همشهری آنلاین- مریم باقرپور: دورتادورش را دیوارهای سنگی به طول 6 متر پوشانده اند و هر از گاهی خودرویی از میان در بزرگ آهنی عبور و وارد زمینی می شود که گفته می شود وسعتش حدود 12 هزار مترمربع است. اینجا کاخ سنگی است.کاخ سنگی در محله شهرآرا از شمال به کوچه مسکونی پانزدهم شهرآرا، از غرب به خیابان اصلی شهرآرا، از شرق به خیابان پاتریس لوموبا و از جنوب به چهاراه شهید رامین ملکوتی می رسد. این کاخی که امروز آن را سکوتی مرموز فرا گرفته؛ در دوران انقلاب اسلامی یکی از مکان های پر جنب و جوش و فعال بوده است.
پشت دیوارهای سنگی
کاخ سنگی، 3 درِ ورودی آهنی دارد. یکی در خیابان اصلی شهرآرا قرار شده و دیگری در خیابان شهید رامین ملکوتی است. دری هم به کوچه مسکونی پانزدهم باز می شود. اما این روزها تنها در خیابان شهرآرا باز است و از این مکان کارکنان بیمارستان با خودروهایشان وارد و خارج می شوند. چون بین اهالی شایع است که زمین کاخ توسط بنیاد مستضعفان به بیمارستان رسول اکرم(ص) واگذار شده و شاید در آینده نه چندان دور بیمارستانی جدید در آن ساخته شود. البته هنوز هم بنای کاخ در گودی واقع شده است. گودی که یادآور تپه ماهوری های شهرآراست. این بنا در یک چهار ضلعی مستطیل شکل بوده و دور تا دور آن را دیوارهای سنگی به طول 6 متر مربع پوشانده اند. عمارت اصلی متشکل از چهار ساختمان داخل به شکل دایره و پره های گل است که اطراف آن فضای خالی قرار دارد. روایت رایجی درباره کاخ سنگی وجود دارد که می گویند این کاخ متعلق به رحیم علی خرم از افراد سرمایه دار حکومت پهلوی دوم و صاحب نفوذ در دربار بوده، وی تصمیم داشته کاخ را به پسر شاه یعنی ولیعهد اهدا کند. «جواد خزری» از ساکنان قدیمی محله می گوید:«طراحی کاخ را معمار فرانسوی که طراح زندان های فرانسه بوده انجام داده است. برخی می گویند 3 تونل در زیر زمین های کاخ وجود دارد که یکی به باغ جلالیه (دانشگاه تهران امروز، برای عبور و مرور امنیتی افراد علمی و نخبه)، دیگری به پادگان جمشید آباد (ساختمان دژبان مرکزی امروز، برای تردد زندانی های سیاسی) و دیگری به موزه علوم پزشکی امیرآباد برای انتقال بیماران می رسید. قرار بود این کاخ علاوه بر کاربرد پذیرایی از مهمانان ویژه سیاسی، خارجی، چهره های شاخص و... مرکز امنیتی هم باشد. در سال 1352 بخش عظیمی از کاخ سنگی به بهره برداری رسید وحتی اولین سالن بیلیارد در همین کاخ افتتاح شد.»
بنیاد انقلاب اسلامی
یکی از ویژگی های کاخ سنگی فعال بودن آن در دوران انقلاب اسلامی است. هنوز چند سالی از عمر کاخ سنگی نگذشته بود که انقلاب شد. سال 1357 چند روز مانده به پیروزی انقلاب اسلامی، در یکی از روزهای بهمن ماه، مردم معترض و خشمگین در اعتراض به سیاست های حکومت وقت به کاخ سنگی هجوم بردند و آن را آتش زدند و اوایل سال 1358 رهبر انقلاب اعلام کرد که کاخ سنگی به بنیاد انقلاب فرهنگی بدل شود و با حکم حضرت امام (ره) آیت الله اصغر مرواریدی رئیس کمیته خیابان زنجان، همراه تنی چند از انقلابیون از جمله آیت الله رفسنجانی، حاج آقا سر افرازی و حاج آقا امیدوار به عنوان هیئت امناء بنیاد کار خود را آغاز کردند. کار بنیاد در ابتدا فعالیت در زمینه تبلیغات اسلامی بود. در بنیاد نسخ خطی کتاب های شیعه های دنیا جمع آوری، ترمیم و نگهداری می شد.
پایگاه کمیته شمال غرب تهران
اوایل انقلاب شور و حال خاصی در کاخ سنگی بر پا بود. اهالی دیگر آن تصویر سنگی مبهم را فراموش کرده بودند. کاخ سنگی پایگاه انقلابی شده بودو حتی نخست وزیر وقت بنی‌صدر در همان اوایل انقلاب در کاخ سنگی سخنرانی کرد. جمعیت انبوهی در کاخ جمع شدند تا اینکه کاخ سنگی اواخر سال 1358 به کمیته شمال غرب سپرده شود. کاخ سنگی اوایل دهه 60 به نوعی مقعر و پایگاه نیروهای انقلابی و مردمی بود. بسیاری از سرداران سپاه و کمیته های انقلابی مانند محسن رضایی در این محل برای مبارزه با دشمنان داخلی و خانه های تیمی مستقر شدند. اوایل دهه 70 آیت الله مروارید که سرپرستی کاخ سنگی را درزمان انقلاب و به حکم امام (ره) بر عهده داشت فوت کرد. بعد از فوت او حجت الاسلام والمسلمین بیدار سرپرستی مجموعه بنیاد انقلاب اسلامی را بر عهده گرفت. سالهای 1370 تا 1378 کاخ سنگی مقعر آموزش های نظامی بود.
هنوز هم مبهم است
اکنون سال هاست که از داستان مرموز کاخ سنگی محله شهرآرا می گذرد. کاخی که هیج زیبایی و عظمت و شکوهی در آن دیده نمی شود. امروز این کاخ بیشتر یک بنای سنگی رها شده و هنوز مبهم است.
نظر شما