علاوه بر این، آمریکا کشورهای دیگر را اجبار به قبول کردن این تحریم کرده، حال آنکه بسیاری از این کشورها بهدنبال ایجاد ارتباط تجاری با ایران هستند بهدلیل اینکه ایران میتواند بهترین کشور منطقه برای سرمایهگذاری باشد. با اینحال، آقای دکتر سلیمانی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در سخنرانی خود در آغاز هفته فضا، تصریح کردند که ایران در وضعیت قرمز به سر میبرد.
تفسیر این وضعیت قرمز کار بسیار سادهای است.هم اکنون خرید تکنولوژیهای پایه در زمینههای مختلف، به ویژه مسائلی که مربوط به صنایع سنگینی مانند صنعت هوافضاست، مدلی است که بیشتر کشورهای در حال توسعه پیش گرفتهاند و راه میان بر بسیار خوبی است.
تحقیق و گسترش فناوریهای فضایی وقت بسیار و از آن مهمتر هزینههای بالایی دارد؛ درصورتی که کشورهای ابرقدرت این صنعت، این راه را رفتهاند و علاوه بر تجربیات فراوان به دستاوردهای بسیار خوبی رسیدهاند.
این موفقیتها بیش از 100 سال زمان برده و ما هم اگر از هم اکنون و بدون کمک و استفاده از تجربیات کشورهای دیگر آغاز کنیم، شاید حدود یک قرن وقت لازم داشته باشیم تا به آنها برسیم.
البته چشمانداز صنعت هوافضای ایران بسیار عالی و چشم گیر است و در سالهای اخیر پیشرفتهای خیره کنندهای داشته که باعث تعجب کشورهای دیگر شده؛ ولی در هر حال نرخ سرعت پیشرفت ما با آنها متفاوت است و کشورهای ابرقدرت هوایی و فضایی بسیار سریعتر حرکت میکنند.
با این اوصاف، بهترین راه ما میتواند این باشد که یک سری تکنولوژیهای پایه را بخریم و با گسترش آنها دستاوردهای فراوانی را به دست آوریم.
نمونه چنین مسئلهای را در پیشرفت خوب ایران در زمینه تکنولوژیهای موشکی میبینیم. 2 دلیل آشکار میتواند نشان دهنده پیشرفت صنایع موشکی باشد؛ اول احساس نیاز کشور به این صنعت و موقعیت راهبردی ایران در منطقه و دوم خریدهای صحیح موشکی از کشورهای دیگر که با انجام مهندسیهای معکوس دقیق پس از مدت کوتاهی به این فناوریها دست یافتیم.
ولی نکته مهم این است که با داشتن یک فونداسیون علمی خوب در این زمینه، توانستهایم صنایع موشکی را گسترش دهیم تا حدی که با افزایش برد آنها، هم اکنون به رسیدن به مرزهای فضایی نیز فکر میکنیم.
اما وضعیت قرمز یعنی چه؟ احتمالا یعنی اینکه با توجه به تحریمهای سنگین علیه ایران و اینکه بیشتر ابرقدرتهای صنعت هوافضا در این تحریمها شرکت دارند یا به واسطه روابط خوبشان با آمریکا با ایران همکاری نمیکنند و اگر هم چنین کاری را بکنند با قیمتهای بسیار بالاتر از معمول، فناوریها را در اختیار ما قرار میدهند (شاید یکی از اهداف این تحریمها نیز همین موضوع باشد)، در همین راستا است که میبینیم آقای سلیمانی، وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات در آغاز هفته جهانی فضا میگوید: ایران باید در حوزه فضا با چراغهای خاموش حرکت کند تا بتواند به فضا وارد شود و از امکانات آن استفاده کند که این حرکت به وسیله سازمان فضایی ایران آغاز شده و باید در راستای تقویت آن تلاش کنیم.
اما ایراد چنین سخنانی از طرف آقای سلیمانی کمی عجیب است. ما و تمامی اصحاب رسانه باید بدانیم که عمومی کردن و پخش برخی از اخبار میتواند به ضرر مصالح کشورمان باشد و تاکنون سازمان فضایی ایران هزینههای هنگفتی را بابت چنین موضوعاتی پرداخته است. اگر یک روزی ایران موشک کاوشگر میسازد، فردا در تیتر اول یا دوم بسیاری از روزنامهها و حتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران میبینیم.
البته ما هم میدانیم که انتشار چنین اخباری باعث غرور ملی و شاد شدن مردم ایران دوست میشود، ولی اگر با ظرافت بیشتری به موضوع نگاه کنیم، میتوانیم نتیجه بگیریم که ضررهای افشای برخی اخبار در این وضعیت قرمزی که برای ایران به وجود آمده بیشتر از منافعش است و حرکت با چراغهای خاموش نیز گویای همین مسئله است.
این تذکری است که شاید بارها و بارها به اصحاب رسانه از طریق سازمانهای مربوطه داده شده ولی هنوز مدیریت خوبی برای عدم انتشار این اخبار ایجاد نشده است. نمونه همین عدم هماهنگی رسانهای را به وضوح در سخنان آقای وزیر میبینیم.
اگر قرار است که ما با چراغهای خاموش به سوی فضا حرکت کنیم که دیگر گفتن ندارد! به ویژه اینکه چنین سخنانی در صحنهای علنی خبری و رسانهای گفته شود. این سخنان باعث حساسیت بیشتر غربیها و کشوری چون ایالات متحده آمریکا خواهد شد و در این صورت ما برای رسیدن به میانبرهای علمی مجبور به صرف هزینه و وقت بیشتری خواهیم شد.
یکی دیگر از مسائل جالب در این عدم هماهنگی، خبر موشک کاوشگر ایران است. خود ما هم در روزنامه همشهری پس از انتشار این خبر در رسانههای غربی (این خبر تیتر یک بیبی سی بود) موضوع را فهمیدیم و پیگیری کردیم.
(جالب است که خبرگزاریهای خارجی یک روز زودتر از خبرگزاریهای ایرانی به اخبار ویژه دست پیدا میکنند.) جالب این بود که تازه پس از آن هیچ کدام از مسئولان امر حاضر به گفتوگو در این باب نشدند.
در این مورد هم خبرنگارهای ایرانی مجبور شدند که از همان منابع خارجی، خبر داخلی ایران را ترجمه کرده و چاپ کنند! مطمئناً در این صورت اخبار به گونهای منتشر میشود که غربیها میخواهند، چون اطلاعات اخبار منتشره خارجی محدود شده به اطلاعاتی است که غربیها بهدنبالش هستند.
حل چنین مشکلاتی باید از طریق کمیتههای سیاست گذاری در سازمان فضایی ایران صورت گیرد تا دیگر روزنامه نگاران ایرانی حداقل برای اخبار ایرانی منتظر انتشار در رسانه خارجی نباشند یا ضرورت عدم انتشار خبرهای ویژه به اطلاع تمامی اصخاب رسانه برسد.
اگر میخواهیم با چراغ خاموش حرکت کنیم لازم است که از یک راننده ماهر استفاده کنیم تا اگر هم چراغ را روشن کرد، در مواقعی باشد که کسی دور و برش نیست. تمامی ما ایرانیان متعصب به منافع ملی هستیم و از اینکه اخبار کشورمان را از رسانههای خارجی بگیریم و ترجمه کنیم خوشحال نمیشویم.