چند روز پیش مدیر دفتر سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به کمبود روانپزشک در کشور به ایسنا گفت: با توجه به کمبود روانپزشک تلاش می‌شود از پزشک خانواده در این بخش استفاده شود.
دکتر صابری زفرقندی با بیان اینکه با این اقدام پزشکان خانواده می‌توانند کمبود روانپزشک را جبران کنند، افزود: بدین ترتیب بیماران مبتلا به مشکلات روان، دسترسی بهتری به پزشکان خواهند داشت.
هر چند مدیر دفتر سلامت روانی - اجتماعی وزارت بهداشت معتقد است این اقدام، گامی در جهت رشد برنامه‌های بهداشت روان است، کارشناسان و متخصصان روانپزشکی معتقدند چنین اتفاقی نه تنها به هیچ وجه به نفع سلامت روانی جامعه نیست، بلکه وارد شدن پزشکان خانواده و پزشکان سطح 3 به حیطه‌های تخصصی می‌تواند وضعیت بیماران روانپزشکی را از همیشه وخیم‌تر کند.
تخصص‌های کیلویی
با وجود انتقاد مسئولان وزارت بهداشت از تعداد کم روانپزشکان سؤال این است که آیا نیاز آنها به وارد کردن پزشکان عمومی به این حیطه با تقاضای جامعه همسان شده است؟
دکتر محمدعلی شهرکی، روانپزشک در گفت‌وگو با همشهری و در پاسخ به این سؤال با تأکید بر اینکه در حال حاضر تعداد زیادی از روانپزشکان در کشور بیکارند، می‌گوید: وقتی بیمارستان‌های ما نیاز ندارند که یک بخش روانپزشکی تشکیل دهند، یعنی تقاضایی هم وجود ندارد، پس لزومی به افزایش روانپزشک نیست و این هم یکی از نقص‌های وزارت بهداشت است.
به گفته این روانپزشک در این میان مسئولان دفتر بهداشت روان وزارت بهداشت، راهی را به انحراف رفته‌اند و تعدادی پزشک عمومی را با گذراندن یک دوره آموزشی 3 ماهه به‌عنوان پزشکان سطح 3 بهداشت روان به مناطق محروم فرستاده‌اند.
او با اشاره به اینکه خیلی از این پزشکان با برگشتن به مراکز شهری به‌عنوان روانپزشک کار می‌کنند، می‌گوید: هیچ‌کدام از مناطق محروم بهره‌ای از این افراد نبرده‌اند چون با یک دوره 3ماهه کسی متخصص نمی‌شود.
دکتر شهرکی با بیان اینکه در سیستم بهداشت و درمان شهرستان‌ها معمولا مسئولیت‌هایی مثل رئیس شبکه، مدیر مرکز بهداشت، پزشک عمومی هستند، خاطرنشان می‌کند: در همان سطح مدیران سازمان‌های مربوط به امور بهداشت هم پزشک عمومی هستند.
پزشکان متخصص هم بیشتر به امر درمان اشتغال دارند و کمتر وارد مسائل اجرایی میشوند؛ برای همین است که جایگاه این افراد بخصوص روانپزشکان در امر بهداشت روان کاملا خالی است و پتانسیل‌های آنها کاملا هدر می‌رود.
جای سیستم ارجاع خالی است!
اما ظاهرا برای رفع این مشکلات در همه جای دنیا سیستمی به نام سیستم ارجاع وجود دارد. به این معنی که مطابق با این سیستم بیماران توسط پزشک عمومی غربالگری شده و به پزشک متخصص ارجاع داده میشوند.
به عقیده دکتر شهرکی اگر قرار باشد بیماران دارای مشکلات روانپزشکی به روانپزشک ارجاع داده شوند، اتفاق خوبی است ولی به عقیده دیگر کارشناسان چنین اتفاقی در جامعه ما عملی نیست.
دکتر پرویز مظاهری، روانپزشک و دبیر انجمن علمی روانپزشکان در گفت‌وگو با همشهری در این باره معتقد است: در حال حاضر ما هزار و 200 روانپزشک داریم که اگر سیستم ارجاع مثل همه جای دنیا در کشور پیاده شود، این تعداد روانپزشک کفاف نیاز جامعه را خواهد کرد.
به گفته او، البته ما مخالف ویزیت بیمار توسط پزشک عمومی نیستیم؛ ولی این پزشکان باید بدانند که اگر با 2 یا 3 بار ویزیت بیمار متوجه شدند نسخه‌ای که برای بیمار تجویز کردند، فایده‌ای نداشته، باید او را به یک متخصص ارجاع دهند.
دکتر شهرکی نیز با بیان اینکه اگر تقاضا وجود داشته باشد، با کمتر از همین هزار و 200 نفر روانپزشک نیز می‌توان بهترین خدمات را ارائه داد، چون ما بیش از حد استاندارد جهانی، روانپزشک داریم (یک روانپزشک به ازای هر 50 هزار نفر)، خاطر نشان می‌کند؛
نکته‌ای که از یاد مسئولان دور مانده این است که اکثر روانپزشکان با سابقه تشخیص بیماری‌های روانی، گاهی اوقات در تشخیص بیماری دچار مشکل میشوند و نیاز به مشاوره با متخصصان دیگر دارند، پس توقع داشتن از پزشکان عمومی برای تشخیص این بیماری‌ها دور از منطق است.
20 سال عقبیم!
«الان نزدیک به 20 سال است که طرح آموزش پزشکان عمومی توسط وزارت بهداشت مطرح شده است. در آن زمان ما در رشته‌های مختلف متخصص به تعداد کافی نداشتیم برای همین قرار شد پزشکان سطح 3 تربیت شوند.»
دکتر شهرکی با بیان این عبارات می‌گوید؛ اما مشکل اینجاست که احکام ما به‌روز نیست چون در حال حاضر هر دانشگاهی 10تا 12 رزیدنت روانپزشکی می‌گیرد پس درست نیست که ما وقت خود را روی تربیت 3 ماهه پزشکان عمومی بگذاریم.
او در پایان توضیح می‌دهد: وزارت بهداشت تا زمانی که بخواهد با هزینه نیروی انسانی سلامت جامعه را تامین کند، ناموفق است چون اگر این ارگان نخواهد به نیروی متخصص پول بدهد و توقع داشته باشد که پزشک خانواده بدون دریافت اضافه حقوق خدمات روانپزشکی ارائه کند، اتفاق خوبی در جامعه نخواهد افتاد.
