زمانی که در سال 1309 برای نخستین بار مجلس شورای ملی، قانونی را برای احداث و توسعه خیابان‌های تهران تصویب کرد، کمتر کسی فکر می‌کرد 80 سال بعد خیابانی که با هدف حرکت سواره با سرعت بیشتر احداث‌شده بود، به پارکینگی برای ماشین‌ها تبدیل شود که با حرکت کند و زجرآور خود محیط‌زیست را به خطر انداخته و ناهنجاری‌های زیادی را به شهرنشینان تحمیل می‌کند. از 80 سال پیش زمانی که طولانی‌ترین خیابان پایتخت که در سال‌های اولیه حکومت رضاخان ساخته شد و درختان چنار آن به فاصله یک متر از یکدیگر قرار گرفته‌اند، خاطره‌ها در ذهن مردم تهران شکل گرفت.
خیابان ولیعصردر آن زمان هیچ شباهتی به خیابان‌هایی مانند امام خمینی و انقلاب که اطراف آن را ساختمان‌های مدرن گرفته بود، نداشت. خیابان بیشتر شبیه جاده‌ای بود که پایتخت را به منطقه ییلاقی شمیران وصل می‌کرد.همین ویژگی‌ها باعث شد تا پیترو دلاواله، جهانگرد ایتالیایی، در سفرنامه خود به ایران بنویسد: اگر استانبول شهر سروهاست، تهران را باید شهر چنارها خواند.
خیابان 18 کیلومتری پایتخت که از میدان راه‌آهن تهران شروع و به میدان تجریش در منطقه شمیرانات ختم می‌شود با پیاده‌رو دلنشین، جوی بزرگ آب، حدود 11هزار چنار در دو طرف خود، مراکز سنتی و مدرن خرید و پارک‌های بزرگ ملت و ساعی در حاشیه خود خاطرات خوشی را برای بسیاری آفریده است؛ عبورومرور از این خیابان یک هفته است که شکل تازه‌ای به‌خود گرفته است.
ترافیک پای ثابت مشکلات
موضوع یکطرفه کردن خیابان ولیعصرکه به‌نظر می‌رسد با انجام مطالعات بسیار در شورای‌عالی ترافیک در طول هفته جاری به اجرا در آمد، هدف مهمی را دنبال می‌کند؛ یعنی دستیابی به توسعه پایدار شهری بر مبنای توسعه حمل‌ونقل عمومی و محدودیت برای خودروهای شخصی.
مهندس فریدون دژدار، کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک پیش از شروع گفته‌های خود در مورد درست یا نادرست بودن یکطرفه کردن خیابان ولیعصربه 4 اصل که در طرح‌های شهری باید به آن توجه شود، اشاره می‌کند؛ 4 اصلی که به گفته او اگر در طراحی و اجرای پروژه‌های شهری به آن توجه شود قطعا باری از دوش شهر و زندگی شهری برداشته می‌شود.
بالارفتن کارایی سیستمی که تغییر در آن اتفاق می‌افتد نخستین اصلی است که دژدار بر آن تاکید دارد و می‌گوید: قطعا هر طرح در شهر بنا بر نیازی است که پاسخ به آن نیاز یعنی کارایی بیشتر. بنابراین پیش از هرچیز در مورد خیابان ولیعصرباید پرسید که با یکطرفه شدن خیابان ولیعصر آیا کارایی این خیابان بیشتر می‌شود یا نه؟
او سود و زیان اقتصادی یک طرح، ایمنی و توجه به مسائل محیط‌زیستی را به اصل اول اضافه می‌کند و می‌گوید: با مطرح شدن این 4 اصل و یافتن پاسخ مناسب برای آنها می‌توان به این نتیجه رسید که یک طرح مفید است یا نه؛ یعنی پیش از یکطرفه شدن خیابان ولیعصرباید پرسید که آیا این طرح از نظر اقتصادی به‌صرفه است و سود و زیان آن را سنجید؛ علاوه بر این باید به این نکته توجه داشت که در خیابان ایمنی راننده و عابر پیاده رعایت می‌شود یا نه و همین‌طور اثرات زیست‌محیطی آن را نیز مورد توجه قرار داد.
راهبرد عمومی توسعه شهری موضوعی است که دژدار معتقد است نه تنها در مورد یکطرفه کردن خیابان ولیعصرکه در مورد تمام طرح‌های شهری باید به آن توجه داشت.
او می‌گوید: زمانی که صحبت از یک طرح شهری به میان می‌آید باید به این نکته توجه داشت که جایی برای این تصمیم در راهبرد عمومی توسعه شهری در نظر گرفته شده است یا نه؟ به این معنی که اگر طرح شهری در یک راهبرد عمومی درست تعریف و به اجرا در بیاید حتما جایگاه درستی پیدا کرده و نتایج درستی نیز به‌دنبال خواهد داشت.
این کارشناس ادامه می‌دهد: در مورد یکطرفه شدن خیابان ولیعصرباید به این مسائل توجه داشت و سپس به سراغ کاررفته که البته قطعا مطالعات صورت گرفته بر مبنای اصول بوده است؛ البته نباید این موضوع را نیز فراموش کرد که هر تدبیری که در شهر با اهداف کاهش ترافیک، آلودگی و... صورت بگیرد، در نهایت مردم خود را با آن وفق داده و به مرور شهر شکل عادی به‌خود می‌گیرد.
دژدار ضمن مقایسه شکل رفت‌وآمد در خیابان یکطرفه‌شده ولیعصردر روز نخست و روزهای بعد از آن، ادامه می‌دهد: روز نخستی که این طرح در خیابان ولیعصربه اجرا در آمد به‌طور تصادفی از آن عبور کردم. کاملا مشخص بود که با وجود اطلاع‌رسانی‌هایی که از هفته‌های پیش صورت گرفته بود هنوز مردم به این طرز عبور از خیابان عادت نکرده‌اند و علاوه بر فشردگی رفت‌وآمد در خیابان‌های اطراف به‌عنوان مسیرهای جایگزین شمال به جنوب و همین‌طور گلوگاه‌های میدان ونک و چهارراه پارک وی، سردرگمی فاحشی دیده می‌شد که مردم را کلافه کرده بود اما همین اتفاق در روزهای بعد عادی و طبیعی بود.
او می‌گوید: آنطور که به‌نظر می‌رسد ظاهرا قرار است با یکطرفه شدن خیابان ولیعصرو اضافه‌شدن باند غربی برای رفت‌وآمد، ظرفیت این خیابان برای عبور بالا برود؛ هرچند که این خیابان پیش از این نیز از ترافیک سنگینی برخوردار نبود اما با این اتفاق و تکیه بر حمل‌ونقل عمومی به‌عنوان وسیله اصلی برای عبور و مرور، به‌نظر می‌رسد شکل ترافیکی این خیابان بهتر شود.
این کارشناس ادامه داد: قطعا این خیابان نیاز به 3باند اضافی برای عبور از شمال به جنوب را ندارد و با توجه به تاکید در استفاده از اتوبوس‌های تند رو ( BRT) به‌نظر می‌رسد طراح به‌دنبال تاکید بر استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای عبورومرور در این خیابان است که با این تفاسیر باید دید خوبی نسبت به آن داشت و اگر دلایلی غیر از این موضوع برای این یکطرفه شدن درنظر گرفته شده باشد قطعا طرح مفیدی نخواهد بود.
با این وجود دژدار معتقد است با کم‌شدن بار ترافیکی خیابان ولیعصر، موضوع ترافیک در خیابان رفع نشده بلکه با محدود شدن رفت‌وآمد، بار ترافیک به خیابان‌ها و اتوبان‌هایی هدایت شده است که پیش از این نیز با ترافیک درگیر بوده‌اند؛ بنابراین بهتر است با فرهنگ‌سازی به‌دنبال ترغیب مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی باشیم.
حمل‌ونقل عمومی می‌شود
مدیرعامل شرکت مطالعات حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نیز در این مورد با تاکید بر استفاده از حمل‌ونقل عمومی در عبورومرور از خیابان ولیعصر، معتقد است: با ایجاد خط اتوبوسرانی تندرو از تجریش تا راه آهن، آن هم به طول 5/17 کیلومتر، پیش‌بینی می‌شود تعداد زیادی از سفرهای روزانه در این خیابان به وسیله اتوبوس صورت گیرد، چنانچه تا 62 درصد به حجم مسافران اتوبوسرانی در این مسیر افزوده شود.
علیرضا سلیمانی با اشاره به اینکه در گام نخست ایجاد خط‌ویژه اتوبوسرانی در این مسیر در دست اجراست تا پس از بررسی‌های لازم نسبت به تکمیل و ارتقای تجهیزات و امکانات این خط اقدام شود، ادامه داد: طبق بررسی‌های صورت‌گرفته پیش‌بینی شده با ایجاد و تکمیل خط اتوبوسرانی تندرو و همچنین به کارگیری تجهیزات و امکانات لازم در ساعات اوج ترافیک، حداقل 30هزار نفر در ساعت با این اتوبوس‌ها در خیابان ولیعصرجابه‌جا شوند.
به گفته او مطالعات تفضیلی ایجاد خطوط اتوبوسرانی تندرو در خیابان ولیعصرپیوست‌های زیست‌محیطی و اجتماعی لازم را دارد، بنابراین برای ایجاد خط تندرو در خیابان ولیعصرتمامی مسائل و موضوعات دخیل و تاثیر‌گذار در اجرای طرح به‌طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته است، چنانچه در مورد وضعیت تمام معابر منتهی به خیابان ولیعصرو مسیرهای جایگزین پس از یکطرفه شدن این خیابان به‌طور دقیق مطالعه صورت گرفته و همچنین به وضعیت کاربری‌های این خیابان، جایگاه‌های سوخت در مسیر و... کاملا توجه و پرداخته شده، تا بهترین روش برای اجرای طرح انتخاب شود.
سلیمانی می‌گوید: با ایجاد خط اتوبوسرانی تندرو در خیابان ولیعصرعلاوه بر کاهش تردد خودروهای شخصی در این خیابان و به‌دنبال آن کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی با به‌کارگیری اتوبوس‌های مدرن که استانداردهای جهانی را دارند شاهد کاهش آلودگی هوا خواهیم بود و سرعت متوسط حرکت اتوبوس‌ها نیز در این مسیر از 13 کیلومتر در ساعت به
17 کیلومتر افزایش می‌یابد که این مسئله کاهش زمان سفر را به‌دنبال خواهد داشت.
