واقعیت موضوع این است که تهران را دیگر نمیتوان با دستورالعمل و بخشنامههای موردی راهبری کرد و تصمیمگیری پیرامون شهر را دچار روزمرگی نمود. گستره شهر، جمعیت روزافزون و موضوعاتی نظیر ناهنجاریهای بصری و زیستمحیطی، ترافیک، آلودگی هوا، ناپایداری و ناایمنی بنا و نارسایی در عرضه خدمات شهری، مدیریت شهری را در این مسیر قرار میدهد که راهکارهای کارآمدی نظیر توسعه پایدار را اتخاذ کند. در جهت دستیازی به توسعه پایدار، چند نکته حائز اهمیت است که نخستین عنصر آن انسان یا به تعبیری شهروند است.
گام اول توسعه پایدار، باید توجه به انسان باشد؛ چرا که غایت توسعه، انسان است. انسانی که در توسعه پایدار، محور توسعه است. شهر، بدون انسان مفهمومی ندارد و لذا برای توسعه پایدار شهر، نیازمند انسانهایی با کنشهای فرهنگ شهرنشینی هستیم. البته موفقیت شهری در تبیین حس مسئولیت شهروندی و انگیزش شهروندان برای مشارکت در امور منوط به تحقق مواردی از جمله اعتمادسازی و تحلیل هزینه و فایده مشارکت است.
افزون بر موارد آمده بر مدیریت شهری لازم است که در رهگذر دستیابی به توسعه پایدار، مواردی از جمله سوق دادن سیاستها در عرصه شهر به سوی تمرکززدایی و تقلیل سطوح مدیریت شهر به گسترههای کوچکتر مانند مدیریتهای ناحیهای و محلهای در برنامهریزیها، معرفی حیطههای گوناگون زندگی شهری و نحوه ورود و تعامل شهروندان به صحنه مشارکت در امور شهری - اجتماعی را مدنظر قرار دهد. هماینک مدیریت شهری با موضوعات مهمی درگیر و فراروی خود دارد که باید برنامهریزی و استراتژی خاصی برای آنها اتخاذ کند که از جمله آنها مسئله حریم شهر و بافتهای فرسوده است. در نگاه به بافتهای فرسوده باید دیدی جامعنگر مبتنی بر منافع دراز مدت زندگی شهروندان حاکم باشد و از اتخاذ راهحلهای موردی و مقطعی در برخورد با این مسئله پرهیز شود.
نکته حائز اهمیت دیگر در این میان، منابع پایدار شهری است. اصولاً در یک اقتصاد شهری سالم همه فعالان اقتصادی اعم از بنگاههای بخش عمومی، دولتی و خصوصی که استفادهکننده امکانات شهری هستند، متناسب با بهرهای که از خدمات و فضای شهر میبرند، پرداختی مناسب با سهم خود نیز به شهر دارند که از آن به عنوان عوارض یاد میشود. در سالهای اخیر به جهت فقدان منابع مالی مناسب و ضرورت خدماترسانی، بخش عمده درآمد شهرداری از طریق فروش تراکم بوده است که از زمره درآمدهای ناپایدار به شمار میآید در حالی که اگر مدیریت شهری بخواهد در چارچوب اصول توسعه پایدار حرکت کند، باید متکی به درآمدهای پایدار باشد که از جمله مهمترین آن عوارض نوسازی و عمران شهری است.
* شهردار منطقه 22 تهران