روز فردوسی که از قضا درست در روزهای برگزاری نمایشگاه پرحاشیه کتاب تهران قرار گرفته است، امسال با جمعه هم همزمان شد و عملا، چیزی از آن باقی نماند.
با این حال، مناسبت‌ها، بهانه‌های خوبی برای پر کردن صفحات گزارش کارند و اگر برای مردم فرهیخته و هنردوست ایران، برای هیچ دردی درمان نمی‌شود، به روابط عمومی‌های نهادها و سازمان‌های مختلف، مواد خوبی برای بالا بردن بیلان کار می‌دهد.
روز فردوسی، یکی از همین‌هاست و می‌تواند برای فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، بهانه خوبی باشد برای برگزاری همایش دو روزهای که چهارشنبه و پنجشنبه، با چند سخنرانی و میزگرد انجام و تمام شد.
در این همایش دوروزه، مثل همه همایش‌های دیگری که در این مرز پرگهر برگزار می‌شود، دانشمندان خودی درباره وجوه گوناگون عظمت شاهنامه سخن گفتند و بعد مراسم کرنانوازی آیینی، یعنی تنها بخش ماجرا که چیزی جز سخنرانی بود، به‌علت کمبود وقت حذف شد.
اما خوشبختانه پنجشنبه بعد از پایان همایش، نمایشگاهی در صبا برگزار شد که در آن 30 اثر نگارگری با موضوع شاهنامه در معرض دید قرار گرفته‌اند. این 30 مینیاتور را 19 هنرمند ایرانی به‌سفارش فرهنگستان هنر خلق کرده‌اند؛
هنرمندانی چون: محمدباقر آقامیری، هوشنگ جزی‌زاده، اردشیر مجرد تاکستانی، عباس جمالپور، مهین افشانپور، علی‌اصغر تجویدی و...
قرار بود کتابی نیز از آثاری که در نمایشگاه یادشده حضور دارند با نام کتاب شاهنامه در مؤسسه صبا رونمایی شود که این کتاب نیز آماده نشده است و رونمایی‌اش به بعد موکول شد.
به جز این همایش، چند همایش دیگر هم امسال برای بزرگداشت فردوسی برگزار شد. از جمله همایشی که بنیاد فردوسی در مشهد برگزار کرد، همایش دانشگاه آزاد در بجنورد، مراسم بزرگداشت فردوسی در سالن اجتماعات امام خمینی استان قزوین و هم‌اندیشی هزاره فردوسی که دیروز صبح، یعنی درست در روز بزرگداشت فردوسی در نمایشگاه کتاب برگزار شد.
وجه مشترک همه این همایش‌ها هم البته سخنرانی است و تکرار این نکته که شاهنامه خیلی مهم و بزرگ است. یا دست بالا، ردیابی وجوه سینمایی، تئاتری، داستانی، روان‌شناختی، فلسفیک و... شاهنامه.
اما میرجلال‌الدین کزازی که یکی از فعالان این عرصه و از اعضای بنیاد فردوسی است، وعده اتفاق بزرگ‌تری را به مهر می‌دهد و می‌گوید:تا پایان سال‌جاری همایش جهانی فردوسی برگزار خواهد شد. این همایش امسال برگزار خواهد شد زیرا یونسکو خواهان برگزاری آن است.
به‌نظر می‌رسد، یونسکو قضیه را جدی‌تر گرفته است و آن طور که کزازی می‌گوید به هر حال وادارمان کرده است کار بزرگ‌تری انجام دهیم. هرچند شاید بیش از همایش‌هایی که تنها به تکرار رسیده‌اند و تنها به خواص اختصاص دارند، به اقدامات عملی بین‌المللی و ورود شاهنامه و فردوسی به جمع مردم نیاز باشد.
بهروز غریب‌پور در یکی از نشست‌های فرهنگستان هنر در این باره می‌گوید: «حیف است که بزرگداشت فردوسی بزرگ در میدان‌های شهر نباشد و حیف است که جشن فردوسی نداشته باشیم.
بنابراین تا زمانی که در محفل‌های کوچک، فردوسی را پاس می‌داریم، فردوسی زنده نخواهد شد. بر عهده مسئولان فرهنگی است که از حالت شعار بیرون بیایند و عملی در خور نام فردوسی انجام دهند.
شاهنامه چگونه متولد شد
در عهد سامانیان یعنی در قرن چهارم هجری، جمعآوری و تألیف سرگذشت پادشاهان قدیم ایران رونق بسزایی یافت. این کتابها که به شاهنامه معروف بودند به نثر نوشته شده بودند و پیش از آنکه از میان بروند، منبع و مأخذ برخی از کتابهای منثور و منظوم تاریخی در زبان فارسی و عربی قرار گرفتند؛
جامعترین آنها شاهنامه منثور ابومنصوری نام داشت که به فرمان ابومنصور محمّدبن عبدالرزاق حاکم طوس، در حدود سال 346 ه. ق به دست جمعی از مورخان و نویسندگان جمعآوری و تدوین گردید.
این کتاب، مأخذ مهم فردوسی در نظم شاهنامه است. فردوسی پیش از آنکه به‌طور رسمی به نظم شاهنامه بپردازد، داستان بیژن و منیژه را به خواهش همسرش به نظم درآورد. این آغاز شاهنامه بود...
