سخنرانان این سمینار آقایان دکتر احمدی، براتی، پاکزاد، زارعی و خانم دکتر تولایی بودند.این جستار ماه در خانه هنرمندان به تاریخ 14 آذر 1385برگزار شد.
آنچه که در این سمینار مورد بحث و نقد قرار گرفت وضعیت شهر ها و فضای شهری از نظر زیبایی و زیبا شناختی بصورت چکیده ای از مفاهیم زیبایی و زیبا شناختی با تعاریف مختلفی از اندیشمندان شرق و غرب، اصول طراحی شهری و معماری شهری، زیباشناسی و انسجام فضای شهری، نقش عناصر طبیعی در زیباسازی و طراحی شهری است. این نشست با پرسش و پاسخ در همین موضوعات پایان یافت.
مصاحبه زیر گفتگوی کوتاهی است که در زمان استراحت با آقای دکتر مجید زارعی یکی از سخنرانان سمینار- عضو هیئت علمی ومدیر گروه شهر سازی دانشگاه بین المللی امام خمینی انجام شد.
عنوان سخنرانی ایشان، نقش عناصر طبیعی در زیبایی شناسی شهری است. این عنوان بهانه ای برای طرح سوالهایی شد که در زیر با هم می خوانیم:
- آقای دکتر در صورت امکان مختصری در مورد خودتان، رشته تحصیلی سوابق و فعالیت های کاریتان بفرمایید؟
من فارغ التحصیل رشته شهر سازی با گرایش طراحی شهری (معماری شهرسازی) هستم. تز دکترا ی من " طرح نظریه توسعه شهر در درون (با دیدگاه طراحی شهری)" بود. فعالیت و سوابق کاری من شامل: عضوتیم طراحی میدان تجریش – عضو تیم طراحی شهرک پردیس و... مطالعه تاریخ تهران ( پروژه دانشگاهی) - چاپ کتابی در زمینه معماری معاصر (معماری تهران) و کتاب دیگری با عنوان میدان بهارستان تهران (سیر تغییر و تحول میدان بهارستان از زمان باغ نگارستان تا به عصر حاضر) در دست چاپ دارم. و در حال حاضر هم مدیریت پروژه باز سازی بافت قدیم شهر قزوین بعهده من است.
- شما در خصوص نقش عناصر طبیعی صحبت فرمودید، بفرمایید عناصر طبیعی در زیبا سازی شهر چه جایگاه و اهمیتی دارند؟
- بسیار مهم هستند. و اولویت اول بعد از عملکرد را دارند .درواقع نقش ریه های شهر را بازی می کنند. عنصر طبیعت به عنوان عنصری که در حال تغییر و تحول است عنصری زنده محسوب می شود که عنصر زمان هم در آن مستتر است.در نتیجه یک عنصر شادی آور است. نبود عنصر طبیعت، مفهوم ملالت آوری به شهر می دهد. از لحاظ بصری و روانی در زندگی انسان نقش عمده بازی می کند. به شهر معنا و مفهوم شاعرانه ای می بخشد.
- اگر از عناصر طبیعی در طراحی شهر درست استفاده شود شهر محل واقعی برای زیستن می شود و در غیر این صورت شهر حالت ملال آور و خسته کننده خواهد داشت.
- آیا عناصر طبیعی در طراحی شهری همان فضای سبز و پارک ها هستند؟
خیر. عناصر طبیعی صرفا فضای سبز و پارک ها نیست. بلکه رودخانه ها، دشت، کوه، تپه، جنگل، آب، خاک، باد و.... را شامل می شود.
- آیا استفاده از منابع و عناصر طبیعی هزینه ساز است؟
طبعا بله. ولی چنین سرمایه گذاری هایی بسیار ارزشمند است. عناصر طبیعی علاوه بر زیبایی عنصر کاربردی هم است. مثلا عنصر آب موارد بهربرداری بسیاری مانند: آسیاب آبی، نیروی برق ، آبیاری، آشامیدن، شستشو و... است. حتی عناصر طبیعی منبع درآمد نیز هستند. ما تنها نیاز به برنامه ریزی و طراحی صحیح شهری داریم تا بتوانیم هزینه ساز بودن این عناصر را به منبع درآمد تبدیل کنیم.
- طراحی شهری تهران تا چه میزان با عناصر طبیعی هماهنگ بوده است؟
بسیار کم. تهران بدلیل وجود ارتفاعات شمال تهران و رودخانه ها پتانسیل زیادی برای بهره برداری و استفاده از عناصر و منابع طبیعی در زیبا سازی فضای شهردارد. متاسفانه ما از این عناصر بسیار کم درزیبا سازی و طراحی شهری استفاده کرده ایم.
در سخنرانی خود فرمودید به دلیل ساخت و ساز های غیر اصولی و بی رویه فضای سبز طبیعی، باغ ها و رودخانه های شمال تهران تقریبا از بین رفته است. با توجه به این نکته آیا امکان بازگرداندن این منابع طبیعی یا امکان استفاده از عناصر طبیعی باقی مانده در طراحی شهری تهران وجود دارد؟
- بله حتما،از دست دادن عناصر طبیعی برای فضای شهر مضر است. و بدلیل نبودن دانش فنی و استفاده صحیح، عناصر طبیعی از بین می روند. ولی با استفاده از مدیریت صحیح، برنامه ریزی دقیق و همکاری کارشناسان و افراد دل سوز می توان دوباره از این عناصر و منابع طبیعی باقی مانده استفاده اصولی کرده و زیبایی و فضای سالمی به شهر تهران داد.
- راهکارهای پیشنهادی شما برای استفاده عناصر طبیعی چیست؟
بر اساس گفته مک کار "با وضعیت طبیعی زمین باید کار کرد." در غیر این شاهد مشکلات زیادی خواهیم شد. برای نمونه ما باید در پروژه های شهری هرچه بیشتر از عناصر طبیعی با هماهنگی و حفظ محیط زیست در جهت رفع آلودگی های هوا و رودخانه های درون شهری استفاده کنیم.
استفاده از درختان برای جلوگیری از انعکاس صدا و آلودگی هوا. ویا استفاده از تکنولوژی آبیاری جدید قطره ای برای حفظ فضای سبز شهر ها و....
همچنین می توان با تلفیق عناصر طبیعی و فضا های فرهنگی (ورزشگاه ها، خانه های هنر، سالن های تئاتر و...)و نیز معماری صحیح فرم، شکل و نمای ساختمانها که در منظر شهری بسیار مهم هستند، به فضا و طراحی شهری زیبایی دست یافت.
- آقای دکتر آیا ما در شهرهای ایران نمونه ایی از شهری که با استفاده از عناصر طبیعی و هماهنگ با منابع طبیعی طراحی شده باشد، داریم؟
بله. شهرهایی مانند بابلسر ، رامسر، لاهیجان، بندر چمخاله و... همه طراحی و فضای شهری بسیار خوب و زیبا در ترکیب و هماهنگی با عناصر طبیعی در یک قالب شهری اصولی هستند.
- شهرهای خارجی؟
فلورانس، ونیز، بخارا و...
- آیا برنامه یا طرحی برای استفاده از عناصر طبیعی در شهر تهران دارید؟
- بله. همانطور که قبلا هم گفتم تهران دارای پتانسیل هایی بویژه در بخش شمال شهر که می توان از آن در زیباسازی شهر مورد استفاده و بهره برداری قرار داد، دارد.
متشکرم آقای دکتر.
- خواهش می کنم.
