هری پاتر با آن نشان صاعقه‌شکل روی پیشانی‌اش، تاکنون یکی از معروف‌ترین نام‌های قرن21 بوده و نوجوانان ایرانی هم از این آشنایی مستثنا نیستند.
جی. کی. رولینگ توانسته در این 9سال گذشته، 7 جلد رمان علمی‌تخیلی با شخصیت خیالی هری پاتر خلق کند و جز آن، 2 کتاب حاشیه‌ای هم درباره دنیای هری پاتر منتشر کند.
نسخه فارسی این آخرین کتاب با عنوان «هری پاتر و یادگارهای مرگ» - که با عنوان «هری پاتر و تحفه‌های مرگ» هم ترجمه شده - با کمترین فاصله زمانی از انتشار نسخه اصلی به زبان انگلیسی، منتشر شد.
در کمتر از 24ساعت پس از انتشار جهانی نسخه اصلی آخرین کتاب هری پاتر، ترجمه فارسی آن روی وبلاگی در اینترنت قرار گرفت. از قرار معلوم، این ترجمه به همت یک جوان ایرانی به نام محمدرضا قربانی و گروه ترجمه وبلاگ «هری پاتر2000» صورت گرفت.
پس از آن یک ماهنامه که مدت‌هاست دیگر منتشر نمی‌شود و یک هفته‌نامه خبری پرفروش، هری پاتر را در ضمیمه خود منتشر کردند. یکی از روزنامه‌ها هم آن را پاورقی کرد و قسمت به قسمت به دست چاپ داد. صبح چهارشنبه گذشته هم ویدا اسلامیه - یکی از مترجمان هری پاتر که بیش از بقیه در میان هری‌پاتر بازهای ایرانی طرفدار دارد - ترجمه‌اش را رونمایی کرد.
هری پاتر در ایران گرفته و جای خود را حسابی میان نوجوان‌ها و حتی جوان‌ها و شاید بزرگسالان ایرانی باز کرده است.
فروش بالای کتاب‌های هری پاتری، محبوبیت لوازم و وسایل مربوط به دنیای جادویی هری پاتر، و شمار فراوان سایت‌ها و وبلاگ‌های فارسی‌زبانی که به هری پاتر اختصاص داده شده‌اند و نوجوانان ایرانی داوطلبانه آنها را با مطالب جدید و خواندنی‌شان به‌روز و تازه نگه می‌دارند، نشانه‌ای کوچک از این محبوبیت است. نشانه بزرگ‌تر را در کتابخانه‌ها و در کشوی نیمکت‌های مدرسه‌ها و اتاق‌های نوجوانان ایرانی می‌شود سراغ گرفت.
نوجوان‌های ایرانی نمی‌خوانند؟
خیلی درباره این گفته می‌شود که بچه‌های ایرانی کتاب نمی‌خوانند و اهل مطالعه نیستند. چنین دیدگاهی در میان مسئولان فرهنگی و به‌خصوص مسئولان وزارت آموزش و پرورش بیش از بقیه وجود دارد اما آیا واقعا این‌طور است؟ فروش بالای کتاب‌های هری پاتر، این فرضیه را سست کرده است.
وحید نیکخواه آزاد - نویسنده و کارگردان کودک و نوجوان که هفته پیش مهمان همشهری خانواده بود و گفت‌وگوی او را خواندید- خودش از نویسندگان حوزه کودک است. او با رد این فرضیه که بچه‌های ایرانی کتاب نمی‌خوانند، می‌گوید: «فروش بالای هری پاتر در ایران، نشان داده که این فرضیه درست نیست.
استقبال از این کتاب‌ها نشان داده که مشکل از بچه‌ها نیست که کتاب نمی‌خوانند بلکه مشکل این است که کتاب خواندنی‌ای وجود ندارد که آنها مطالعه کنند. متاسفانه ما فراموش کرده‌ایم که آثار ادبی و هنری در اصل برای زمان فراغت انسان‌هاست و این زمان را هیچ‌کس صرف خواندن کتابی نمی‌کند که آن را متوجه نمی‌شود».
زیر ذره‌بین؛ منتقد هستی یا طرفدار؟
هر پدیده‌ای که بگیرد و این‌طور جای خود را باز کند، طبیعی است زیر ذره‌بین هم برود. چنین پدیده‌هایی که هری پاتر اولی‌شان نیست، هم طرفدار پاکار پیدا می‌کند و هم مخالف سرسخت؛ هم کسانی هستند که هری پاتر را فرشته‌ای ببینند برآمده از دنیای پاک کودکانه که دست‌کم توانسته نوجوانان نسل پلی‌استیشن و ایکس‌باکس و چت و اینترنت و ستلایت را با کتاب آشتی بدهد و به خواندن تشویق‌شان کند و هم کسانی هستند که هری پاتر را یک پروژه تبلیغاتی موفق بدانند که پشت آن اهدافی - اگر نه پلید - دست‌کم نه چندان خیرخواهانه قرار دارد و حتی شاید بناست ایدئولوژی‌های شومی مانند صهیونیسم در آن تبلیغ و تکریم شود.
در هر دو گروه، چهره‌های قابل‌اعتماد و این‌کاره صف کشیده‌اند؛ طوری که به این سادگی نمی‌توان تشخیص داد که آیا به صلاح هست کتاب‌های هری پاتر این‌طور در دست نوجوانان ایرانی بگردد یا نه.
پدر و مادرها به خاطر احساس مسئولیت‌شان - و حتی شاید خود نوجوان‌هایی که به هری پاتر علاقه دارند و خیلی دوست دارند این هفتمین کتاب و آخرین کتاب هری پاتر نباشد - نگران هستند که بالاخره تکلیفشان با این پدیده فرهنگی (یا شاید اقتصادی) چیست؛ از هری پاتر باید ترسید و از او حذر کرد یا می‌توان کودکانه او و جهان جادویی سیاه و سفیدش را دوست داشت؟
هری پاتر مبتذل است؟
خیلی از پدر و مادرها نگرانند که هری پاتر، مجموعه‌ای مبتذل و پیش‌پا افتاده باشد و سلیقه فرزندان‌شان با خواندن این کتاب‌ها پایین بماند. اما وحید نیکخواه آزاد جور دیگری فکر می‌کند و معتقد است هنرمندان و نویسندگان ایرانی دچار سوءتفاهم هستند و گمان می‌کنند هر اثری که پرمخاطب باشد، لزوما اثری سطحی و مبتذل است؛ به همین خاطر فکر می‌کنند آثاری ارزشمند هستند که مخاطب زیادی ندارند و بازار پیدا نمی‌کنند.
بر اساس تقسیم‌بندی انجام شده، هنرمندان معتقدند که آثار باارزش، آثاری هستند که مخاطب ندارند و این تصوری است اشتباه. این کارگردان حوزه کودک و نوجوان معتقد است در ایران کتابی وجود ندارد که مردم و کودکان و نوجوانان آن را دوست داشته باشند.
نیکخواه آزاد باور دارد که متاسفانه اکثر نویسندگان کودک و نوجوان ایرانی توجه ندارند که باید برای «همه» بنویسند و نیازهای آنان را برطرف کنند. علتش هم شاید این است که نویسنده، پولش را از دست مشتری نمی‌گیرد و از یارانه‌ای که از دولت می‌گیرد، روزگار می‌گذراند.
هوشنگ مرادی کرمانی - نویسنده نام‌آشنا و پرفروش ادبیات کودکان که آثار او از جمله «قصه‌های مجید»ش همیشه با استقبال مخاطبان نوجوان در ایران و کشورهای دیگر جهان روبه‌رو بوده- با تردیدی کمرنگ به موفقیت هری پاتر نگاه می‌کند.
او می‌گوید: «من کتاب‌های هری‌پاتر را نخوانده‌ام. خواندن این کتاب‌ها و استقبال از آنها یک موج است. باید زمان بگذرد تا معلوم شود این داستان‌ها ماندگار می‌شوند یا نه. هنوز معلوم نیست این کتاب‌ها در زمان طولانی بتوانند خودشان را نشان بدهند.
شاید این جو فعلی در اثر فضای تبلیغاتی‌ای باشد که برای این کتاب به‌وجود آورده‌اند. به هر حال اثر ادبی مثل قالی کرمان می‌ماند؛ باید پا بخورد تا جای خود را پیدا کند. به هر حال من روی منفی و مثبت بودن اثر پافشاری نمی‌کنم. در هر صورت این جو در دنیا به راه افتاده و نمی‌شود منفی‌نمایی کرد. مردم هر دوره‌ای برای خودشان یک سلیقه‌ای دارند».
