در خبرها خواندیم رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده است از سال آینده، آموزش درباره مواد مخدر و اعتیاد جزو درس های مدرسه خواهد بود.
به این مناسبت و در آستانه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، با فریبرز صفی، کارشناس روان شناسی بالینی، به گفت و گو نشستیم. او از مشاوران صدای مشاور بهزیستی است و به طور خاص در زمینه اعتیاد مشاوره می دهد.
* چرا نوجوانی را سن خطرناکی می دانند؟
- نوجوان ها به دلیل ویژگی های سنی شان، تمایل دارند با هم سن و سال هایشان تشکیل گروه دهند. در این سن، از خانواده دور می شوند. این دوره، دوره هیجان است، نوجوان با بحران هویت روبه روست و مدام از خود می پرسد من کی هستم و جایگاهم کجاست. و از همه مهمتر این که نوجوانی دوران تجربه و خطر کردن است.
* چه عامل هایی نوجوان امروز را تهدید می کند؟
- الگوی مصرف مواد مخدر عوض می شود و این امر خیلی سریع اتفاق می افتد. مثلاً ماده ای که در دو سه سال اخیر وارد کشورمان شده است و به نام «کراک» مشهور است، در حقیقت نوعی هروئین بسیار قوی است که تغییر شکل داده و به شکل کلوخ است. وقتی شکل، اسم و طریقه مصرف مواد تغییر می کند، بار روانی و ترسی که از آن وجود دارد، کمتر می شود و این خیلی خطرناک است. کراک به مراتب خطرناک تر از هروئین است، اما با اسم جدید، کمتر ترس دارد.
تهدید دیگر، باورهای خطرناک است، مثلاً این باور که اعتیاد فقط به چیزی ایجاد می شود که بدن در مقابل ترکش مقاومت نشان دهد. در حالی که این تصور غلطی است و خیلی خطرناک است، چون موادی مثل حشیش، شیشه و همین قرص های اکستازی یا اکس، به شدت وابستگی روانی ایجاد می کنند و بیرون آمدن از دام آنها بسیار مشکل است.
تحقیق ها نشان داده است کسانی که تجربه مصرف حشیش دارند در آینده بیشتر از دیگران گرفتار هروئین می شوند.
* نظرتان درباره لزوم آموزش درباره مواد مخدر و اعتیاد در مدرسه ها چیست؟
- اعتیاد در جامعه ما بسیار خطرناک است. لازم است در کتاب های درسی در این باره بنویسند. مشکلی که در جامعه ما وجود دارد ترس است، یعنی مبادا آگاهی باعث کنجکاوی شود.
اما بهتر است بدون مبالغه، درباره مواد مخدر آگاهی کسب کنیم. اطلاع رسانی در سطح کشور باید به شکلی باشد که کسی تصمیم به تجربه اول را نگیرد.
بهتر است حتی درباره عوارض اولیه مواد مخدر آگاهی لازم داده شود و نوجوان ها بدانند که ممکن است بعضی از مواد اولش احساس بدی ایجاد نکنند، ولی به تدریج کار به جاهای خطرناکی می رسد.
* چه راه هایی برای مقاومت در برابر این خطر وجود دارد؟
- واقع بینی راه حل خوبی است. ما دوست داریم واقعیت ها را آگاهانه یا ناآگاهانه انکار کنیم. مثلاً ۶۱ درصد مردم ما در یک نظرسنجی اعلام کردند که تیم ملی فوتبال ایران از دور اول جام جهانی بالا می رود و این نشانه احساسی بودن است.
افراد احساسی در حل واقعی مشکلات در می مانند و به موادی برای تغییر روحیه شان پناه می برند.
یا باید یاد بگیریم نه بگوییم. وقتی می ترسیم «نه» بگوییم شاید به این دلیل باشد که ما
«مهر طلب» هستیم، یعنی از ترس از دست دادن محبت دیگران، نه نمی گوییم، یا تیپ «تأیید طلب» هستیم و دوست داریم تأیید شویم و درباره مان بگویند: «خیلی باحال است ، اهل تجربه و نترس!» یا تیپ «قدرت طلب» که می خواهیم قدرتمان را به نمایش بگذاریم. ما باید خود واقعی مان را بشناسیم و این کار دشواری است. مثلاً در آمریکا بر اساس تحقیقی مشخص شد که ۹۸ درصد آدم ها خود حقیقی شان نیستند.
* نقش خانواده چیست؟
- خانواده خیلی مهم است. گروه زیادی از متخصصان اعتیاد را نشانه می دانند؛ نشانه بحران خانوادگی یا اجتماعی. اعتیاد برآیند مسائل خانواده است. جمله جالبی از یک روان شناس آمریکایی نقل می کنم که در زمینه مبارزه با اعتیاد کار می کند . او درباره افراد معتاد می گوید: «معتاد مثل فرد آتش گرفته است که برای نجات خود، به دریا می زند و در دریا غرق می شود!»
