همشهری آنلاین - بهاره خسروی: ماحصل این علاقه راه‌اندازی کتابخانه و جمع‌آوری آثار ارزشمند کتابخانه و موزه ملی ملک می‌شود تا همگان بتوانند از آثار و اطلاعات و خدمات ارزشمند آن بهره‌مند شوند و بخش مهمی از تاریخ و هویت ایرانی‌ـ اسلامی کشورمان حفظ شود. برای آشنایی بیشتر با بخش‌های مختلف آموزشی و فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک همسفر ما باشید.
از بین‌الحرمین تا میدان مشق
حاج حسین آقا ملک از ۲۸ سالگی از روی علاقه و میل شخصی‌اش به مطالعه و جمع‌آوری آثار و نسخ خطی قدیمی می‌پردازد. او برای حفظ این آثار ارزشمند کتابخانه‌ای را در مشهد، راه‌اندازی و بعد از مرگ پدرش این کتابخانه را به خانه پدری‌اش در بازار بین‌الحرمین منتقل می‌کند. «مهدی یساولی» مدیر روابط‌عمومی مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، با بیان این موضوع می‌گوید: «حاج حسین آقا برای دسترسی همگان به این آثار ارزشمند تاریخی و هنری همه آنها را همراه خانه پدری و اثاثیه آن ۶ آبان سال ۱۳۱۶ به آستان امام رضا(ع) وقف کرد. کتابخانه و موزه ملی ملک تا سال ۱۳۷۵ در خانه ملک در بازار بین‌الحرمین تهران برپا بود. ساختمان تازه در محوطه تاریخی باغ ملی (میدان مشق) تهران به کوشش آستان قدس رضوی در زمینی بنا شد که حاج حسین آقا ملک سال ۱۳۲۳ برای ساختمان جدید کتابخانه و موزه وقف کرده بود.»
نمایش گنجینه‌های ۳ هزار ساله
۱۱ تالار و یک نگارخانه موزه ملک میزبان گنجینه‌ای ۳ هزار ساله از آثار و اشیای ارزشمند تاریخی و بازدیدکنندگان آن هستند. یساولی با بیان این مطلب درباره آثاری که در معرض نمایش عموم قرار گرفته است توضیح می‌دهد: «حدود ۹ هزار سکه تاریخی از دوران پیش از هخامنشی (از سده ششم پیش از میلاد) تا کنون، مجموعه‌ای از تابلوهای نقاشی محمد غفاری مشهورترین نقاش تاریخ معاصر ایران و دیگر اعضای هنرمند خاندان غفاری، مجموعه‌ای از آثار برجسته خوشنویسی و نگارگری، لاکی، اسناد و نسخه‌های نفیس از بخش‌های دیدنی این مجموعه برای علاقه‌مندان تاریخ، پژوهشگران و محققان است.»
علوم در ایران اسلامی
تالار علوم در ایران اسلامی بخشی است که بازدید از آن به علاقه‌مندان به سفر در کهکشان‌ها و سیاحت در عالم نجوم و مشتقات این علم توصیه می‌شود. در این بخش بازدیدکنندگان با طبقه‌بندی علوم اسلامی با تکیه بر ۴ کتاب «دره‌التـــاج»، «احصاءالعلوم»، «نفایس الفنون» و «مفتاح السعاده» آشنا می‌شوند. یساولی درباره تالار علوم می‌گوید: «در نمایشگاه علوم در ایران اسلامی با توجه به منابع موجود در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک بر ۴ دسته از علوم مرتبط با علم حساب و مشتقات آن، علوم نجوم و زیرمجموعه‌های آن، علوم زمین و طب و شاخه‌های آن تأکید شده است.
در کنار این علوم، علم حیل (مکانیک)، کیمیا (شیمی)، علم‌الابصار (نورشناسی)، جانورشناسی و گیاه داروشناسی نیز معرفی شده‌اند. در ادامه به معرفی ۸ تن از دانشمندان عصر اسلامی پرداخته شده است. همچنین در نمایشگاه علوم در ایران اسلامی در کنار بیان نحوه ارتباط علوم با یکدیگر و معرفی مراکز علمی ایران، کرونولوژی علم در ایران عصر اسلامی نیز ارائه شده است. این تاریخ‌نگاری قله‌های علمی ایران را با نگاهی به آثار کتابخانه و موزه ملی ملک از قرن اول هجری قمری تا ورود مدارس نوین به ایران در دوره قاجار معرفی می‌کند.»
نمایشگاه هزار داستان
قصه‌ها، داستان‌ها و مثل‌هایی که شفاهی و سینه به سینه نقل می‌شوند در واقع بخشی از فرهنگ و هویت هر ملت محسوب می‌شوند. نمایشگاه هزار داستان موزه ملک جایی است که در آن گزیده‌ای از قصه‌های مذهبی، حماسی، ادبی، عامیانه و اسطوره‌ای ایران به نمایش گذاشته شده است. به گفته یساولی قصه همزاد انسان است و قصه‌ها، افسانه‌ها و روایت‌های داستانی در تمام جهان و همه فرهنگ‌ها ورای جذابیت روایی و دلپذیری ذاتی ریشه در باورها، خواست‌ها، آیین و آداب و رسوم و شیوه زندگی فردی و اجتماعی آدم‌ها دارند.
بسیاری از قصه‌ها آنقدر قدمت دارند که نمی‌توان تاریخ پدیداری‌شان را بازیافت و ساختار مشترک پاره‌ای از داستان‌ها گویای این نکته است که آرزوها و امیدها و حتی ناکامی‌های انسان‌ها در سراسر جهان خاستگاهی مشترک داشته‌اند. در واقع کتاب‌ها راوی داستان‌ها شدند و کتابخانه‌ها در کنار علم و نظر، قصه‌خانه‌ای که نه تنها برای لذت و عبرت بلکه برای بازشناسی فرهنگ و تمدن باید به آنها رجوع کرد. قصه‌ها علاوه بر دلپذیر و جان‌نوازی و سحرانگیز بودنشان سرچشمه آموزه‌ها، پندها و حکمت‌ها و نخستین آموزگار مهربان آدم‌ها هستند. کافی است که چشم ببندیم و خاطرات خوش قصه‌های کودکی را مرور کنیم.
نمایشگاه سکه
نخستین بار مردم کشور لیدیه در سده هفتم پیش از میلاد از سکه استفاده کردند. تا اینکه به مروز زمان استفاده از سکه در مبادلات رواج پیدا کرد. در مجموعه سکه کتابخانه و موزه ملی ملک حدود ۹هزار قطعه سکه و مدال تاریخی از دوره‌های گوناگون زندگی بشر از زمان پیدایش سکه هست که بخشی از آنها در تالار سکه به نمایش درآمده است.
یساولی درباره این گنجینه ارزشمند توضیح می‌دهد: «این سکه‌ها از ۲۵ سده تاریخ کاربرد سکه از عصر پیدایش آن در سده هفتم پیش از میلاد در کشور لیدیه تا امروز را شامل می‌شود که هر بخش آن پنجره‌ای به جهان فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران در اعصار گذشته به شمار می‌آید. همچنین کودکان و نوجوانان علاوه بر آشنایی با تاریخچه و سرگذشت سکه می‌توانند از خدمات آموزشی و کارگاهی این تالار نیز بهره‌مند شوند. ضرب سکه به دست افراد هم از کارهای متفاوت این بخش برای بازدیدکنندگان است.»
نمایشگاه حاج حسین‌آقا ملک
آشنایی با سرگذشت و زندگینامه حاج حسین آقا ملک از بخش‌های زیبا و دیدنی موزه ملک است. حاج حسین آقا از آن دسته افراد فرهیخته و دانش دوستی بود که همه عمر و مالش را صرف اعتلای دانش و فرهنگ ایران و در این راه خدمات فرهنگی زیادی برای حفظ تاریخ و هویت و فرهنگ ایرانی ارائه کرد.
مجسمه حاج آقا ملک روی صندلی همیشگی‌اش، اتاق شخصی‌اش، نقشه موقوفاتش، برگ‌هایی از مطبوعات، عکس‌ها و تقدیرنامه‌هایش، وسایل شخصی حاج حسین آقا و بخشی از آثار هنری مانند عقدنامه امیرکبیر با خواهر ناصرالدین شاه قاجار، تصاویر مختلفی از دوره‌های زندگی این واقف بزرگ علم و فرهنگ و مصاحبه‌هایی که در دوران زندگی‌اش انجام داده بود برای بازدید عموم و آشنایی با شخصیت مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک برای بازدید به نمایش درآمده است.
۲۰ هزار نسخه و رساله خطی در کتابخانه
سنگ بنای موزه ملک با راه‌اندازی کتابخانه آن شروع شد؛ کتابخانه‌ای که امروز با بیش از ۲۰ هزار نسخه و رساله خطی از بزرگ‌ترین و بی‌نظیرترین گنجینه‌های نسخه‌های خطی ایران و منابع مطالعه و تحقیق و پژوهش محسوب می‌شوند. مدیر روابط‌عمومی موزه ملک از وجود مهم‌ترین آثار در بخش کتابخانه‌ای این موزه می‌گوید: «در این کتابخانه آثاری ممتاز و گرانقدر از کتاب‌های چاپ سنگی، نشریات تاریخی، اسناد تاریخی و فرهنگی شامل فرمان‌ها و احکام، مکتوبات اداری‌ـ دیوانی، مکاتبات شخصی و خصوصی، اسناد حقوقی و مالی مانند عقدنامه‌ها، وقف‌نامه‌ها، برات‌ها، مصالحه‌نامه‌ها و اجاره‌نامه‌ها و... و آثار فرهنگی نوشتاری و غیرمکتوب دیگر شامل منابع دیداری، شنیداری و رقومی نگهداری می‌شود. علاوه بر آن ده‌ها هزار جلد کتاب‌های فارسی و عربی چاپی و کتاب‌هایی پرشمار به زبان‌های دیگر عمدتاً با رویکردهای هنر، فرهنگ، ایران‌شناسی و علوم انسانی نگهداری می‌شود.»
تالار هنر و زندگی
یکی از جذابیت‌های کشور ما تنوع اقلیم آب و هوایی و زندگی اقوام گوناگون با آداب و رسوم مختلف در آن است. طبیعتاً این تنوع در هر اقلیم سبک زندگی و ابزار خاص خود را دارد. تالار هنر و زندگی یکی از بخش‌های زیبا و دیدنی موزه ملک است که در آن ابزار زیبا و هنرمندانه‌ای از وسایل زندگی تهران قدیم برای بازدید عموم به نمایش درآمده است.
خدمات تخصصی و ویژه
کتابخانه مؤسسه ملی ملک به گفته یساولی برای ارائه خدمات بیشتر به محققان، پژوهشگران، استادان و علاقه‌مندان به تاریخ خدمات تخصصی و ویژه‌ای را به این شرح ارائه می‌دهد:
کتابخانه دیجیتال ملک:
در این بخش تمامی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، اسناد و نقشه‌ها، عکس‌ها، نقشه‌ها و آثار موزه‌ای و بخشی بزرگ از مطبوعات قدیمی موجود در آرشیو خود را با روش‌هایی مناسب و روزآمد مستندنگاری و دیجیتال‌سازی شده در دسترس پژوهشگران قرار می‌گیرد.
تالار محققان:
تالار محققان کتابخانه و موزه ملی ملک با هدف ارائه خدمات روزآمد به مراجعان کتابخانه، ترویج فرهنگ پژوهش روزآمد با مرجع مجازی و الکترونیکی، امکان بهره‌گیری از منابع چندرسانه‌ای دیداری و شنیداری و امکان استفاده از خدمات شبکه اینترنت را به شهروندان می‌دهد.
تالار و بخش نشریات گنجینه ملک:
این بخش از فعال‌ترین و ارزنده‌ترین ارکان کتابخانه و موزه ملی ملک است که در آن از مجله‌ها، روزنامه‌ها و سالنامه‌ها به زبان‌های فارسی، عربی و بعضی از نشریات ادواری چاپ‌شده مانند روزنامه وقایع اتفاقیه دومین روزنامه ایرانی و... موجود است.
تالار مطالعه عمومی:
این تالار در ۲ طبقه برای بهره‌مندی بانوان و آقایان از منابع است. اما با توجه به تأکید حاج حسین آقا ملک در وقف‌نامه مبنی بر تحریم خروج کتاب و منابع دیگر از کتابخانه، استفاده از منابع کتابخانه تنها در محل و درون فضای کتابخانه امکانپذیر است.
نظر شما