سیاستمداران همیشه امکان انتخاب دوستانشان را ندارند؛ مثلا واشنگتن برای برقراری روابط مناسب با کشورهایی که از لحاظ استراتژیک اهمیت زیادی دارند، در پارهای از موارد چشمان خود را روی واقعیاتی همچون نقض حقوق بشر و عدممحبوبیت شخصیتها و همچنین نواقص و کاستیهای شخصیتی میبندد. اگر سیاستمداری و یا کشورش بتواند منافع منطقهای آمریکا را تأمین کند، ابقای آنان بر سر قدرت از جمله مواردی است که میتواند در برخورد با این سیاستمدار از سوی آمریکا مورد اغماض و چشمپوشی قرار گیرد.
گهگاه نگه داشتن یک دیکتاتور بر سر قدرت برای آمریکا کار آسانی است. اما برخی اوقات رهبران و سیاستمداران اصالتا افراد پیچیدهای هستند که سیاستهای جاهطلبانهای را در پیش میگیرند.
در این نوشتار طی تحقیقی غیرعلمی، عملکرد رهبرانی را که ایالات متحده آمریکا به آنها نیاز دارد- و یا در مواردی موردپسند است- مورد بررسی قرار گرفته است. آمریکا زمانی به این رهبران نیاز داشت و آنها مورد پسندش بودند اما اکنون به باری بر دوش واشنگتن تبدیل شدهاند.
میخائیل ساکاشویلی
تمایلات غربی ساکاشویلی، رئیسجمهور گرجستان از روی پیشینه شخصی وی همانند سیاستهایش به خوبی پیداست. او تحصیلات خود را با بورس وزارت امور خارجه در ایالات متحده به پایان رساند و اکنون فارغالتحصیل رشته حقوق از دانشگاه کلمبیا و دانشگاه جورج واشنگتن است. از زمانی که ساکاشویلی در سال2003 در گرجستان قدرت را در دست گرفت، تلاش کرد تا گرجستان را به اتحادیه اروپا و ناتو نزدیک کند.
او اصلاحات زیادی در حوزه اقتصاد صورت داد که نتیجه آن افزایش نفوذ آمریکا و کاهش نفوذ روسیه بود؛حتی در تابستان گذشته جنگی را بر سر کنترل استانهای جداشده از این کشور با روسیه به راه انداخت.نتیجه مواضع تند ضدروسی و شعارهای دمکراتیک ساکاشویلی آن بود که واشنگتن وی را به تجهیزات و ابزارهای نظامی مجهز کرد. جو بایدن، معاون رئیسجمهوری آمریکا اخیرا طی سفری به تفلیس به ساکاشویلی اطمینان داد که ایالات متحده آمریکا همچنان به حمایت خود از رئیسجمهوری گرجستان ادامه میدهد؛ حتی زمانی که روابط با روسیه رو به بهبود رود.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: با وجود همه ادعاهای ساکاشویلی مبنی بر دمکراتیک کردن گرجستان، اصلاحات سیاسی وی ضعیف بود. گرجستان در سال2007 شاهد یک تظاهرات آرام ضددولتی بود اما در نهایت این اعتراضات با دستور ساکاشویلی به پلیس مبنی بر استفاده از گاز اشک آور و دستگاه آبافشان به سوی معترضین به خشونت کشیده شد.گفتنی است در حال حاضر گرجستان در فهرست سازمان بینالمللی شفافیت در میان 180 کشور دنیا به لحاظ دارابودن میزان فساد در رده 67قرار دارد.
دفتر ریاستجمهوری دارای اسراف و زیادهرویهای زیادی است بهگونهای که برخی آن را قصر کالیگولا نامیدهاند؛ به علاوه آنکه بسیاری از گزارشهایی که پس از جنگ تابستان با روسیه منتشر شد، با نشانه گرفتن انگشت اتهام به سوی ساکاشویلی وی را در به راه انداختن جنگ و مرگ صدها شهروند و جدایی ایالات آبخازیا و اوستیای جنوبی مقصر دانست و در این میان روابط دوستانه با آمریکا و همچنین حمایتهای اعلام شده برای ورود این کشور به ناتو بیش از پیش روسیه را به خشم میآورد.
ویکتور یوشنکو
پس از یک جدال انتخاباتی سخت در انتخابات ریاستجمهوری سال2004 اوکراین، مسکو از ویکتور یانوکویچ حمایت کرد - کسی که حامیانش رقیب وی یعنی یوشنکو را مسموم کرده و بدین ترتیب سبب آسیب جدی بهصورت و چهره یوشنکو شدند- و در نهایت او در مقابل یوشنکو، پیروز انتخابات اعلام شد.اما مردم اوکراین با اعتراضهای گستردهای که به انقلاب نارنجی معروف شد، انتخاب یانوکویچ را نپذیرفتند و آن را تقلب خواندند. لذا با ارجاع آراء به دادگاه عالی نتایج بار دیگر مورد بررسی قرار گرفت. یک ماه بعد با رأیگیری مجدد، یوشنکو پیروز انتخابات اعلام شد.
یوشنکو نیز از زمان روی کار آمدنش سعی کرد که این کشور را به سوی ناتو هدایت کند. او نیز همانند همتای گرجی خود ارتباطات شخصی زیادی با ایالات متحده آمریکا دارد. همسرش یک اوکراینی آمریکایی تبار بوده که در شیکاگو به دنیا آمده است.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: دوره ریاستجمهوری یوشنکو با مبارزات سیاسی و بیثباتی در ائتلافهای پارلمانی روبهرو بود، بهگونهای که بسیاری از افراد، توانایی وی را در برقراری اتحاد و یکپارچگی در کشور زیر سؤال بردند. از سویی در این مدت کابینه وی نیز به فساد متهم شد و در عرصه داخلی نیز او را بهدلیل تضعیف اقتصاد اوکرین مورد سرزنش قرار داده و محبوبیت وی به طرز مضحکی با نشان دادن عدد 5درصد در همان رقم ثابت مانده است.
اهداف وی برای پیوستن اوکراین به ناتو نیز از سوی بسیاری از شهروندان مورد حمایت قرار نگرفت و سبب تحریک روسیه نیز شد. این مسئله همچنین باعث تشدید اختلافات با روسیه برسر قیمت گاز و ارسال آن نیز شده است. حتی در پارهای از اوقات قطع گاز مصرفی از سوی روسیه آن هم در فصل زمستان را به همراه داشته است. اوباما در حالی قول داده است که روابط با روسیه را مورد بازنگری قرار دهد که ارتباط نزدیک میان یوشنکو و آمریکا همواره طی سالها سبب تشدید اختلاف میان روسیه و آمریکا شده است.
سیلویو برلوسکنی
در زمان ریاستجمهوری جورجبوش، سیلویو برلوسکنی نخستوزیر ایتالیا یکی از معتمدترین متحدان آمریکا در قاره اروپا بود. برخلاف همتایان آلمانی و فرانسوی، او به ندرت سیاستهای آمریکا را مورد انتقاد قرار داده است. در سال2003 با وجود مخالفتهای عمومی گسترده، او برای حمایت از آمریکا در جنگ عراق به این کشور نیروی نظامی ارسال کرد.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: نخستوزیر 73ساله ایتالیا و عملکرد وی طی این سالها را میتوان به نمایش سیرک تشبیه کرد. او با ماجراها و رسواییهای اخلاقی خود یکی پس از دیگری و همچنین زندگی شخصیاش همواره تیتر روزنامه و مجلات است. آخرین میهمانی او در ویلایش در جزیره ساردنی که در آن نخستوزیر سابق چک نیز حضور داشت، به نوعی متحدان او را نیز آزرد و حتی شهروندان ایتالیایی را که برای بار سوم با رأی خود وی را برگزیده بودند خجلزده کرد. برلوسکنی همچنین در جمع تعدادی از مشاوران و حقوقدانان اعلام کرده بود که کشورش منشیهای زیبا دارد. پس از آن نیز بهدنبال انتخاب اوباما در سال گذشته، او به مطبوعات اعلام کرد که مردم آمریکا رئیسجمهوری جوان، زیبا و برنزه را برگزیدهاند. نخستوزیر ایتالیا همچنین مقایسه احمقانه و نامعقولی میان محبوبیتش با حضرت مسیح و ناپلئون ارائه داده بود.
آصف علی زرداری
واشنگتن بهشدت به زرداری نیاز دارد. برخلاف روسای جمهور قبلی پاکستان که به نوعی با ارتش و یا سرویسهای اطلاعاتی پاکستان در ارتباط بودند، او هیچ ارتباطی با طالبان نداشته و حتی اقدامات و مبارزات زیادی را علیه این گروه صورت داده است. همچنین زرداری برخلاف سلف خود، پرویز مشرف، با انتخاب و رأی مردم روی کار آمد و به خوبی توانست خود را با شعار و برنامه بهاصطلاح آزادی هماهنگ کند. ارتباطات دوستانه زرداری با مقامات آمریکایی زمانی دچار نوسان شد که او سارا پیلین را زیبا و دلپسند خطاب کرد. همسر او بینظیر بوتو بهعنوان گزینهای برای ریاستجمهوری شناخته میشد اما ترور وی درطول مبارزات انتخاباتی تحقق این هدف را نافرجام گذاشت.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: خانواده زرداری از مدتهای طولانی در عرصه سیاست فعالیت دارند، در تمام این مدت این خانواده به فساد شهرت داشتهاند، حتی شخص زرداری بهدلیل برداشت بخشی از پول قراردادهای دولتی، به نام مستعار آقای 10درصد شهرت دارد. در جبهه مبارزه با تروریسم نیز بهدلیل جهتگیریهای ارتش هنوز به وضوح مشخص نیست که آیا تلاشهای او برای مبارزه با طالبان نتیجه مطلوبی دارد یا خیر؟ بهخصوص آنکه محبوبیت دولت مرکزی در ایالتهای دورافتاده چندان زیاد نیست.به علاوه در حال حاضر رئیسجمهوری بهدلیل برخورد مستبدانه با مخالفانش در بسیاری از مواقع با پرویز مشرف قیاس میشود. او به تازگی ارسال پیام کوتاه روی تلفنهای همراه و یا ایمیلهایی که درباره او باشد را ممنوع اعلام کرده است.
حسنی مبارک
این رهبر عرب حرکتهای اسلامگرا در مصر را سرکوب کرد. اخوان المسلمین، بزرگترین و سازمانیافتهترین گروه در دنیای سیاست اعراب که از وضعیت مالی مساعدی نیز برخوردار است، توسط مبارک و سیاستهای او محدود و خنثی شد. رهبران این جنبش و گروه معمولا دستگیر و فعالیتهای آنان بسیار محدود شده است. او حتی با اعمال محدودیت در ورود و خروج در مرزهای مصر با فلسطین و همچنین پناهدادن به فلسطینیان در جنگ غزه به اسرائیل کمک کرد.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: دیکتاتور 81ساله مصر در دوران ریاستجمهوریاش در مقابل دمکراسی و آزادی بیان ایستاد. رژیم او مخالفان را زندانی و محدودیتهای زیادی را برای مطبوعات اعمال میکند. (در سال2008 سردبیر یک روزنامه تنها بهدلیل چاپ خبر بیماری رئیسجمهوری راهی زندان شد) او با اعمال تقلب در انتخابات در طول 30سال، حکومتش را ادامه داده و قصد دارد پس از خود نیز پسرش جمال را به جانشینی برگزیند.
بنیامین نتانیاهو
نتانیاهو همانند همه نخستوزیرهای اسرائیل از حمایت هر دو جناح در کنگره آمریکا برخوردار است. او بخشی از زندگی خود را در آمریکا سپری کرده و با تسلط کامل به لهجه آمریکایی- انگلیسی صحبت میکند.
مواردی که خوشایند آمریکا نیست: نتانیاهو در مقابل تمایل اوباما برای گفتوگو با ایران همچنان ایستادگی کرده و خواهان تعیین مهلت زمانی برای پاسخ ایران است.در این اثنا دولت راستگرای او همچنان از توقف روند شهرکسازی در کرانه باختری بهعنوان یکی از پارامترهای صلح سر باز میزند.به علاوه نتانیاهو برای تشکیل ائتلاف در پارلمان اسرائیل، اویگدور لیبرمن یکی از تندروهای اسرائیلی را برگزید.لیبرمن خواهان انتقال اعراب اسرائیلی به بخش فلسطینی است.
فارین پالیسی-سپتامبر 2009