۴ دوره از آغاز فعالیت این نهاد مردمی می‌گذرد و در آستانه انتخابات دوره پنجم برای بررسی میزان موفقیت آن در نیل به اهداف مشخص شده و شناخت راهکارهایی برای توفیق بیشتر در دوره پنجم با دکتر «محمدرضا طالبی‌نژاد» جامعه‌شناس و پژوهشگر حوزه شهری به گفت‌وگو می‌نشینیم.
با توجه به مسئولیت شما در ستاد انتخابات شورایاری سال‌های گذشته، در ابتدا از اهداف اولیه شکل‌گیری نهاد شورایاری بگویید؟
از مهم‌ترین اهداف شکل‌گیری نهاد شورایاری ایجاد، گسترش و نهادینه کردن مشارکت شهروندان در اداره شهر است. نظارت بر عملکرد مدیریت شهری، کاهش هزینه‌های ناشی از عدم مشارکت شهروندان، تفویض اختیارات به سطوح محلی و نهایتاً کوتاه شدن مسیر ارتباط شهروندان با مدیریت شهری از دیگر اهداف شورایاری محسوب می‌شوند. با وجود ۳۵۲ محله در تهران که گاهی جمعیت برخی از آنها به اندازه یک شهرستان است مدیریت شهری بدون داشتن پل‌های ارتباطی از جمله شورایاری ارتباط با لایه‌های محلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد که خود مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.
در طول ۴ دوره گذشته، شورایاری چقدر به این اهداف نزدیک شده است؟
پاسخ دادن به این سؤال مستلزم یک تحقیق آماری و پژوهشی است، اما با نگاهی کلی می‌توان گفت این نهاد در تحقق بخشی از اهداف به‌خصوص کوتاه شدن فاصله بین مردم و مدیران، شناسایی نارسایی‌ها و در بخش نظارت مردمی، پرسش‌گری و مطالبه‌گری تا حدی موفق عمل کـرده است، اما هنوز بخش بدنه مدیریت شهــری در برخی نواحی و مناطق آن‌طور که باید به این نهاد نگاه مطلوب ندارد و این در حالی است که به‌طور کلی سابقه چنین نهادی در کشور ما کم است و وجود ضعف‌هایی در آن طبیعی است.
چه عواملی مانع رسیدن به این اهداف بوده‌اند؟
بخشی از مشکلات این نهاد به عدم آموزش، توانمندسازی و هدایت درست اعضای شورایاری برمی‌گردد. مشارکت محدود مردم در انتخابات شورایاری‌ها، مداخله برخی اعضای شورایاری در امور اجرایی مدیریت شهری و عدم همکاری مطلوب نهادها و سازمان‌ها از جمله موانع در رسیدن به اهداف این نهاد است.
پیشنهاد شما برای عملکرد بهتر این نهاد مردمی در دوره پنجم چیست؟
افزایش سطح کیفی و کمی مشارکت در انتخابات شورایاری، معرفی نهاد شورایاری و اختیارات آن به مردم با تبلیغات گسترده، ارائه استراتژی مشخص و روشن برای آینده شورایاری‌ها از سوی شورای‌شهر و شهرداری تهران، گوش سپردن به مطالبات این گروه و استقبال از نقدهای آنها، تحکیم ضمانت اجرایی تصمیمات و مصوبات و همچنین تقویت نظارت بر شورا می‌تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد این نهاد داشته باشد.
وضعیـــــت شورایاری در منـاطق جنوبی تهــــــران همچون منطقه ۱۹ را چطور ارزیابی می‌کنید؟ شورایاران در بهبود اوضاع محله چقدر نقش داشته‌اند؟
تجربه و آمار و ارقام نشان می‌دهد در مناطق جنوبی و محروم میل به مشارکت در بین مردم بیشتر است چون ساکنان این مناطق شورایاری‌ها را دسترس‌پذیرتر می‌دانند و از سوی دیگر به دلیل روبه‌رو شدن با مشکلات و محرومیت‌های بیشتر برای اعلام این موارد ارتباط عمیق‌تری با شورایاران برقرار می‌کنند.
با توجه به وضعیت اقتصادی و عملی نشدن بسیاری از مطالبات شورایاران، پیشنهاد شما برای تحقق بهتر خواسته‌ها چیست؟
اجرای طرح‌های مهم عمرانی که مستلزم هزینه‌های کلان است یکی از مطالبات مهم شورایاران به شمار می‌رود، اما به نظر من بخش مهم دیگری از خواسته‌های شورایاران توجه مدیریت شهری به آنهاست. برای پر کردن این خلأ می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های شورایاری و سهیم کردن آنها در امور فرهنگی و اجتماعی راه‌حل‌هایی برای عملی شدن خواسته‌های مردم پیدا کرد.
شورایاران برای تعامل بهتر با شهروندان و جلب اعتماد آنها باید چه رویکردهایی را پیش بگیرند؟
نظام تعامل شورایاری‌ها به ۵ سطح تعامل با بدنه خود، شهرداری، شورای شهر، مردم و نهادهای دیگر تقسیم می‌شود. یکی از ضعف‌های شورایاری در نوع ارتباط با مردم است. علاوه بر ارائه نقشه راه برای تعیین نوع تعامل شورایاران با مردم، باید اختیاراتی به آنها داده شود تا حضور مؤثرشان برای اهالی محله قابل درک باشد. انسجام و وحدت درونی، ارتقای ارتباطات با مردم از طریق شکل‌گیری تشکل‌ها و گروه‌های مردم نهاد، تشکیل اتاق‌های فکر هفتگی و... می‌توانند راهکارهای مناسبی باشد.
نظر شما