از آن‌جایی که آلودگی‌های صوتی، بصری و هوایی در این شهرها کاملاً مسری است، برای جلوگیری از همه‌گیر شدن این معضل در سراسر کشور، تدابیر شدید امنیتی در این رابطه اجرا خواهد شد.
البته آب از سر شهرنشینان گذشته است و دیگر امیدی به بهبود آن‌ها نیست! گزارشی هم که اکنون می‌خوانید، تاریخ مصرفش سال‌ها قبل گذشته است و ما تنها خواسته‌ایم بخشی از تلاش خبرنگاران را برای اطلاع‌رسانی در مورد عوارض روانی آلودگی‌های بصری در این صفحه نشان بدهیم. یادشان گرامی‌باد!
وقتی چشم‌هایتان را می‌بندید چه تصویری از ذهن شما عبور می‌کند؟ معمولاً این تصاویر با کاری که چندساعت قبل انجام می‌دادید مرتبط است. تخیلات شما و یا درواقع مناظری که از پشت چشم‌های بسته می‌بینید معمولاً یا به چیزی مربوط می‌شود که تاثیر عمیقی بر شما گذاشته و یا درباره مناظری است که مدت طولانی از جلوی چشم‌تان گذشته است.
این تجربه گاهی قبل از خوابیدن به سراغ شما می‌آید. مثل یک بازی کامپیوتری که ساعت‌ها به آن مشغول بوده‌اید و هر چه‌قدر تلاش می‌کنید نمی‌توانید آن را از ذهن‌تان دور نگه دارید. حالا تصور کنید شما ساکن یک روستای خوش آب و هوا در شمال ایران هستید. فکر می‌کنید بازهم تصاویر ذهنی شما به ازدحام شهر و تردد خودروها مربوط می‌شود؟ قطعاً این‌طور نیست.
آن تصاویری که ذهن یک روستایی را به خود مشغول می‌کند با آن تصاویری که از ذهن ما شهرنشینان می‌گذرد، از زمین تا آسمان تفاوت دارد. شاید یکی از دلایلی که ساکنان روستاها عمر طولانی‌تری نسبت به شهرنشینان دارند همین آرامش ذهنی آن‌ها باشد. این تجربه نشان می‌دهد چیزهایی که ما بالاجبار در محیط زندگی‌مان می‌بینیم با ناخوداگاه ما ارتباط مستقیم دارد.
همان‌طور که اریک‌فروم، روان‌شناس بزرگ امریکایی می‌گوید فطرت انسان به طبیعت برمی‌گردد. یعنی انسان‌ها به طور فطری در محیط طبیعی به آرامش می‌رسند و تمدن شهری هرگز با ذات انسان سازگار نیست. ساختمان‌های بزرگ و کوچک، دیوارهای آجری، سنگی و بتونی، تابلوهای رنگارنگ، خیابان‌های شلوغ و ماشین‌های متفاوت چیزهایی هستند که شهرنشینان را از تمایلات فطری آن‌ها دور می‌کنند. این همان آلودگی بصری است. چیزی که باعث شده روان‌شناسان زنگ خطر را برای شهرنشینان به صدا درآورند!
چگونه عادت کردیم؟
اگر یک نوزاد در زندان متولد شود و سال‌های کودکی‌اش را در همان محیط بگذراند، به نظر شما هیچ تصویری از دنیای آزاد خواهد داشت؟ این داستان کمی اقرارآمیز است، اما در ابعاد متفاوت برای کودکان شهرها اتفاق می‌افتد. دکتر جاسبی متخصص روان‌شناسی کودکان معتقد است وقتی کودک در محیطی با آلودگی‌های بصری متولد می‌شود و در همان محیط پرورش پیدا می‌کند، این آشفتگی‌ها را می‌بیند و به طور ناخودآگاه از آن‌ها تأثیر می‌پذیرد.
به اعتقاد دکتر جاسبی این کودک فکر می‌کند که «زیبایی» همین چیزی است که او در شهر می‌بیند، اما به محض این‌که برای اولین‌بار وارد طبیعت می‌شود، این دنیای سبز او را به خود جذب می‌کند و او درک می‌کند تا به حال در محیطی نازیبا و بلکه آزاردهنده زندگی می‌کرده است.
دکتر جاسبی به همشهری‌زندگی توضیح می‌دهد: «با این‌که کودکان ممکن است آلودگی‌های بصری را تشخیص ندهند، اما ناخودآگاه آن‌ها از دیدن این تصاویر رنج می‌برد. آن‌ها از طریق چشم خود از دنیای اطراف تاثیر می‌پذیرند و این داده‌های اجباری بر روح و روان آن‌ها تاثیر خوبی نمی‌گذارد».
گناه چشم‌ها چیست؟
شاید بارها شنیده‌اید که روان‌شناسان توصیه می‌کنند از دیدن تصاویر خشن و یا عکس‌ها و فیلم‌های دلخراش خودداری کنید. حتی سنگدل‌ترین آدم‌ها هم نمی‌توانند تاثیری را که دیدن این تصاویر بر روان آن‌ها می‌گذارد انکار کنند. همین اتفاق در ابعاد متفاوت برای کسانی تکرار می‌شود که هر روز تصاویری از شهری شلوغ و پرازدحام می‌بینند.
البته این چیزی نیست که شهرنشینان بتوانند از آن اجتناب کنند. قطعاً با چشم‌های بسته نمی‌توان در شهر تردد کرد! اما در عین حال می‌توانیم از میزان این آلودگی بصری کم کنیم. دکتر جاسبی برای چشم نوزادان و بزرگسالان 2نسخه متفاوت تجویز می‌کند: «هر چند توصیه می‌شود نوزادان در معرض محرک‌های دیداری زیادی قرار بگیرند و اعصاب مرکزی آن‌ها از طریق دیدن تصاویر متعدد تحریک شود تا باهوش‌تر بشوند، اما در سنین بزرگسالی این موضوع کاملاً برعکس است.
دیدن تصاویر ناموزون و رنگارنگ که هیچ نظمی‌در آن‌ها وجود ندارد، می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث ایجاد افسردگی در شهرنشینان شود. دیدن تابلوهای تبلیغاتی در سطح شهر برای شهروندانی که قدرت خرید کافی ندارند حتی می‌تواند افسردگی‌های حادی در دراز مدت ایجاد کند».
آلودگی بصری و کاهش قدرت تمرکز
با وجود آن‌که مدت‌هاست در میان انواع و اقسام آلودگی‌های شهری زندگی می‌کنیم، اما هنوز هم نمی‌توانیم به آلودگی بصری و تاثیری که بر ذهن و روان‌مان می‌گذارد عادت کنیم. وقتی همسایه شما دلش می‌خواهد فرش 12متری‌اش را بشوید و از لبه پشت‌بام خانه‌اش پهن کند، هیچ قانونی جلوی او را نمی‌گیرد!
شما حتی نمی‌توانید به فردی که خودرو شخصی‌اش را با انواع و اقسام تصاویر ترسناک، به اصطلاح اسپورت می‌کند اعتراض کنید! چشم‌های بی‌گناه شما مجبورند تابلوهای تبلیغاتی را در هر ابعاد و اندازه‌ای که باشند بر سردر مغازه‌ها ببینند! دکتر جاسبی معتقد است، این آلودگی‌ها در وهله اول بر قدرت تمرکز افراد تاثیر مستقیم می‌گذارد و توانایی یادگیری را به شدت کاهش می‌دهد:
«در شهرهای بزرگ سرمایه‌گذاری زیادی می‌شود تا قدرت یادگیری افراد افزایش پیدا کند. مردم می‌کوشند با استفاده از انواع و اقسام روش‌ها و تکنولوژی‌های مدرن آموزشی، سطح آگاهی خود را بالا ببرند. درحالی که از تاثیر آلودگی بصری بر کاهش قدرت یادگیری غافلند و تلاشی برای کاهش این تاثیر نمی‌کنند».
همشهری زندگی
