به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، روان‌شناس مرکز خدمات تخصصی روان‌شناسی و مشاوره جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: روز روان‌شناس روز یادآوری است، که در وهله اول ما روان‌شناسان بدانیم چه کار سخت و مسئولیت خطیری بر عهده ماست و از این مسئولیت خطیر مراقبت کنیم و در درجه بعدی مردم از آن آگاه شوند و در دنیای نوین از این امکان بهره‌منده شوند.
محمدحسن اشرف این روز را یک نوع مطالبه اجتماعی و صنفی عنوان کرد و افزود: اهمیت این رشته به عنوان یکی از شاخه‌های علوم بشری سعی کرده روان‌شناسی را در عرصه‌های جدی‌تر زندگی‌مان وارد کند.
وی بزرگ‌ترین دشواری یک روان‌شناس را حفظ سلامت روان خود و سلامت زندگی عملی، اجتماعی و خانوادگی دانست و بیان کرد: اگر روان‌شناس یا روان‌درمان در حوزه‌ای زخمی دارد که در آن حوزه این زخم التیام پیدا نکرده و آن مسأله درمان نشده است، نباید در آن حیطه فعالیت کند، زیرا برای درمان دیگران باید خود روان‌شناس در آن حیطه سلامت باشد.
درمانگر باید خودش باشد
روان‌شناس مرکز خدمات تخصصی روان‌شناسی و مشاوره جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه اصالت یکی دیگر از نکات مهم در این حوزه است افزود: اصالت بدین معناست که روان‌شناس و روان‌درمانگر خودشان باشند و موضوع اصالت مهم و حیاتی است و همانطور که مراجعه‌کننده هنگام مراجعه خودش است، درمانگر نیز باید خودش باشد و این خود بودن کار بسیار ارزشمند و سختی است، زیرا با توجه به پیچیدگی‌های زندگی به داشتن ماسک و نقاب سوق داده می‌شویم.
اشرف افزود: مراجعه‌کننده می‌تواند از تحصیلات و مقطع تحصیلی و حیطه کاری مشاور خود آگاه شود. مرکزی که افراد به آن مراجعه می‌کنند باید تابلو داشته باشد و این نشان از رسمی بود آن مکان دارد.
روان‌شناس مرکز خدمات تخصصی روان‌شناسی و مشاوره جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه پرسشگری و مطالبه به انتخاب درست و صحیح کمک خواهد کرد گفت: این موارد باعث می‌شود تا از ارجاع به شخص دیگری در حین جلسات جلوگیری و در زمان و هزینه فرد صرفه‌جویی شود. این موضوع به یک انتخاب آگاهانه خواهد انجامید.
اشرف با بیان اینکه ارتباط مردم با روان‌شناسان خیلی بهتر شده است عنوان کرد: روان‌شناسی روزی یک کالای لوکس برای طبقات خاص بود، ولی در حال حاضر تعداد زیادی مراکز مشاوره و روان‌شناسی وجود دارد. با استقبال گسترده مردم از این مراکز می‌بینیم که مردم آن را باور کردند و در زندگی خود روان‌شناسی را بازی می‌دهند که این یک فرصت تاریخی و گران‌قدری است که ما روان‌شناسان باید قدر آن را بدانیم. این موضوع به نوعی یک موهبت است که نصیب ما شده و مردم برای تصمیم‌های مهم زندگی خود از جمله ازدواج ، فرزندآوری، مهاجرت و انتخاب شغل روان‌شناسی را وارد زندگی خود کرده‌اند. در لحظه‌های خطیر زندگی خود به ما گوش می‌دهند و ما این امتیاز و جایگاه را داریم با مردم حرف بزنیم و سعی کنیم دنیا را برایشان تعدیل کنیم.
وی ضمن اشاره به اینکه ما روان‌شناسان این شانس را داریم که با تخصص و التزام عملی بسیار بانفوذ باشیم ادامه داد: با این التزام عملی اطرافیان پذیرای این نفوذ هستند و وقتی ما در مترو، اتوبوس و یا هر جایی دیگری مورد سوال قرار می‌گیریم، یعنی موثریم و به نوعی به ما باور و اطمینان دارند.
اشرف در پاسخ به این سوال که آیا روان‌شناسان نیز به مراکز روان‌شناسی مراجعه می‌کنند گفت: شما نمی‌توانید وارد این حرفه شوید و حداقل یک دوره مورد درمان قرار نگرفته باشید. ما اول مُراجعیم و بعد درمانگر هستیم.
روان‌شناسان نباید اطرافیان خود را درمان کنند
وی در خصوص مراجعه خانواده و اطرافیان به فرد روان‌شناس در آن خانواده بیان کرد: اصول به این صورت است که ما خانواده و اطرافیان را به صورت درمان‌جو درمان نکنیم و در این قالب کار اشتباهی است، ولی برای مشورت خیلی زیاد این امر صورت می‌گیرد و محل مشورت برای خانواده و اطرافیان هستیم.
کرونا به ما داشتن یک خویشتن مستحکم را یادآور شد
این روان‌شناس ادامه داد: کرونا یک تهدید و یک فرصت بزرگی است. کرونا فرصت بازبینی عادت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های گذشته ما است، در زندگی به چه چیز اهمیت دادیم و به چه چیزهایی بی اهمیت بودیم و کرونا به ما داشتن یک خویشتن مستحکم را یادآور شد . خیلی خیلی مهم هست که به خودمان برگردیم و این خودآگاهی را افزایش دهیم.
روان‌شناسان باید به کتاب‌درمانی توجه کنند
اشرف ضمن توصیه به استفاده از پتانسیل کتاب‌های خوددرمانی به روان‌شناسان تشریح کرد: موضوع کتاب‌درمانی و معرفی کتاب‌های خوب به مراجعه‌کنندگان باید قوت بیشتری گیرد و با توجه به اینکه در تعاملات اجتماعی دچار مشکل هستیم، با کتاب می‌شود ساعت‌ها زمان گذاشت و درگیر شد. به همکارانم توصیه می‌کنم به هر مراجعه‌کننده حتما یک کتاب معرفی کنند. با راه‌اندازی یک پویش و معرفی یک کتاب خود درمانی به مراجعه‌کنندگانع هم به صنعت چاپ و نشر کمک می‌کنیم و هم تشویق عملی مردم به کتاب‌خوانی و به نوعی مداخله درمانی است.
سهیلا سلطانی، روان‌شناس مرکز مشاوره دانشگاه فردوسی، نیز در خصوص ویژگی‌ها و مهارت‌های یک روان‌شناس گفت: روان‌شناس باید توانایی همدلی با سایر افراد و علاقه‌ای برای کمک کردن به دیگران داشته باشد و به لحاظ شخصیتی فردی نوع‌دوست باشد. این همدلی می‌تواند کمک بیشتری به افراد کند. همچنین می‌تواند از زاویه مراجعه‌کنندگان به دنیا نگاه کند.
وی افزود: ویژگی دیگری که یک روان‌شناس می‌تواند در حوزه کاری موفق عمل کند شناخت دایره هیجانات و احساسات خود است و بتواند به درستی آن را بروز و در مواقع لزوم این هیجانات را کنترل کند.
روان‌شناس نباید دچار آشفتگی‌های عمیق روان‌شناختی باشد
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به اینکه یک روان‌شناس در جایگاه مشاور، خود نباید دچار آشفتگی‌های عمیق روان‌شناختی باشد گفت: صبور بودن و بردباری از دیگر ویژگی‌های شخصیتی یک روان‌شناس است که در فرایند مشاوره بسیار ارزشمند است. باید صبور باشیم تا مراجعه‌کننده به تدریج آن تغییر لازم در زندگی‌اش رقم بخورد.
وی با اشاره به اینکه نباید عقایدمان را در جلسات مشاوره به مراجعه‌کنندگان تحمیل کنیم ادامه داد: اجازه دهیم مراجعه‌کنندگان ارزش‌ها و باورهای خودشان را داشته باشند و ما به عنوان یک تسهیلگر به آنها کمک کنیم و در نهایت قدرت تصمیم‌گیری با آنان باشد.
سلطانی شنونده خوب بودن و مهارت گوش دادن بلد بودن را از دیگر مهارت‌های یک روان‌شناس دانست و ادامه داد: باید گوش دادن فعال را یاد داشته باشیم و از مهارت اجتماعی برقراری ارتباط موثر برخوردار باشیم تا بتوانیم ارتباط خوبی با مراجعه‌کننده برقرار کنیم.
خستگی و فرسودگی شغلی از مشکلات اساسی روان‌شناسان است
این روان‌شناس مرکز مشاوره دانشگاه فردوسی خستگی و فرسودگی شغلی را یکی از مشکلات اساسی روان‌شناسان بیان کرد و تشریح کرد: ما روان‌شناسان بعد از مدتی کار با فرسودگی شغلی و خستگی درگیر می‌شویم، زیرا در طول روز با افراد زیادی مواجه هستیم و به مشکلات آنها گوش می‌دهیم که این می‌تواند یک بار اضافه بر ما تحمیل کند. حال اگر نتوانیم تمایز قائل شویم بین زندگی شخصی و زندگی حرفه‌ای به عنوان یک روان‌شناس، این مرز از بین خواهد رفت و این تفکیک نشدن می‌تواند مشکلات مراجعه‌کننده را وارد زندگی شخصی ما کند و دچار خستگی، درماندگی و افسردگی شویم.
سلطانی ادامه داد: راهی که جلو پای همکاران هست و به دانشجویان هم توصیه می‌شود این است که خود آنها نیز در جلسات مشاوره به عنوان مراجعه‌کننده به صورت هفتگی شرکت کنند تا بتوانند بخشی از فشارهای روانی را در این جلسات حل کنند. راه دیگری که می‌تواند مفید باشد گاهی فاصله گرفتن از محیط کاری برای مدت کوتاه و وقتی را برای تفریح اختصاص دادن است. لازم است از آن فضای حرفه‌ای مقداری جدا شویم.
وی در خصوص ارتباط مردم با حوزه روان‌شناسی در چند سال اخیر بیان کرد: مردم رویکرد بهتری به روان‌شناس و مشاور دارند و مراجعه به این حوزه بیشتر شده است و تغییر نگرش و فرهنگ مردم در طی این سال‌ها با آموزش‌هایی که در رسانه‌ها و یا از طریق خود روان‌شناسان در کارگاه‌ها و همایش‌ها انجام شده باعث جلب اعتماد بیشتری از مردم شده است و این روند خوب و رو به جلویی است.
وی هدف روان‌شناسی را ارتقای سبک زندگی افراد با کمک پرورش و کسب مهارت‌های نداشته توسط روان‌شناسان بیان کرد و گفت: هنگامی که این مهارت‌ها در یک محیط حرفه‌ای آموخته می‌شوند خیلی بهتر از آنها در زندگی شخصی استفاده می‌کنند تا بعد از مدتی بدون حضور یک روان‌شناس یا مشاور با کمک مهارت های کسب شده، مسائل خودشان را حل کنند و روابطشان را با سایر افراد بهبود بخشند.
ضرورت تحت پوشش بیمه قرارگرفتن خدمات روان‌شناسی
در ادامه، محمدجواد ربانی پارسا، روان‌شناس بالینی، در خصوص مشکلات روان‌شناسان بیان کرد: یکی از مشکلات در این حوزه تحت پوشش قرار نگرفتن خدمات مشاوره و روان‌شناسی در بیمه‌های بزرگ کشور است که این مشکل بیشتر مردم است و در واقع دسترسی به این خدمات را مشکل کرده است. رابطه روان‌شناسان با مردم نیز به این علت دچار مشکل شده است.
مردم روان‌شناسی را با قضاوت، میانجیگری و غیب‌گویی اشتباه می‌گیرند
وی ادامه داد: مشکل دیگر انتظارات غیرواقع‌بینانه برخی از مردم از حرفه مشاوره و روان‌درمانی است و کار ما را با قضاوت، میانجیگری، غیب‌گویی و معجزه اشتباه می‌گیرند. این موضوعات با اصل حرفه ما در تعارض و تناقض است و نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتر دارد.
ربانی با اشاره به اینکه افراد بدون تخصص و یا بدون داشتن سواد کافی پا به این حوزه می‌گذارند بیان کرد: این امر هم برای ما و هم مردم مشکلاتی را به وجود می‌آورد و جایگاه این حرفه را به خطر می‌اندازد.
وی در خصوص ویژگی‌های یک روان‌شناس اظهار کرد: دو نوع مهارت و ویژگی لازم است که نوع اول مهارت‌های مرتبط با صلاحیت حرفه‌ای است و بخش دیگر ویژگی‌های شخصیتی و فردی است که یک روان‌شناس و روان‌درمانگر باید دارا باشد. نخستین شرط این است که فرد حداقل در دو مقطع دانشگاهی یعنی کارشناسی و کارشناسی ارشد و یا کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل‌کرده در رشته‌های مشاوره و روان‌شناسی باشد. افرادی که یک مقطع را در این رشته گذرانده‌اند ویژگی حرفه‌ای لازم برای انجام این کار را ندارند.
این روان‌شناس بالینی ادامه داد: افراد باید به رویکردهای مشاوره و روان‌درمانی تسلط داشته و دست‌کم یکی از رویکردها را به طور حرفه‌ای یاد داشته باشند و در آن رویکرد مهارتش از طرف اهل فن تایید شده باشد که معمولا برای تایید دوره‌های نظارت حرفه‌ای وجود دارد که معروف به کارورزی‌های حرفه‌ای است. افراد باید این موارد را گذرانده باشند.
ربانی عنوان کرد: فرد باید در یک زمینه به طور حرفه‌ای فعالیت داشته باشد و در همان زیر شاخه فعالیت کند و یک تخصص معین داشته باشد. به مردم توصیه می‌کنم از روان‌شناسانی که ادعا می‌کنند در چندین زمینه کاملا متفاوت تخصص دارند و همزمان با مراجعان در همه زمینه‌ها کار می‌کنند بپرهیزند و بگریزند. افراد باید پایبند به منشور اخلاق حرفه‌ای مشاوره و روان درمانی باشند. لذا پایبند بودن به نظامنامه اخلاق حرفه‌ای برای مشاوره و روان‌درمانگر از ضروریات صلاحیت‌های حرفه‌ای آن است.
وی ادامه داد: صلاحیت‌ها و ویژگی‌های شخصیت در حرفه روان‌شناسی و روان‌درمانی که از حرفه‌های یاری‌رسان و مددکارانه است یک اصل کلی دارد، که فرد باید از لحاظ شخصیتی تمایل درونی به یاری‌رسانی و کمک به انسان‌ها داشته باشد. انسان خودمحور به درد روان‌شناسی و روان‌درمانی نمی‌خورد و نمی‌تواند درمانگر خوب و باصلاحیتی باشد. درمانگر باید علاقه درونی به درک و فهم انسان‌ها داشته باشد؛ یعنی در زمینه درک انسان‌ها کنجکاو باشد و ویژگی همدلی و دادن بازخورد خوب را به مراجعان داشته باشد. به هیچ وجه نباید فردی سلطه‌جو باشد. باید با احترام و فروتنی با مراجعان خود رفتار کند. اصل مهم و حرفه‌ای دیگر در این حوزه رازداری است. رازدار نبودن می‌تواند روان‌درمانگر و مشاور را به طور کلی از صلاحیت حرفه‌ای خالی کند.
این روان‌شناس بالینی افزود: فرد باید از هر گونه قضاوت ارزشی بپرهیزد. تیپ قضاوتگری و جهت‌گیری نداشته باشد و هرگز نباید فرد مراجعه‌کننده را سرزنش و یا قضاوت ارزشی کند. یک روان‌شناس و یا روان‌درمانگر باید از لحاظ هیجانی پایدار باشد. این موضوع از مولفه‌های مهم سلامت روان نیز هست. درمانگر باید خود واقعی خود را شناخته و پذیرفته باشد و همان خود واقعی را وارد روابط انسانی کند. همچنین شخصیتی یادگیرنده و پذیرا داشته باشد و به دنبال رشد شخصیت خود باشد. صداقت و روراستی داشته باشد. همچنین در رابطه با مراجعان خود متعهد، وقت‌شناس و دلسوز باشد.
روان‌شناسان فرایند ارجاع حرفه‌ای را جدی بگیرند
وی در خصوص توصیه به روان‌شناسان و مردم بیان کرد: روان‌شناسان در زمینه تخصصی کار کنند و اگر مراجعه‌کننده‌ای خارج از تخصص آنها بود، او را به همکاران دیگر ارجاع دهند، هرچند خیلی از همکاران در حال حاضر این کار را انجام می‌دهند و تاکید می‌کنم فرایند ارجاع حرفه‌ای را جدی بگیرند.
ربانی یادآور شد: نباید توقع نتیجه گرفتن از مشاوره‌های اینترنتی و در بستر شبکه‌های اجتماعی داشته باشند. فرایند مشاوره و روان‌درمانی در بهترین حالت خود باید به صورت نزدیک و حضوری انجام شود و مشاوره مجازی باید به صورت یک فرمول‌بندی میان‌مدت و درازمدت به صورت تصویری انجام شود.
وی با اشاره به اینکه یک مشاور و روان‌درمانگر از دو نظر می‌تواند در زندگی مردم تاثیر بگذارد گفت: اول در جایگاه یک الگو در شیوه رفتار، گفتار، منش و شیوه تصمیم‌گیری می‌تواند الگوی خوبی برای اطرافیان باشد و دوم در جایگاه یک متخصص حرفه‌ای به خودشناسی مردم و پیدا کردن راهبردهایی برای کنار آمدن بهتر با خود، دیگران و پیرامون کمک کند.
نظر شما