حادثه تروریستی تهران | ارزیابی واکنش گرافیک خبری و اطلاع رسان رسانه‌ها

به گزارش بولتن‌نيوز، مریم سلیمی کارشناس رسانه و مدرس دانشگاه در یادداشت پیش رو درباره گرافیک‌های خبری در ارتباط با دو حادثه تروریستی اخیر، آورده است: نگاهی به آثار گرافیک خبری و اطلاع رسان تولید شده در ارتباط با دو حادثه تروریستی در 17 خرداد 1396 حکایت از آن دارد که این آثار عمدتاً به تشریح نکات امنیتی در موارد تروریستی، نحوه وقوع حادثه در مجلس شورای اسلامی و ارائه آماری در خصوص دوارزیابی واکنش گرافیک خبری و اطلاع رسانی رسانه های ایران به حادثه تروریستی اخیر تهران حادثه تروریستی مجلس و حرم مطهر امام راحل (ره) پرداخته اند.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

در پی وقوع حملات از سوی گروه تروریستی داعش به مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر امام خمینی (ره) واقع در تهران در حوالی ساعت 10:30 ، تلاشها برای پوشش نوشتاری و بصری اعم از عکس، گرافیک، ویدئو و گرافیک خبری و اطلاع رسان آغاز شد.

نگاهی به ساعات تولید و انتشار آثار در حوزه گرافیک اطلاع رسان و خبری از این حادثه نشان می دهد که گرچه پوشش بهتری در این حوزه نسبت به حوادث قبل صورت گرفت ولی سرعت تولید آثار در این حوزه همچنان پایین است. همچنین نسبت آثار تولیدی (مجموعاً حدود 6 گرافیک خبری و اطلاع رسانی که شانس بیشتری برای اشتراک گذاری یافتند) به نسبت تعداد کل رسانه ها، حکایت از پایین بودن این تعداد آثار و این نسبت دارد.

آلبرتو کایرو از صاحبنظران حوزه اینفوگرافیک معتقد است تولید و انتشار آثار گرافیک خبری در خصوص رسانه های آنلاین باید از لحظه وقوع حادثه بوده و آثار تولیدی باید همانند اخبار و گزارشها به تدریج متناسب با کسب اطلاعات بیشتر به روز رسانی شوند. در خصوص رسانه های چاپی نیز فرصت تهیه یک گرافیک خبری تا لحظه ارسال برای چاپ فرداست. بر این اساس، حداکثر زمان قابل فرض برای تهیه گرافیک خبری در رسانه های چاپی 10 تا 12 ساعت پس از حادثه است.

از این منظر، به طور کلی، تولید آثار گرافیک خبری در رسانه های آنلاین با نوعی کندی در عمل مواجه است، عمدتاً نیز آثار روند تکمیلی نداشته اند. در ادامه به آثار تولیدی با ذکر ساعت، منبع اثر و تولید کنندگان آثار اشاره شده است:

اولین اینفوگرافیک تولیدی در روز حادثه: ساعت 14 - گرافیک اطلاع رسان (اینفوگرافیک) نکات مهم امنیتی - کانال گرافیک‌نیوز اثر مریم سلیمی و بهروز مظلومی‌فر

ساعت 14:49 دقیقه روز 17 خرداد 1396- اینفوگرافیک نکات امنیتی در زمان حوادث تروریستی - خبرگزاری شبستان- اثر مهدی دل روشن- اشتراک گذاری شده در کانال خبرگزاری شبستان

گرافیک خبری تایم لاین حادثه تروریستی تهران در ساعت 19:07 - 17 خرداد 1395 - خبرگزاری شبستان- اثر مهدی دل روشن- اشتراک گذاری شده در کانال خبرگزاری شبستان

اینفوگرافیک تعداد قربانیان حملات تروریستی داعش در ایران و جهان 47 دقیقه بامداد - 18 خرداد 96- خبرگزاری شبستان - اثر مهدی دل روشن- اشتراک گذاری شده در کانال خبرگزاری شبستان

حوالی ساعت 20، 17 خرداد 96 گرافیک خبری با عنوان آمارهای اصلی حمله تروریستی به مجلس و حرم امام در کانالها و گروهها و نیز سایتها اشتراک‌گذاری شده که منبع آن روزآروز ذکر شد بود.

صبح روز 18 خرداد نیز تمرکز بازنشر کانالها و گروهها و سایتها به اینفوگرافیک منتشر شده توسط خبرگزاری اعماق مربوط به اخبار گروه تروریستی داعش اختصاص داشت.

بررسی آثار گرافیک خبری و اطلاع رسان حاکی از این است که نقش یک خبرگزاری از سایرین شاخص‌تر است و این نشان می‌دهد در جریان این حادثه تروریستی، خبرگزاری شبستان پر آثارتر از بقیه بوده، هرچند سرعت انتشار آثار تولیدی در کل پایین است.

این خبرگزاری نیز آثار تولیدی‌اش را در کانال خود منتشر کرده و این آثار در بخش اینفوگرافیک آن به نمایش در نیامده است. بسیاری از رسانه‌ها که دارای بخش اینفوگرافیک، داده‌نما و... هستند، در عمل آثاری را مرتبط با حادثه تولید نکرده اند. به عنوان مثال بررسی آثار بخش داده نما ایرنا نشان می‌دهد که در روز حادثه تنها یک اثر آنهم با نگاه اقتصادی را منتشر کرده است.

در سایت خبرگزاری‌هایی که پیش‌ترها شاهد آثار اینفوگرافیک از آنها بودیم، در روز حادثه اثری از گرافیک خبری و اطلاع رسان مرتبط با حادثه در آنها دیده نمی‌شود.

بررسی نیم‌تای بالا روزنامه‌های منتشر شده در 18 خرداد در پوشش حوادث 17 خرداد نیز نشان می‌دهد که گرچه برخی از روزنامه‌ها به آماری از حادثه اشاره کرده‌اند ولی هیچ یک از قالب‌های گرافیک خبری یا گرافیک اطلاع رسان در این پوشش بهره نگرفته‌اند.

چند نکته در خصوص پوشش گرافیک خبری و اطلاع رسان حادثه تروریستی تهران نشان می دهد که هنوز هم بین گرافیک خبری و اطلاع رسان خلط عنوان وجود دارد. همچنان نیز به کلیه آثار تولیدی گرافیک خبری اینفوگرافیک گفته می‌شود در حالی که بین گرافیک خبری و گرافیک اطلاع رسان تفاوت وجود دارد همانطور که خبر و اطلاع با هم فرق دارند.

نکته بعد اینکه از سه اثر گرافیک خبری تولیدی، سه اثر حادثه مجلس را پوشش داده و تنها یک اثر به هر دو حادثه نیم نگاهی انداخته است.

نکته مهم دیگر اینکه همه آثار از ساختار لازم یک گرافیک خبری و اطلاع رسان برخوردار نبوده اند. در حالی که یک اثر گرافیک خبری و اطلاع رسان باید دارای تیتر، لید، بدنه مبتنی بر تکنیک اصلی ، منبع اثر و در صورت نیاز منابع اطلاعاتی مورد استفاده باشد که برای همه این آثار چنین نبود.

از برآیند مباحث مذکور می توان نتیجه گرفت باید گرافیک خبری در ایران جدی تر گرفته شود و آثار تولیدی بیشتری با سرعت بالاتری در این حوزه تولید شوند. مشارکت عمده رسانه ها در این بخش اعم از آنلاین، الکترونیک و چاپی ضروری است.

انتظار می‌رود علاوه بر قالبهای ایستا، به تولید آثار متحرک، برهم کنشی و... در این حوزه اقدام شود.

بررسی گرافیکی حادثه از زوایای مختلف طی روزهای آینده ضروری به نظر می رسد. رسانه ملی باید بیش از گذشته به گرافیک خبری و اطلاع رسان توجه داشته و از آن بهره گیرد.

همچنین از روابط عمومی های متولی در محلهای حادثه (مجلس و...) انتظار می رود جزئیات حادثه را در قالب گرافیک اطلاع رسان طی روزهای آینده منتشر کنند.

نگاهی به آمار بازدید از اینفوگرافیک «نکات مهم امنیتی تولید شده توسط کانال گرافیک‌نیوز نشان می‌دهد که در همان روز حادثه بیش از یک میلیون بازدید از این اینفوگرافیک در کانالهای مختلف صورت گرفته است.

این نکته حکایت از عطش و علاقه عمومی نسبت به این حوزه دارد و لازم است تا در حوادث و رویدادها بیش از پیش گرافیک خبری و اطلاع رسان مورد استفاده رسانه ها قرار گیرد.

پیش از پایان بحث، ذکر این مطلب ضروری است که عموما در ایران آمار با تناقض و کندی در انتشار همراه است که این قطعا در روند و سرعت آثار تولید گرافیک خبری و اطلاع رسان، بروز شایعات و بعضا تولید آثار غیر دقیق موثر است که دقیق نبودن اطلاعات با روح کلی گرافیک خبری و اطلاع رسان در تناقض است. امید می رود با سرعت یافتن انتشار آمار، تولید و انتشار آثار گرافیکی نیز سرعت یابد.

اثر گرافیکی زیر توسط کانال تلگرامی گرافیک‌نیوز در بامداد 19 خرداد پس از کسب اطلاع از آخرین آمار شهدا و مصدومین حادثه تهیه و منتشر شده که در ادامه ارائه شده ولی در تحلیل‌ها مورد اشاره قرار نگرفته است.