربی، جایی که بوتو در آن در تبعید به سر می‌برد، دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند. در این دیدار آنها درباره مهمترین موضوعات مربوط به یک ساز‌وکار سیاسی جدید برای کشور پاکستان به توافق رسیدند.
از جمله موارد توافق شده لغو ممنوعیت برای ادامه کار یک نخست وزیر برای دوره سوم ( که منظور آن شخص بوتو است) و همچنین اجازه بازگشت او به کشور بدون وجود هر گونه تهدید حقوقی است.
بوتو که در سالهای 1988 تا 1990 و همچنین سالهای 1993 تا 1996 در پاکستان نخست‌وزیر بوده در سالهای اخیر با اتهام فساد مالی روبه‌رو شده است.
از سوی دیگر در جبهه سیاست هم صدور حکم ابقا و بازگشت به کار قاضی ارشد افتخار چودری که توسط مشرف از کار تعلیق شده بود، ضربه سنگینی برای مشرف بود و همچنین باعث تقویت مخالفان او شد.
آمریکا که از مدت‌ها پیش نگران موقعیت پاکستان و عملکرد این کشور در جنگ با ترور بود، از این فرصت استفاده کرد تا اوضاع را تغییری بدهد. واشنگتن در سالهای بعد از 11 سپتامبر به فردی مانند مشرف نیاز داشت.
اما او اخیراً تحت فشار شبه‌نظامیان و سیاسیون داخلی کشورش دیگر کارایی خود را از دست داده است و اکنون نوعی ائتلاف با بوتو و حزب مردم او بهترین گزینه برای آینده پاکستان به نظر می‌رسد.
مذاکره میان مشرف و بوتو نتیجه روندی طولانی بود که واشنگتن در آن نقش محوری داشت. از سوی دیگر حضور مستقیم یک مقام وزارت خارجه انگلیس در این مذاکرات نقش مهمی در به نتیجه رسیدن آن داشت.
این توافق در شرایطی به دست آمد که اوضاع در پاکستان و در کل منطقه بسیار حساس است. پاکستان از سوی آمریکا و ناتو تحت فشار سنگینی قرار دارد تا حمله نظامی نیرومندانه‌ای علیه پایگاه‌های القاعده و طالبان در داخل خاک پاکستان انجام دهد.
آمریکا به تازگی قانونی تصویب کرده که ادامه کمک به پاکستان را به عملکرد این کشور در مبارزه با تروریسم مشروط می‌کند. پاکستان از سال 2001 تا کنون بیش از 10 میلیارد دلار کمک از آمریکا دریافت کرده است.
دولت جورج بوش همچنین تصریح کرده که اگر لازم باشد اداره امور را به دست می‌گیرد و مستقیماً برای مقابله با شبه نظامیان در داخل خاک پاکستان وارد عمل می‌شود.
این اتفاق هر لحظه ممکن است روی دهد زیرا پیمان‌های صلح دولت پاکستان با شبه نظامیان طالبان و طرفداران آنها در مناطق قبیله‌نشین بعد از حمله به مسجد سرخ اسلام‌آباد لغو شده و دیگر برقرار نیست. از سوی دیگر واشنگتن از تعلل پاکستان در عدم انجام اقدام قاطع علیه شبه نظامیان خسته شده است.
دولت بوش چند ماه پیش مستقیماً به وجود این پایگاه‌ها اشاره کرد. یکی از این پایگاه‌ها در مسجد سرخ قرار داشت و بقیه در استان سرحدات شمال غربی، وزیرستان شمالی و جنوبی هستند. ارتش پاکستان خود را آماده کرده بود تا علیه این پایگاه‌ها و شبه نظامیان دست به یک عملیات گسترده بزند اما پیش آمدن مذاکرات مشرف و بوتو فعلاً این حملات را به تاخیر انداخته است.
تحلیلگران پاکستانی این گمانه زنی را مطرح کرده‌اند که مشرف ممکن است ژنرال پرویز کیانی رئیس کنونی سرویس اطلاعات ارتش را به عنوان جانشین خودش در فرماندهی نیروهای مسلح منصوب کند.
به این ترتیب مشرف تنها یک رئیس جمهور غیر نظامی خواهد بود. البته در این میان ممکن است مسئله‌ای حقوقی به وجود آید و آن این است که در حال حاضر بر اساس قوانین پاکستان، کارمندان دولتی باید بعد از یک دوره وقفه دو ساله در سیاست شرکت کنند.
مشکل دیگر خود ارتش است. بخش مهمی از ارتش در برابر مشرف به خاطر نزدیکی او به آمریکا، موضع منفی دارند. یکی از دلایل این اختلاف و سردی روابط این است که نزدیکی مشرف به آمریکا بعد از 11 سپتامبر طبیعتاً باعث این شد که روابط اسلام‌آباد با شبه نظامیان طالبان کاملاً قطع شود.
به هر حال طالبان، فرزند ارتش پاکستان است. در سالهای اخیر ارتش پاکستان مجبور شد دست به عملیات تهاجمی علیه شبه‌نظامیان در مناطق قبیله‌ای بزند که در گذشته هم‌پیمان ارتش بوده‌اند.
این گروه‌های مخالف در حاکمیت هم مخالفانی یافتند مانند سناتور سید مشاهد حسین. این روشنفکر که در عرصه جهانی شناخته شده است دبیرکل قدرتمند حزب مسلم لیگ پاکستان است. او در گذشته از پذیرفتن مقام وزارت خارجه خودداری کرد و گفت که نمایندگی کردن سیاست‌های آمریکایی مشرف برای او بسیار سخت است.
مشاهد، همچنین رئیس کمیته روابط خارجی سنای پاکستان است. در این کمیته پیشنهاداتی مانند معامله محدود میان طالبان و واشنگتن و اقدام به تشکیل دولت ملی در افغانستان با حضور گلبدین حکمتیار مطرح شده است. اخیراً مشرف، نشستی با سنا برگزار کرد که در آن از سوی حاضران به شدت انجام عملیات نظامی از سوی آمریکا در داخل خاک پاکستان محکوم شد.
بسیاری درباره اینکه تعامل مشرف و بوتو به نتیجه برسد تردید جدی دارند. آنها می‌گویند تعامل یک رئیس جمهور غیر نظامی با یک فرمانده ارتش ممکن نیست. وقتی مشرف از ریاست ارتش کناره‌گیری کند دیگر فرماندهان ارتش به حرف او گوش نمی‌دهند.
پاکستان، دستخوش تغییر رژیم خواهد شد اما شاید این تحول همانی نباشد که در محافل قدرت در واشنگتن برنامه‌ریزی شده است.
آسیا تایمز/ 29 ژوییه
