در حالی که کمبود اعتبار و بودجه از موانع توسعه صنعت گردشگری در کشور به حساب می‌آید و پروژه‌های ناتمام در‌به‌در به‌دنبال حامیان سرمایه، کوچه و برزن را با صدای بلند به کمک و همت می‌خوانند، اما در این میان هر از چند گاهی، طرحی با هدف درمان صنعت بیمار گردشگری به اجرا گذاشته می‌شود که معمولا ناخواسته به ویروسی دیگر تبدیل شده و گردشگری را دچار مشکلات دیگری می‌کند.
در این بین «سفریار» از جمله طرح‌هایی بود که به مثابه مُسکن فوری برای درد این بیمار در حال احتضار از سوی مدیران گردشگری کشور تجویز شد و صد البته، حرف و حدیث‌های بسیار به‌دنبال داشت. نیمه‌های بهمن پارسال بود که خبر رسید کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در راستای ارزان‌سازی سفر نوروز 89، طرحی را با عنوان سفریار اجرا می‌کند.
این اتفاق در جمع خبرنگاران و از سوی علی اصغر پرهیزگار مدیرعامل این کانون اینگونه مطرح شد که «در این طرح که برای نخستین بار و با هدف فراهم ساختن شرایط سفر ارزان اجرا می‌شود، 100هزار تخت با هزینه ارزان‌تر از قیمت معمول هتل‌ها برای افرادی که در ایام نوروز قصد سفر به مشهد مقدس را دارند، در نظر گرفته شده و متقاضیان استفاده از این طرح می‌توانند از 25 اسفند 88 تا 25 فروردین 89 با استفاده از تخفیفی با میانگین حداقل 20درصد در هزینه‌های سفر و اقامت در مشهد، به این شهر سفر کنند.»
13هتل 2 تا 5 ستاره مشهد، به صف شدند تا تمام ظرفیت‌های اقامتی خود را به مسافرانی اختصاص دهند که قرار است با پروازهای چارتر یا قطار از 100هزار تخت ضمانت شده این هتل‌ها بهره ببرند؛ بهره‌ای در راستای سفرهای ارزان قیمت!
«ما معتقدیم که اجرای طرح سفریار موجب ایجاد رقابت سالم میان بخش خصوصی و ارزان‌سازی سفر می‌شود. ما با اجرای این طرح به‌دنبال یک درصد سود نیستیم بلکه ارائه خدمات ارزان هدف ماست و در راستای اجرای این طرح از درآمدهای خود کانون استفاده می‌کنیم و یک ریال از بودجه دولتی استفاده نخواهیم کرد.»
این صحبت‌های مدیرعامل کانون در حالی مطرح شد که برخی از کارشناسان از اجرای این طرح اظهار نارضایتی کردند، به‌طوری‌که عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران در این باره اظهار داشت: طرح سفریار کانون اتومبیل‌رانی و جهانگردی، کپی طرح سفرهای ارزان‌قیمت زمان ملک‌زاده- معاون پیشین گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری- است که این طرح هم برای مدت زیادی نمی‌تواند ادامه یابد.
ناصر مرادی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه طرح کانون اتومبیل‌رانی و جهانگردی برای ارزان‌سازی سفر، اصلا علمی نیست، این چنین بیان کرد که وقتی تورهای ارزان‌قیمت در زمستان اجرا می‌شوند، کسی از آنها استقبال نمی‌کند، اما زمانی که این تورها در تعطیلات نوروزی با قیمت بسیار بالا فروخته می‌شوند، طوری که حتی با کمبود ظرفیت مواجه می‌شویم، اجرای تورهای ارزان‌قیمت طنزی بیش به‌نظر نمی‌آید.
به اعتقاد وی، افرادی که این طرح را مطرح می‌کنند متأسفانه تجربه و تخصص کافی ندارند و اشکال طرح، همین است. امکان دارد این افراد برای 15 روز تعطیلات نوروزی با استفاده از رابطه، ظرفیت خالی برخی هتل‌ها را در اختیار بگیرند و 10 تا 15هزار تومان کمتر از قیمت اصلی بفروشند، اما اینکه ارزانی نمی‌شود. این کار، موقتی است و هزینه سنگینی را در کنار آن متحمل می‌شوند. بخش‌های خدماتی دولتی معمولا با اجرای این کارها به سودشان نمی‌رسند و چون مال خودشان را در این راه صرف نمی‌کنند، دل‌شان هم نمی‌سوزد.
فریار؛ نوعی احتکار؟
اما عضو کمیته فنی نظارت بر عملکرد دفاتر خدمات مسافرتی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در واکنش به اجرای این طرح، آن را نوعی احتکار می‌خواند.
«3-2 سالی است که عده‌ای سرمایه‌دار با تزریق پول خود، این ویروس را به صنعت گردشگری وارد کرده‌اند، آنها در مدت 2هفته در فصل خلوتی سفر، 30درصد ظرفیت بخش‌های خدماتی را در اختیار می‌گیرند و به قولی، این خدمات را با قیمت ارزان در فصل شلوغی سفر به مردم می‌فروشند.»
مجتبی سارنگ ادامه می‌دهد: پول سرگردان عده‌ای واقعا این صنعت را ویروسی کرده است، چون وقتی از جایی پول تزریق می‌شود، همه باید کنار روند. در فصل سفر، عده‌ای سرمایه‌گذار پول می‌دهند و هتل‌ها را ضمانتی در اختیار می‌گیرند. مگر چقدر ظرفیت هتل در کشور داریم که آن هم در اختیار عده‌ای خاص قرار می‌گیرد؟!
این عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی بیان کرد: این راحت‌ترین کار است و تمام هلدینگ‌های گردشگری که اکنون تشکیل شده‌اند، همین کار را انجام می‌دهند. در اینجا فقط سود افراد مطرح است و اصلا خدمت به مردم در میان نیست.
اختلال در بازار مشهد
اما عضو دیگر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز درباره اجرای طرح سفریار براین نظر است که شاید این طرح در بلندمدت نتیجه‌بخش باشد؛ ولی در کوتاه‌مدت بازار مشهد را مختل خواهدکرد.
حسن پوریان با اشاره به اینکه طرح سفریار در کوتاه‌مدت اجرایی نمی‌شود و به نتیجه مطلوب نمی‌رسد، این چنین بیان کرد: این طرح در کوتاه‌مدت، آن هم در تعطیلات نوروزی، بازار مشهد را مختل می‌کند، چون مشهد مقصد پرمسافر است و مردم زیادی در نوروز به این منطقه سفر می‌کنند.
بنابراین در اختیار گرفتن ظرفیتی با این حجم (100هزار تخت) در شهر شلوغی مانند مشهد و در اختیار گرفتن گنجایشی از ناوگان هوایی، ریلی و جاده‌‌ای در شرایطی که مردم عادی به‌سختی جای خالی در نوروز پیدا می‌کنند، حتما این بازار را مختل می‌کند. یک فعال گردشگری نیز در واکنش به اجرای این طرح این چنین اظهار داشت که اگر کانون اتومبیل‌رانی واقعا قصد ارزان‌سازی دارد باید طرح سفریار را برای نقاط کم‌سفر اجرا کند.
رضا خادم‌الرضا تصریح کرد: اساسا چرا بخش دولتی که امکانات در اختیار دارد و می‌تواند قیمت‌ها را ارزان کند، در فصل شلوغی سفر این کار را انجام می‌دهد؟ مجریان طرح سفریار اگر دنبال سودی نیستند، پس ورود آنها در روزهای شلوغ و پرسفر سال چه مفهومی دارد، جز اینکه فشار کار را بیشتر و هتل‌ها را محدودتر می‌کند؟
باز هم بن بست
طرح سفریار که نوروز امسال از سوی کانون اتومبیل‌رانی و جهانگردی در شهر مشهد اجرا شد، ایده خوبی بود ولی به‌دلیل پیک‌های مسافرتی که حدود یک‌ماه پیش از نوروز به‌وجود آمد، استقبال چندانی در نوروز از این طرح نشد.
محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی، با بیان اینکه هتل‌هایی که شامل این طرح بودند، هتل‌های معروف و خوشنامی بودند، ادامه داد: از دید ما، به‌دلیل تکمیل نشدن این ظرفیت، این طرح به‌طور کامل به اهداف خود نرسید و هتلداران از این امر متضرر شدند. مدیر هتل مینو مشهد هم درباره اجرای طرح سفریار به همشهری گفت: طرح خوبی بود اما به چند علت موفق عمل نکرد. این طرح در راستای اجرای سفرهای ارزان‌قیمت بود اما به این مهم توجه نشد که سفرهای ارزان‌قیمت نباید در زمان پیک سفر، اجرایی شود.
مهندس امیری ادامه داد: متأسفانه زمان پیک سفر در مشهد و به‌ویژه در ایام نوروز تغییر کرده، طول سفر کوتاه‌تر شده و مدت سفر نوروزی تنها در یک هفته خلاصه می‌شود. زمان طولانی یک ماهه- 25 اسفند تا 25 فروردین- یکی ازعلل ناکامی این طرح بود. از سوی دیگر متأسفانه کانون نتوانست طبق تعهداتش تمام ظرفیت‌های رزرو شده را اشغال کند که در این میان، هم کانون متضرر شد و هم هتلداران مشمول طرح سفریار. وی درباره تعهدات باقیمانده کانون نیز یادآوری کرد: اینکه کانون نتوانست در این مدت معین یک ماهه ظرفیت‌های تعهدشده را تکمیل کند از سوی هتلداران موظف شد تا در طول سال89 تمام ظرفیت مورد بحث را تکمیل و تا مردادماه 89 نیز تمامی قسط‌های باقیمانده را به هتلداران پرداخت کند.
اجرای ناموفق ادامه دارد
با اینکه از این سو و آن سو خبر از اجرای ناموفق طرح ارزان‌سازی سفر به گوش می‌رسد، اما باز هم مدیرعامل کانون از بسط و گسترش این طرح در 4استان دیگر در ایام تابستان خبر می‌دهد. علی اصغر پرهیزگار در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا در این باره اظهار داشت: این طرح ابتدا قرار بود در ایام نوروز در استان خراسان رضوی اجرا شود اما به‌دلیل استقبال گسترده عموم مردم، تا پایان سال‌جاری در این استان و در تابستان در 4 استان مازندران، اصفهان، اردبیل و فارس اجرا خواهد شد. البته تلاش خبرنگار همشهری برای گفت‌وگو با مدیرعامل کانون و اطلاع از چند و چون اجرای این طرح در استان‌های پرمسافری همچون اصفهان و مازندران در فصل پیک سفر بی‌نتیجه ماند. شاید باید به انتظار نشست تا مسئولان و کارشناسان برای گفت‌وگو وقت تعیین کنند.
