همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: روی تابلوی کوچه فقط نوشته شده «مختاری»؛ نه نام کوچک دارد و نه نشان دیگری. کمتر کسی ماجرای این نامگذاری را می‌داند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
مصطفی صالحی، از ساکنان قدیمی محله راه‌آهن، درباره این نام می‌گوید: «این خیابان به نام رکن‌الدین مختاری یا همان سرپاس مختاری معروف است که با حکم‌های سنگینی که میداد، نامش رعب و وحشت به تن تهرانی‌های قدیم می‌انداخت. برخلاف شغلش، هنرمند برجسته‌ای بود که ویولن به دست می‌گرفت و با مهارت تمام می‌نواخت. او از شاگردان اصلی «حسین‌اسماعیل‌زاده» بود. نوازنده‌ای تأثیرگذار در هنر موسیقی ایران که هنوز هم قطعاتش در آموزشگاه‌های موسیقی تدریس می‌شود.
او سرسپرده رضاخان بود که سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۰ رئیس شهربانی شد. مختاری تنها عاشق موسیقی و عاشق اطاعت از رضاخان نبود. او عاشق گل و گیاه هم بود و در مدت حیاتش گل‌های بسیاری را از خارج از کشور به ایران آورد و در خانه پدری که ملقب به پارک مختارالسلطنه بود کاشت و پرورش داد. بخش زیادی از خیابان مختاری فعلی هم قسمتی از این باغ بود و به همین دلیل به نام مختاری است؛ باغی که بعد از مرگ مختارالسلطنه فروخته و کم‌کم در اواخر قاجار قطعه قطعه شد و حالا دیگر چیزی از آن باقی نمانده است، نه باغ و نه خانه.»
رکن‌الدین مختاری فرزند مختارالسلطنه از اوایل جوانی وارد شهربانی شد و در کودتای سیدضیاالدین با درجه یاوری به معاونت شهربانی رسید. در ۱۳۱۴ پس از فرار سرلشکر آیرم کفیل شهربانی شد و در ۱۳۱۵ با احراز سرپاسی (سرتیپی) به ریاست شهربانی رسید و تا پایان سلطنت رضاشاه در این پست بود. او بعد از شهریور سال ۱۳۲۰ بازداشت و به ۸ سال زندان محکوم و مدتی بعد عفو شد. سرپاس مختاری در ۸۴ سالگی سرطان روده گرفت و درگذشت. قبرش هم در گورستان ابن‌بابویه است؛ در مقبره خانوادگی که مانند دیگر مقبره‌ها خراب شده است اما قبرها باقی هستند.»
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه از کوچه‌ای با نامی جالب در این محله یاد می‌کند: «از آنجا که مردم برای ساخت خانه در زمین‌های رایگان این محدوده هیچ محدودیتی قائل نبودند و به دلخواه‌شان عمل می‌کردند نام دلبخواه برای سال‌های طولانی روی این کوچه ماند. باغ معزالسلطان حسابی (پدربزرگ دکتر محمود حسابی) در انتهای همین کوچه قرار داشته و باغ محمدکریم‌خان مختارالسطنه، رئیس اداره نظمیه تهران در دوره مظفرالدین‌شاه هم کمی آنطرف‌تر در خیابان مختاری بوده است. حالا دیگر از آن باغ‌های سرسبز و ساخت‌وسازهای نامتعارف هیچ نشانی باقی نمانده و تابلوی کوچه دلبخواه با گذشت زمان محو شده است. این کوچه در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به کوچه شهید جنابی تغییر نام داده و ایستگاه اتوبوس دلبخواه تنها یادگاری است که از دوره مظفرالدین‌شاه به جا مانده است.»
نظر شما