همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: خیلی از مادران وقتی به آنها گفته می‌شود تماشای تلویزیون برای نوزاد و کودک ضرر دارد، باور نمی‌کنند و آن را سرسری می‌گیرند و او را ساعت‌ها در معرض تماشای تلویزیون می‌گذارند.
بسیاری از مادران در زمان غذا دادن به کودک، موبایل خود را روشن می‌کنند و جلوی کودک می‌گذارند تا او بی‌دردسر غذایش را بخورد و وقت و انرژی زیادی از آنها نگیرد، یا وقتی کارهای زیادی سرشان ریخته، تلویزیون را روشن می‌کنند و کودک را ساعت‌ها با تلویزیون مشغول می‌کنند.
خیلی از پرستاران کودک هم برای آرام نگه داشتن کودک، او را پای تلویزیون می‌نشانند یا موبایل و تبلت در اختیارش می‌گذارند تا کودک دقایقی بنشیند. نگران‌کننده‌تر این که اغلب کودکان - حتی کودکان ۲ساله - تبلت شخصی دارند که تعداد زیادی انیمیشن و بازی در آن وجود دارد و ساعت‌ها می‌توانند با آنها سرگرم شوند.
اما واقعیت علمی این است که خیره شدن به تلویزیون حتی به اندازه ۵ دقیقه برای رشد مغز نوزادان و درکل برای کودکان زیر ۱۸ ماه ضررهایی دارد. موضوعی که خیلی از والدین زیر بار آن نمی‌روند و حرف‌شان هم این است که «پس چرا کودک ما با وجود تماشای تلویزیون و ... همچنان باهوش است؟»
به گفته متخصصان، تلویزیون امواج الکترومغناطیسی دارد که هنوز ناشناخته است و ممکن است روی مغز کودک اثرات منفی بگذارد. اثراتی که ممکن است در سنین پایین به چشم والدین نیاید، اما در سنین مدرسه که فصل تمرکز، توجه، یادگیری و آموزش است، بیشتر خود را نشان می‌دهد و این موضوع ارتباطی نیز با هوش کودک ندارد.
بیشتر بخوانید؛
- نگاه کردن به موبایل به چشم کودکان آسیب می‌زند؟ | میزان مجاز استفاده کودکان از موبایل و تبلت | ارتباط استفاده کودکان با اختلالات احتمالی در تکامل مغز
-
از هر ۱۰۰ ایرانی یک نفر دچار اوتیسم است | چگونه بفهمیم کودک‌مان این اختلال را دارد یا نه؟ | برچسب‌هایی که به کودکان اوتیسم زده می‌شود
-
این ۵ داروی گیاهی می توانند برای نوزادان مرگبار باشند | عواقب نگهداری از پروبیوتیک‌ها در داخل کابینت | خوردن عسل برای کدام کودکان ممنوع است؟
ضررهای خیره شدن کودک به تلویزیون و موبایل
تماشای تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال، هیچ گونه فایده آموزشی یا جنبه رشدی برای او ندارد. چراکه کودک در این سن از تماشای تلویزیون هیچ پیام و منظوری را متوجه نمی‌شود و فقط رنگ‌ها و حرکت تصاویر برای او جذابیت دارند. به همین دلیل کارشناسان حوزه روانشناختی به والدین تاکید می‌کنند که کودک را تا قبل از ۲ سالگی در معرض هیچ یک از اسکرین‌ها قرار ندهند؛ نه تلویزیون، نه موبایل، نه تبلت و نه لپ‌تاپ.
دکتر مونا فلسفی، روانشناس کودک و نوجوان در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: متاسفانه الان خیلی از کودکان را می‌بینیم که تا قبل از یک سالگی در معرض استفاده از تلویزیون و موبایل و سایر اسکرین‌تایم‌ها هستند. آن هم به مدت طولانی. درحالی‌که تماشای تلویزیون و کار کردن با موبایل و تبلت و ... برای کودکان زیر ۱۸ ماه بسیار مضر است.
دکتر فلسفی می‌گوید: خیره شدن نوزاد و کودک به صفحه تلویزیون و سایر اسکرین‌ها علاوه بر اثرگذاری روی سلامت چشم‌ها، روی رشد اولیه مغز نوزاد هم تاثیرگذار است. چون سلول‌های عصبی کودکانِ زیر ۱۸ ماه تازه در حال رشد است.
این روانشناس کودک ادامه می‌دهد: مشاهده طولانی‌مدت هر صفحه نمایشی روی حافظه کوتاه‌مدت و رشد زبانی کودک هم اثر می‌گذارد و می‌تواند باعث تاخیر در گفتار شود. طبق تحقیقات بین‌المللی، نوزادانی که در سنین زیر ۲ سال تلویزیون تماشا کرده‌اند، در ۱۷ تا ۲۷ ماهگی، حدود ۸ کلمه کمتر از هم‌سالان خود یاد می‌گیرند و عقب‌ترند.
خیره شدن به صفحه تلویزیون و اسکرین‌ها علاوه بر اثرگذاری روی سلامت چشم‌های نوزاد، بر رشد اولیه مغز هم تاثیرگذار است. چون سلول‌های عصبی نوزادان تازه در حال رشد است
به گفته فلسفی، این موضوع در بعضی از کودکان باعث بروز مشکلات خواب و عدم تمرکز هم می‌شود. مشکلی که منحصر به سنین نوزادی و کودکی نمی‌ماند و ممکن است در سنین بالاتر هم او را درگیر کند. بنابراین تماشای تلویزیون، موبایل، تبلت، و کلا هر اسکرین‌تایمی که نوزاد بخواهد به آن خیره شود یا طولانی‌مدت تماشا کند، مطلقا ممنوع است.
ارتباط تماشای تلویزیون و بروز اختلال اوتیسم در کودکان
تماشای تلویزیون - به خصوص طولانی‌مدت و بدون محدودیت زمانی - در زیر ۱۸ ماهگی و حتی بالاتر می‌تواند منجر به توقف رشد مغز، کاهش تحریک مغز، کابوس‌های شبانه، خواب ناآرام، بیش‌فعالی و موارد دیگر شود.
دکتر فلسفی با بیان این مطلب می‌گوید: حتی برخی تحقیقات نشان داده که بین تماشای تلویزیون و بروز اختلال اوتیسم در نوزادان هم می‌تواند ارتباط وجود داشته باشد.
تحقیقات جهانی نشان داده که کودکان به ازای هر ساعت تماشای تلویزیون، ۱۰ درصد بیشتر مبتلا به بیش‌فعالی شده‌اند و این مورد به اضافه برخی علائم دیگر مثل تاخیر در گفتار می‌تواند آنها را در طیف اوتیسم قرار دهد.
دکتر فلسفی درباره سن مناسب برای تماشای تلویزیون توضیح می‌دهد: سن مناسب برای این موضوع معمولا بالای ۲ سال است و آن هم در حد نیم‌ساعت. نه از صبح تا شب. کودکان ۳ سال به بالا هم فقط تا ۲ ساعت می‌توانند اسکرین‌تایم داشته باشند. بیشتر از این مدت برایشان اثرات منفی دارد. مثل همین بیش‌فعالی و موارد دیگری که اشاره کردم. درضمن موارد یادشده فقط مختص تلویزیون نیست و همه اسکرین‌ها را شامل می‌شود.
چرا تماشای تلویزیون مانع رشد مغز کودک می‌شود؟/ نوزاد زیر ۶ ماه هم تلویزیون نبیند؟
اما تماشای تلویزیون چرا و چگونه مانع رشد مغز کودک می‌شود؟ این سوالی است که خیلی از والدین می‌پرسند و باورشان نمی‌شود که تلویزیون با این همه جذابیت بتواند رشد مغز و درک کودک آنها را مختل کند.
اما کارشناسان می‌گویند تنها روشن بودن تلویزیون - حتی اگر کودک به آن نگاه نکند -، برای ایجاد تاخیر در گفتار او کافی است. چراکه پدر یا مادر در حالت طبیعی و زمانی که تلویزیون و سایر اسکرین‌ها خاموش‌اند، حدود ۱۰۰۰ کلمه در ساعت صحبت می‌کنند و ذهن کودک را درگیر می‌کنند. اما وقتی کودک مشغول صفحه نمایش است، تعداد کلمات به حدود ۷۰۰ کلمه می‌رسند. و شنیدن کلمات کمتر یعنی یادگیری کمتر.
زمانی را که کودکان زیر ۲ سال صرف تماشای تلویزیون و موبایل و ... می‌کنند، به انجام کارهایی که برای رشد مغز آنها مفید است، اختصاص داده نمی شود. مثلا دست و پا زدن مدامِ نوزادان، تلاش برای برای هماهنگی دست‌ها و پاها است و به تکامل مغز هم کمک می‌کند. اما اگر نوزاد به صفحه تلویزیون خیره شود، این تلاش برای هماهنگی اتفاق نمی‌افتد.
دکتر فلسفی در این باره توضیح می‌دهد: ۲ سال اولیه زندگی، سنی است که کودک از طریق دستکاری اشیای پیرامونش به کاوش، بازی و یادگیری می‌پردازد و اینها فعالیت‌هایی است که به کودک در کسب توانایی‌های لازم برای رشد شناختی، رشد اجتماعی و رشد عاطفی کمک می‌کند. اما تماشای تلویزیون یا خیره شدن به صفحه موبایل باعث می‌شود تعاملات اجتماعی او کمتر شود.
دست و پا زدن مدامِ نوزادان برای هماهنگی دست‌ها و پاها است و به تکامل مغز هم کمک می‌کند. اگر نوزاد به صفحه تلویزیون خیره شود، این تلاش برای هماهنگی اتفاق نمی‌افتد
این روانشناس کودک تاکید می‌کند: بازی یک روش عالی برای آشنایی کودک با محیط پیرامونش است. همچنین یاد می‌گیرد که مغزش را از طریق آزمایش‌های علت و معلولی به هم متصل کند. پس کودک وقتی دائما تلویزیون تماشا می‌کند، یا مدام به صفحه موبایل و تبلت و ... خیره می‌شود، تعاملات اجتماعی خود را از دست می‌دهد و آن رشد لازم که درباره‌اش صحبت کردیم و فقط در سایه تعاملات اجتماعی اتفاق می‌افتد، در او رخ نمی‌دهد.
تماس تصویری با کودکان بگیریم یا نگیریم؟
در میان مادرانی که موضوع زیان‌های اسکرین‌تایم‌ها و تماشای تلویزیون برای کودک خود را سرسری می‌گیرند، مادرانی نیز هستند که روی رشد مناسب کودک خود بسیار حساس‌اند و برای هر قدمی که قصد دارند بردارند، سوال می‌پرسند و مشورت می‌کنند. یکی از نگرانی‌های این دسته از مادران این است که آیا ممکن است تماس تصویری هم برای کودکان به خصوص نوزادان ضرر داشته باشد؟
دکتر فلسفی در این زمینه می‌گوید: تماس کوتاه با پدربزرگ و مادربزرگ و خاله و سایر اقوام که از راه دور تماس می‌گیرند و می‌خواهند چند دقیقه نوه خود را ببینند، ضرری ندارد اما همین مورد هم اگر طولانی شود یا هر روز اتفاق بیفتد، برای کودک به خصوص نوزاد ضرر دارد. چون این هم شامل محتویات اسکرین‌تایم است و فرقی با بقیه موارد ندارد. نوزاد در تماس تصویری هم به صفحه موبایل خیره می‌شود و این خیره شدن بد است.
نظر شما