مفاهیم: ام اس (اسکلروز متعدد) چیست؟

بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد یا ام‌اس (MS)  ممکن است دچار انواع گوناگونی از ناتوانی‌ها شوند، در حالیکه بیماری پایانه‌های عصبی در مغز، نخاع و حتی چشم‌ها را هدف قرار می‌دهد، ‌علائم متفاوتی بروز می‌کند.

پزشکان اطمینان ندارند که علت دقیق ام‌اس چیست یا چه عواملی یک فرد را بیشتر از دیگری در معرض این بیماری قرار می‌دهد.اماعلائم ام‌اس فراوان و متفاوت است و به این بستگی دارد که کدام قسمت دستگاه عصبی مورد حمله بیماری قرار گیرد.

یک بیمار ام‌اس ممکن است در راه‌رفتن  کمی دچار اشکال شود، در حالیکه دیگری ممکن است کاملا به صندلی چرخدار وابسته شود. یک بیمار ممکن است دچار ضعف شدید بدنی شود، در حالیکه دیگری ممکن است دچار محوشدن بینایی یا دوبینی شود. و بیمار دیگر ممکن است اشکال در سخن‌گفتن، سفتی عضلات، لرزش و اختلال در کنترل مثانه پیدا کند.

بسیاری از این علائم شکایات فرد هستند که دیگران نمی‌توانند ببیند، ار درد و ضعف شدید گرفته تا اشکالات حافظه.

اسکلروز متعدد را یک بیماری خود‌ایمنی می‌شمارند، زیرا دستگاه ایمنی بدن به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) خود فرد حمله می‌کند.

رشته‌های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی با بافت چربی به نام میلین احاطه و حفاظت می‌شوند، که به هدایت تکانه‌های الکتریکی پیام‌رسان کمک می‌کند. در مبتلایان به ام‌اس میلین در نواحی متعددی تخریب می‌شود، و بافت جوشگاهی که به جای ماند را اسکلروز می‌نامند. گاهی خود رشته عصبی نیز آسیب می‌بیند.

هنگامی میلین یا رشته عصبی آسیب می‌بیند یا تخریب می‌شود، توانایی اعصاب رای هدایت تکانه‌های الکتریکی از اندام به سوی مغز و بالعکس مختل می‌شود و به این ترتیب است که علائم ام‌اس بروز می‌کند.

اغلب افراد مبتلا به ام‌اس در بین سنین 20 تا 50 تشخیص داده می‌شوند، و این بیماری زنان را دوبرابر بیش از مردان گرفتار می‌کند. تعداد مبتلایان به ام‌اس در سراسر جهان حدود 2.5 میلیون نفر تخمین زده می‌شود.

علت دقیق ام‌اس نامعلوم است، اما دانشمندان تصور می‌کنند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی در آن دخیل باشد.

استعدادی ژنتیکی برای این بیماری در فرد وجود دارد و بعد عاملی محیطی به آن اضافه می‌شود. مثلا فرد در معرض ماده خاصی قرار می‌گیرد، که دستگاه ایمنی را تحریک می‌کند، اما دستگاه ایمنی به اشتباه به جای مهاجم خارجی به خود اجزای بدن حمله می‌کند.

 سلل گذشته کشف ژن دومی که با ام‌اس ارتباط دارد - که پیشرفتی عمده شمرده شد- این امید را برای پژوهشگران ایجاد کرده است که به درمان‌هایی مفید و نهایتا راه علاجی برای این بیماری دست یابند.

دانشمندان سال‌ گذشته، در کشفی که مهمترین پیشرفت ژنتیکی در پژوهش‌ها در مورد ام‌اس در سه دهه گذشته خوانده شد، اعلام کردند که ژنی را یافته‌اند که خطر ابتلا به این بیماری را تا 30 درصد افزایش می‌دهد.

کارشناسان می‌گویند که با کشف ژن‌هایی این‌ چنین، نقاط نشانه‌گیری عالی هستند که پژوهشگران با هدف قرار دادن آنها می‌توانند به درمان‌ها یا علاج‌هایی برای ام‌اس دست یابند.

با کشف این ژن جدید دانشمندان می‌دانند که بخش دیگری از دستگاه ایمنی نیز در این بیماری دخیل است و قضایا پیچیده‌تر از آن است که می‌پنداشتند.

اما کشف این ژن تنها پیشرفتی نبوده است که در مورد ام‌اس به دست آمده است.

در یک پژوهش تازه دیگر دانشمندان توانسته‌اند به طور موفقیت‌آمیزی از سلول‌های بنیادی برای کمک به جایگزینی میلین از بین‌رفته در مغز موش‌ها استفاده کنند. بنابراین این احتمال مطرح شده است که زمانی بتوان از سلول‌های بنیادی برای درمان ام‌اس در انسان‌ها استفاده کرد.

 همچنین پژوهشگران ثابت کردند که یک واکسن تجربی حاوی DNA برای مقابله با ام‌‌اس بی‌خطر و به احتمال زیاد موثر است. این واکسن با مهارکردن حمله دستگاه ایمنی به غلاف‌های میلین محافظ رشته‌های عصبی عمل می‌کند.

 سایر پیشرفت‌ها در سال‌‌های اخیر در مورد ام‌اس اینها بوده‌اند:

•  تشخیص بهتر و سریع‌تر بیماری به یمن پیشرفت‌ها در تکنولوژی تصویربرداری.امروزه با استفاده از MRI می‌توان پلاک‌‌های بیماری که محل جوشگاه حاصل از تخریب میلین هستند،را در دستگاه عصبی مرکزی شناسایی کرد.
• پیشرفتها در زمینه ساخت داروهایی که فروانی و شدت علائم بیماری را کاهش می‌دهند و از تجمع ضایعات در مغز و نخاع جلوگیری می‌کنند.
• برنامه‌های شدیدتر توانبخشی که به طور خاص برای بیماران مبتلا به ام‌اس طراحی شده است.

HealthDay News