ابهام کاوشگران در باره بنای بزرگ هخامنشی در نورآباد ممسنی

گمانه‌هایی که برخی از آنها عبور راه شاهی از شوش به تخت‌جمشید (پارسه) بر اساس گفته هرودوت و یا  وجود شهر باستانی لیدوما در این منطقه بود.

سرپرست ایرانی هیات باستان‌شناسی در حالی که اعلام کرد در دومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه‌ هخامنشی منطقه‌ نورآباد ممسنی بخش‌هایی از یک ایوان ستون‌دار، یک پلکان و تالار بنا آشکار شدند،  احتمال وجود شهر لیدوما در این مکان را تایید کرد.

به گزارش ایسنا، علی رضا عسگری توضیح داد: دومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌ی باستانی سروان از نخستین روزهای دی‌ماه آغاز شد.

در این فصل، هیات باستان‌شناسی بخش‌هایی از ایوان ستون‌دار این محوطه، یک پلکان و تالار بنا را به‌دست آورد.

البته سال گذشته بخش‌هایی از یک بنای ستون‌دار هخامنشی کشف شده بودند. این مجموعه، جزء یکی از 10 بنای بزرگ هخامنشی در کشور به‌شمار می‌رود. به گفته او این بنای هخامنشی ستون‌های رفیع داشته که ضخامت پایه‌ستون‌های آن بیش از یک متر است.

همچنین سبک پایه‌ستون‌ها با سبک هنری به‌کار رفته در تخت جمشید (پارسه) برابر است.

از نظر ابعاد نیز با پایه‌ستون‌های تالار صد‌ستون تخت جمشید (پارسه) قابل مقایسه‌اند. 

پایه‌ستون‌ها مزین به گل‌های هشت‌پر ـ لوتوس ـ و شیارهای برگ نخلی‌شکل هستند و رنگ آن‌ها مشابه تخت جمشید (پارسه) خاکستری است.

وی با بیان این‌که کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه و کشف پایه‌ستون‌های هخامنشی، سطوح سنگ‌فرش عظیم، سازه‌های بزرگ لاشه‌سنگی، ظرف‌های متعدد سنگ مرمر و ایوان بزرگ ستون‌دار و پلکان آن، پرسش‌های متعددی را مطرح کرده‌اند، ادامه داد: اینکه این بنا در دوره‌ کدام ‌یک از پادشاهان هخامنشی ساخته یا استفاده شده است، هنوز مشخص نیست.

البته احتمالاً این بنا بخشی از یکی از شهرهای دوره‌ هخامنشی است و شاید آثار به‌دست آمده، بخش‌هایی از شهر تاریخی «لیدوما» باشند که در الواح تاریخی تخت جمشید (پارسه) از آن نام برده شده است.

این کاوش‌ها به سرپرستی علیرضا عسگری از پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی و دنیل توماس پاتس از دانشگاه سیدنی استرالیا انجام شدند.

به گفته‌ عسگری در این راستا، دومین مرحله از پژوهش‌های مشترک با دیدگاهی وسیع‌تر و نگرشی عمیق‌تر در زمستان 1385 در منطقه‌ نورآباد ممسنی انجام و بخشی از اهداف، در تداوم همان برنامه فصل نخست طرح‌ریزی شد. بخش دیگر نیز در روند نتایج مطالعات حاصل از آن مرحله، در این فصل انجام شد.

وی با اشاره‌ به محدوده‌ کاوش و یافته‌های به‌دست آمده و این‌که به‌نظر می‌رسد، در این محل بنایی ستون‌دار وجود داشته است، بیان کرد: وجود ظرف‌های ارزشمند سنگی در این محوطه که با بهترین ظرف‌های خزانه‌ تخت جمشید (پارسه) برابری می‌کنند، پرسش‌هایی را برای کارکرد این محوطه مطرح می‌کنند؛ این‌که آیا واقعا به گفته‌ هردوت راه شاهی در این مسیر وجود داشته است؟ یا به‌نظر باستان‌شناسانی مانند هرتسفلد و اشتاین، این محوطه یکی از پایگاه‌های راه شاهی در مسیر تخت جمشید (پارسه) به شوش بوده است.

با این حال، با توجه به شواهد باستان‌شناسی به‌دست آمده از این محوطه به‌نظر می‌رسد، این مکان، محل نگهداری یا مرکز توزیع مواد غذایی در مناطق اطراف بوده است که نمایندگان یا نایبان پادشاه و ناظران بر توزیع محصولات در این مکان از ظرف‌های ارزشمند و ظریف استفاده می‌کردند.

در منابع ادبی دوره‌ هخامنشی، به وجود جشن‌های متعدد سلطنتی و برگزاری آن‌ها در مکان‌های مختلف اشاره شده و وجود چنین مکان‌هایی در فارس در گل‌نوشته‌های تخت جمشید تایید شده است؛ مانند آنچه هالوک درباره‌ گوبریاس ـ از سرشناسانی که داریوش را در رسیدن به قدرت یاری کرد ـ که جیره‌ غذایی خود را در دو مکان بسیتمه  و لیدوما دریافت می‌کرد، مطرح کرده است.