همین که بسیاری از معابر و آدرسها را با نام ساختمانها و تندیسهای مستقر در مناطق مختلف میشناسیم، یعنی آنها با ما ارتباط برقرار کردهاند. پس برای این عناصر ساختاری که به تعبیری مبلمان شهری را تشکیل میدهند باید ارزش قایل شد و به آنها رسیدگی کرد.
در غیر این صورت مثل این است که به خودمان بیاحترامی کردهایم و جذابیتهای بصری را به هیچ انگاشتهایم.در تقاطع خیابانهای انقلاباسلامی، سپهبد قرنی و فردوسی میدانی به چشم میخورد که سابقه پردهبرداری از اولین مجسمه نصب شده در آن به 50سال پیش بازمیگردد. روز 17خرداد سال1338با برپایی مراسمی از مجسمه ابوالقاسم فردوسی در میدانی به همین نام پردهبرداری شد.
مجسمهای که هماکنون در میدان فردوسی قرار دارد، سومین مجسمه این شاعر گرانقدر است که در این میدان گذاشته شده و زال پدر رستم با همه بزرگیاش به صورت کودکی در زیر پای فردوسی به چشم میآید. همچنین سیمرغ افسانهای که پرورشدهنده زال بوده نیز در قسمت پایینی پیکره فردوسی نشسته است.
شکل مجسمه سپید با پایه خاکستری از کوه دماوند اقتباس شده است. اول بار ابوالحسن صدیقی مجسمهای از جنس سنگ مرمر به ارتفاع 3متر از فردوسی ساخت که کار نصب آن در میدان فردوسی را فرزندش فریدون صدیقی انجام داد. این مجسمه در طول سالیان پس از ساخت دچار آسیبهای متعدد ازجمله شکسته شدن انگشت مجسمه بر اثر آویزان کردن پوستر و سپس چسباندن آن با چسب بدون رعایت نکات علمی مرمت آثار اینچنینی، ترک برداشتن بدنه در نتیجه گرما و سرما، پوشاندن آن با لایه کنیتکس و رنگ کردن مجسمه شد و تا به امروز چند بار تعویض شده است،
اما مجسمه فعلی نیز قطعا از گزند آسیبها و شرایط نامساعد محیطی مصون نبوده و هر از چند گاهی احتیاج به شستوشو و بازسازی دارد. قاعدتا چنین امری نیاز به متخصصان خبره و متبحر دارد. چه آنکه اگر غیر این بود، حداقل هر ماه یکبار میشد تندیسهای معروف شهر را شست و از تغییر رنگ و ظاهر آن جلوگیری کرد.
بهرهمندی از تخصص، تجربه و دانش مجسمهسازان نامی ایران میتواند راهکار مناسبی برای سر و سامان دادن به وضع مجسمههای نصب شده در سطح میادین و فضاهای تفریحی و فرهنگی باشد. چندی پیش وقتی عنوان شد برج آزادی قرار است شستوشو و بازسازی شود، این سوال در اذهان شکل گرفت که سازهای به چنین عظمت با چه مواد شوینده و چه دستگاهی باید مورد مرمت و بازپیرایی قرار گیرد؟
در مورد مجسمههای مشاهیر نیز قطعا همین حساسیتها وجود دارد و باید طوری عمل کرد که به پیکره سازه لطمهای وارد نشود. شهرداری منطقه6چند وقتی است در زمینه رسیدگی به وضعیت تندیسهای واقع در میدان فردوسی و پارک لاله دست بهکار شده و با سازمان زیباسازی شهر تهران مکاتباتی انجام داده است.
البته تا این لحظه هنوز هیچ عملیاتی روی مجسمهها صورت نگرفته و به نظر میرسد ابتدا باید نوع مواد شیمیایی مورد تایید برای شستوشو و نحوه مرمت به ترتیبی که آسیبی به بدنه پیکرهها وارد نشود مشخص گردد تا در مرحله بعد با استفاده از نیروهای آموزشدیده و تحت نظر اساتید فن، عملیات اجرایی را آغاز کرد.
میادین مرکزی شهر
رخساره بهادری، کارشناس اداره زیباسازی منطقه6 که در این پروژه مشغول فعالیت است، میگوید: میادینی مثل میدان فردوسی که مرکزیت داشته و هر روز حجم وسیعی از خودروها در آن تردد دارند، با مشکلات عدیدهای همچون دودگرفتگی و نشست ذرات ریزگرد و غبار روی ابنیه موجود در محدوده مواجه هستند.
ضمن اینکه حرکت خودروها و انتقال ارتعاشات مربوط به تردد وسایل نقلیه از طریق زمین به سازههای روزمینی و زیرزمینی را نیز باید در نظر گرفت. درواقع امکان صدمه خوردن از درون و ایجاد خلل و فرج در سطح یا عمق آنها وجود دارد. لذا باید توجه خاصی به این امر داشت. مثلا در میدان فردوسی به راحتی میتوان کثیف شدن مجسمه حکیم ابوالقاسم فردوسی را در طول سالیان گذشته بر اثر آلودگی هوا حس کرد که البته امکان وارد شدن خساراتی به درون پیکره نیز وجود دارد.
مکاتبه با سازمان زیباسازی
شستوشو و ترمیم ابنیه اینچنینی به تخصص و مهارت فوقالعادهای نیاز داشته و اینطور نیست که از مواد شوینده رایج و یا کارگران ساده توقع داشته باشیم در چنین مواردی مشکلگشا باشند. به همین منظور اداره زیباسازی منطقه 6طی چند نوبت با سازمان مرکزی مکاتبه داشته که آخرین آنها مربوط به روز دوم شهریور ماه است.
به عقیده ما کار مرمت و شستوشوی مجسمه فردوسی از نوع کارهایی است که قرار شده در مورد برج آزادی نیز صورت پذیرد و باید آن را هم در حد خود مهم تلقی کرد. به همین دلیل لازم است از افرادی باتجربه بالا دعوت به عمل آورد تا نسبت به بازسازی تندیسهای اینچنینی مشورت داده و در صورت لزوم، خود دست به کار شوند. البته از این موارد چند نمونه دیگر مثل مجسمه ابوریحان بیرونی داخل پارک لاله(نبش خیابان کارگر و بلوار کشاورز) و مجسمه خیام داخل همین پارک(پارک خیام) وجود دارد.
ارزش مشاهیر ایرانزمین
با شروع عملیات ترمیم و پاکیزه ساختن مجسمههای پایتخت، نه تنها چهره شهر زیبا خواهد شد، بلکه در صورت بازدید گردشگران خارجی، اهمیت چهرههای ماندگار و مشاهیر ایرانزمین در نزد مردم ما بیش از پیش مشخص خواهد شد. مثلا در مورد تندیس حکیم ابوالقاسم فردوسی جالب است بدانید در شهررم پایتخت ایتالیا میدانی به نام میدان فردوسی وجود داشته که در آن مجسمهای از شاعر حماسهسرای ایرانی نصب شده است.
این مجسمه توسط استاد صدیقی ساخته و بالغ بر 50سال پیش به رم برده شده است. خوب، وقتی کشورهای اروپایی تا این اندازه به مشاهیر ما احترام میگذارند، شایسته نیست خودمان نسبت به تندیس مفاخر کشورمان بیتفاوت باشیم و از آنچه بر سر آنها میآید، با نگاهی منفعلانه بگذریم.اصل مهمی که به نظرمیرسد هم اکنون از جانب مدیریت شهری مورد توجه قرار گرفته است.