همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: در تهران نیز که قدمت قدیمی‌ترین حمام‌های آن به عصر صفوی برمی‌گردد، دلاک‌ها علاوه بر شست‌وشو، افرادی همه‌فن‌حریف بودند که حجامت، رگ زدن، شکسته‌بندی و... را نیز در حمام‌ها برعهده داشتند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه در باره درمانگری در حمام‌های تهران قدیم می‌گوید: «در سفرنامه‌های سیاحانی که گذرشان به تهران افتاده مطالبی درباره حمام‌های تهران و نیز مشاغلی چون دلاکی و درمانگری در حمام‌ها وجود دارد. به عنوان مثال، هانری رنه دالمانی، سیاح فرانسوی، به مهارت‌های متعدد دلاک‌ها در دوره قاجار اشاره کرده است. با استناد به مشاهدات او می‌توان گفت که در دوره قاجار دلاک‌ها تنها به کیسه‌کشی و مشت و مال نمی‌پرداختند. برخی از دلاک‌ها در اصلاح سر و صورت، شکسته‌بندی، زالو انداختن و حجامت به چنان مهارتی رسیده بودند که برخی برای انجام این امور به حمام مراجعه می‌کردند.»
مهارت دلاک‌ها تنها به شکسته‌بندی و حجامت محدود نمی‌شد. آنها گاهی روی دست اطبا بلند شده و علاوه بر رگ زدن و جا انداختن ناف در حمام، کار ختنه کردن را هم انجام می‌دادند. کسب و کار برخی از دلاک‌ها نیز چنان سکه بود که دایره فعالیت‌شان به خارج از حمام‌های عمومی رسید. فی‌المثل آنها کار ختنه نوزادان را در منزل هم انجام می‌دادند. زمانی می‌گوید: «دلاک‌ها گاهی پا در کفش دندان‌پزشک‌ها کرده و مردم را از درد طاقت‌فرسای دندان‌های پوسیده نجات می‌دادند. تا قبل از اینکه دندان‌پزشکی به صورت اصولی باب شود، دلاک‌ها هم مثل برخی سلمانی‌ها و دکان‌داران دوره‌درگرد مسائل مربوط به دوا و درمان دندان را برعهده داشتند. آنها در سربینه حمام که در حکم ورودی حمام بود با چند کلبتین، پنبه، یک لگن برای تف کردن و دیگر اداوت رایج کشیدن دندان به داد مردم می‌رسیدند و با مهارت دندان‌های پوسیده را می‌کشیدند.»
درمانگری در حمام اما قدمت بسیار دارد، همچنان که در منابع مکتوب بارها به درمان افراد مشهور در حمام اشاره شده است. از جمله ماجرای بیماری مزمن امیر منصور سامانی و دعوت از محمدبن زکریای رازی برای معالجه امیر که در گرمابه انجام شد.
نظر شما