و اولین و مهم‌ترین اقدام برای درمان بیماران سکته مغزی، تزریق آمپولی به نام آر‌تی‌پی‌ای (rtPA) برای باز شدن رگ‌ها و برقراری جریان خون به بافت مغز و جلوگیری از مرگ بافت‌های مغزی است.
ولی به گفته متخصصان مغز و اعصاب، تهیه این آمپول به‌دلیل هزینه بالای آن و عدم‌پوشش بیمه‌ای، برای بیشتر بیماران ایرانی مقدور نیست و این مسئله باعث شده عوارض و ناتوانی ناشی از سکته مغزی در بیماران ایرانی افزایش یابد.
دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به اینکه از ۳ یا ۴ بیماری که این آمپول به آنها تزریق می‌شود، یک نفر به‌طور کامل از خطر ناتوانی ناشی از سکته مغزی نجات پیدا می‌کند، می‌گوید: قیمت این آمپول چیزی حدود یک میلیون تومان است و متأسفانه به‌علت اینکه این دارو به هیچ وجه تحت پوشش بیمه‌ها نیست، اکثر بیماران و حتی بیمارستان‌ها به‌علت دولتی بودن قادر به خرید آن نیستند.
زمان طلایی
به عقیده کارشناسان، برای نجات جان این بیماران هر دقیقه مهم است، چون در غیراین صورت صدمات و پتانسیل ناتوانی بیشتر خواهد بود. اهمیت این مسئله تا حدی است که در همه جای دنیا برای درمان این نوع سکته، واحد‌هایی به نام واحدهای سکته مغزی تشکیل شده است.
به گفته متخصصان مغز و اعصاب، واحدهای سکته مغزی دقیقاً شبیه CCUهایی هستند که حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پیش در دنیا رایج شد و قرار بود تمام کسانی که مبتلا به سکته قلبی هستند را به آنجا ارجاع دهند.
دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی ارتش در این مورد به همشهری می‌گوید: در این سکته‌ها برای رساندن بیمار به بیمارستان 3 الی 6 ساعت، به‌عنوان زمان استاندارد تعریف شده است.
البته به عقیده وی در حال حاضر ما برای رساندن این بیماران به مراکز درمانی مشکلی نداریم، بلکه اقدامات دیگری که باید بعد از رساندن این بیماران به بیمارستان‌ها انجام شوند، هنوز در کشور ما به‌صورت فرهنگ در نیامده‌اند.
دکتر نجاران خاطر‌نشان می‌کند: علاوه بر اینکه آمپول rtPA باید در دسترس بیمارستان‌ها و بیماران باشد، مهم‌ترین عامل درمانی توانبخشی این بیماران است.
به عقیده وی پزشکان ما بیشتر به درمان دارویی معتقدند و بحث فیزیوتراپی و توانبخشی این بیماران هنوز جا نیفتاده است؛ در حالی‌که درمان دارویی فقط جلوی سکته‌های بعدی این بیماران را می‌گیرد و بهبودی کامل فقط از طریق کاردرمانی امکان‌پذیر است.
کاهش سن مورد تایید نیست
اما نکته دیگری که در مورد بیماران مبتلا به سکته مغزی محل اختلاف کارشناسان و متخصصان مغز و اعصاب است، کاهش سن ابتلا به این بیماری به‌خصوص در کشور ماست.
به‌طور کلی ۳ نوع سکته مغزی وجود دارد؛ اولین نوع مربوط به حالتی است که رگ می‌گیرد و لخته خونی در مغز به وجود می‌آید، دوم، حالتی است که لخته خونی از قلب حرکت می‌کند و به رگ‌های مغزی می‌رسد و سوم، حالتی است که رگ پاره می‌شود و در مغز خونریزی ایجاد می‌شود.
در هر سه این موارد با قطع ناگهانی جریان خون به مغز، به بافت مغز آسیب جدی وارد می‌شود.
بعضی متخصصان معتقدند در نوع اول سکته، سن سکته مغزی در ایران ۱۰ سال از میانگین جهانی پایین‌تر است، در مورد سکته‌های مغزی نوع دوم نیز میزان شیوع در ایران ۳۰ درصد بیشتر از میانگین جهانی و خاورمیانه است و در مورد سکته مغزی نوع سوم میزان شیوع ۲۵ درصد بیشتر از میانگین دنیا و خاورمیانه است.
همچنین بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان داده است که میزان مرگ و میر و ناتوانی ناشی از سکته‌های مغزی در دنیا از سال ۱۹۹۰ تاکنون- یعنی طی ۱۸ سال گذشته- حدود ۵۰ درصد کاهش یافته که البته سهم مهم این کاهش مربوط به کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکای شمالی است.
این در حالی است که دکتر نجاران هم با تایید این نکته ادامه می‌دهد: سن بروز سکته مغزی در ایران از یک طرف به‌علت افزایش بیماری‌های قلبی و از طرف دیگر به‌دلیل افزایش استرس‌های روحی کاهش یافته است که البته نقش وضعیت نامطلوب تغذیه، کمبود تحرک، وضعیت آب و هوا و مصرف دخانیات را در این امر نمی‌توان نادیده گرفت.
«تا قبل از این بروز سکته مغزی در جوانان ۳ درصد بود که البته این گروه افراد زیر ۴۵ سال را شامل می‌شدند. ولی الان می‌توان گفت این میزان به ۷ تا ۸ درصد در همین گروه سنی رسیده است.»
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش با اشاره به این عبارات اذعان می‌کند: سکته مغزی در ۱۰ تا ۲۰ درصد موارد منجر به ایجاد معلولیت کامل در این افراد می‌شود.
اما به عقیده برخی از متخصصان مغز و اعصاب کاهش سن سکته مغزی مورد تایید نیست، بلکه به‌علت پیشرفت امکانات تشخیصی مثل MRI در رشته نورولوژی این نوع سکته در جوانان بیشتر تشخیص داده می‌شود و مثلا به تازگی معلوم شده این نوع سکته در بین کودکان شایع شده است.
دکتر زمانی نیز در این باره می‌گوید: تا قبل از این خیلی از سکته‌های مغزی در جوانان را به حساب بیماری دیگری مثل تومور مغزی می‌گذاشتند یا اینکه بیماران را به پزشک ارجاع نمی‌دادند. همچنین در بین کودکان این بیماری با صرع، تشنج یا بیهوشی اشتباه تشخیص داده می‌شد.
وی خاطر‌نشان می‌کند: با این حال اصل فراموش شده در مورد این بیماری این است که متأسفانه هنوز سکته مغزی در بین مردم جا نیفتاده و تصورات غلط در مورد آن خیلی زیاد است، به‌طوری که این اعتقادات غلط حتی در میان نورولوژیست‌ها هم دیده می‌شود.
