همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: مطمئناً همه پدر و مادرها بارها مجبور شده‌اند با کودک عصبانی خود کنار بیایند. ولی متاسفانه در این گونه مواقع اغلب خودشان هم خشمگین می‌شوند و به اصطلاح از کوره در می‌روند. چنین رفتارهایی هم باعث می‌شود کودکان خشمگین شوند و نتوانند آرامش خود را حفظ کنند. بنابراین والدین برای اینکه بتوانند خشم خود را کنترل کنند ابتدا باید بتوانند خشم خودشان را مهار کنند.
تفاوت خشم کودکان با بزرگسالان
دکتر پگاه فرخ زاد، روان شناس سلامت و عضو هیأت علمی دانشگاه در مورد هیجانی به نام خشم می‌گوید خشم یک هیجان طبیعی در فرد است که اگر به موقع به آن توجه نشود می‌تواند مخرب باشد و موجب آسیب رساندن به خود فرد و دیگران شود.
بروز خشم در کودکان و بزرگسالان با توجه به عوامل به وجود آورنده آن متفاوت است. به طور کلی دو دسته عوامل درونی (مانند افکار منفی و باورهای غلط، برآورده نشدن نیازها) و عوامل بیرونی (بی‌توجهی از طرف دیگران، مورد تمسخر یا تحقیر قرار گرفتن) باعث ایجاد خشم می‌شوند.
نشانه‌های خشم در کودک
به گفته این روان شناس سلامت، خشم یک عکس العمل زیستی است که در درون فرد رخ می‌دهد و نشانه‌های آن در کودکان می‌تواند به صورت بدخلقی، رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه، لجبازی، داد و فریاد و قشقرق، جیغ کشیدن، گریه، نق زدن، حبس کردن نفس، گره کردن مشت‌ها، فشردن دندان‌ها، گاز گرفتن، پا کوبیدن روی زمین، پرت کردن اشیاء و زدن اطرافیان باشد.
تأثیر بزرگسالان در بروز خشم کودکان
دکتر فرخ زاد می‌گوید در واقع فرزندان، آیینه رفتار والدین خود هستند. اگر والدین افرادی عصبانی هستند و واکنش‌های رفتاری آن‌ها توأم با عصبانیت و تندخویی است، فرزندان نیز همان رفتار را الگوی خود قرار می‌دهند و عصبانیت را به عنوان رفتاری که نمی‌دانند خوب است یا بد، می‌پذیرد و از خود بروز می‌دهند.
از طرف دیگر، نابسامانی‌های خانواده یکی دیگر از عوامل بروز خشم در فرزندان هستند. درگیری‌های لفظی والدین و اختلافاتشان با یکدیگر و همچنین نبود تفاهم میان آن‌ها از جمله عواملی هستند که کودک یا نوجوان را وادار می‌کند تا احساسات و خواسته‌هایشان را از طریق آسیب رساندن به دیگران یا داد و فریاد و عصبانیت ابراز کند.
هرچه پدر و مادر استرس و خشونت بیشتری داشته باشند، رفتار کودک بدتر خواهد شد. چون در واقع، او رفتار آرام و توأم با ملایمت را از خانواده یاد نگرفته است.
پیشگیری از خشم
یکی از راهکارهای اصلی کنترل خشم، تشخیص به موقع آن است. همه ما چه کودک و چه بزرگسال ممکن است هر روز عصبانی شویم؛ ولی باید بدانید که مهم‌ترین تهدید دوران زندگی کودک، خشم اوست. اگر کودک نتواند خشمش را کنترل کند، این خشم به او آسیب می‌رساند و سلامت روانش را به خطر می‌اندازد.
بروز خشم باید به چه شکلی باشد تا کودک کمترین آسیب را بر خودش و دیگران بزند؟
این روان شناس سلامت می‌گوید اگر کودک بیاموزد که خشمش را به خوبی کنترل کند و به شیوه صحیح بروز دهد، فواید زیادی در کیفیت زندگی خود او و همچنین روابطش خواهد داشت. البته مهم است والدین در شیوه‌های کنترل خشم مهارت بیشتری پیدا کنند و بتوانند به کودک بیاموزند که چگونه به بهترین نحو خشمش را ابراز کند. چرا که این یادگیری برای سلامت کودک، روابط شخصی و اجتماعی و جامعه ضروری است.
مهم‌ترین روش‌های کنترل خشم
دکتر فرخ زاد می‌گوید برای دستیابی به مهم‌ترین روش‌های کنترل خشم می‌توانید به این موارد توجه داشته باشید:
عصبانیت فرزندتان را با عصبانیت پاسخ ندهید
فرزند شما باید یاد بگیرد که احساس خشم گرچه امری طبیعی است؛ اما راه‌های قابل قبول و غیرقابل قبولی برای کنار آمدن با آن وجود دارد.
اگر رفتار عصبی فرزندتان غیرقابل کنترل است حتماً جلوی او را بگیرید و از او بخواهید که به اتاقش برود تا آرام شود.
با فرزندتان در مورد عصبانیتش صحبت کنید
به فرزندتان کمک کنید تا با کمک و بررسی همدیگر بتوانید فهرستی از کارهایی را تهیه کنید که وقتی عصبانی می‌شود و حس می‌کند کنترلش را از دست داده او را آرام می‌کند. مثلاً به موسیقی گوش کند، بیرون برود و چند بار به توپ بسکتبال خود ضربه بزند. همچنین می‌توانیدبا همدیگر کلمه‌ای را به عنوان توقف انتخاب کنید تا احساسات به جوش آمده‌اش را آرام کند.
بروز مشکلات در کودکانی که خشمشان را ابراز نمی‌کنند
این عضو هیأت علمی دانشگاه می‌گوید در صورتی که کودک خشمش را ابراز نکند و آن را سرکوب کند، این خشم ممکن است درآینده به احساس دیگری تبدیل یا به گونه‌ای غیرمستقیم ابراز شود. به طور کلی در صورتی که خشم به شکل صحیح بیرونی نشود و آن را ابراز نکند تبدیل به یک احساس درونی می‌شود که در نهایت منجر به آسیب‌های جسمی و روانی از جمله فشار خون بالا، مشکلات قلبی و افسردگی خواهد شد.
چنین فردی به عنوان یک فرد پرخاشگر شناخته خواهد شد که مدام دیگران را از خود رانده و بسیار انتقادگر و بدبین است. بنابراین نمی‌تواند روابط اجتماعی موفقی داشته باشد.
نظر شما