مهندس هوشنگ ضیایی، مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفت‌وگو با همشهری افزود: برای حفاظت از یوز با مشکلات متفاوتی مواجهیم اما عمده‌ترین مشکل، اشغال زیستگاههای این‌گونه نادر از سوی دامداران است، چرا که این دامداران با ساخت آغل زیستگاهها را تخریب کرده، ضمن آنکه، اغلب سگهای بسیار خطرناکی دارند که به سادگی یوز را از پای درمی‌آورند.
به گفته وی، حضور چوپانان در منطقه باعث ناامنی یوز و طعمه‌هایش می‌شود.
ضیایی معتقد است زحمات و تلاش برای حفظ این‌گونه نادر در صورتی ثمربخش است که با حمایت دولت همراه باشد، نخستین گام در این زمینه، اجرای طرح تعدیل دام در مرتع است. از این‌رو، با توجه به آنکه در برنامه چهارم توسعه تصریح شده که تعداد دام در مراتع باید به نصف تقلیل یابد انتظار می‌رود دولت این طرح را هرچه زودتر عملی کند. بویژه پیشنهاد می‌شود به منظور حفظ گونه‌های موجود در زیستگاهها، این طرح نخست از مناطق حفاظت شده آغاز شود. در این صورت با توجه به حضور نیروهای اجرایی محیط‌زیست، اجرای این طرح با موفقیت همراه خواهد بود.
وی با تاکید بر این که، باید حفظ گونه در اولویت قرار بگیرد، گفت: از یک سو خشکسالی‌های متعدد و وجود انبوه دام در زیستگاهها موجب شده که گیاهان خوش‌خوراک به طور کلی طعمه دام شود و در نتیجه قوچ و میش و کل و بز و جبیر و آهو که از طعمه‌های اصلی یوز به شمار می‌روند با کمبود خوراک مواجه شوند و از سوی دیگر شمار این حیوانات بر اثر شکار بی‌رویه و غیرمجاز به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
در نتیجه یوز ناگزیر به شکار خرگوش روی آورده و می‌توان گفت در حال حاضر خرگوش طعمه اصلی این حیوان است.
نکته دیگر این که، کمبود طعمه و ایجاد مزاحمت‌های دامداران و به طور کلی نبود امنیت در زیستگاهها، یوز را به حاشیه زیستگاهها رانده است. بنابراین، برای حفظ یوز ضروری است با تمهیداتی به ویژه اجرای طرح تعادل دام و مرتع، مراتع احیا و امنیت به این مناطق بازگردانده شود.
وی مهمترین مناطق محل زیست یوز را پارک ملی کویر و مجموعه توران (شامل پارک ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده) در استان سمنان و پناهگاه حیات وحش در انجیر، نی‌باد، نایبندان و منطقه حفاظت شده بافق در استان یزد ذکر کرد و گفت: از جمله برنامه‌هایی که برای حفاظت از یوز در حال اجراست آموزش مردم بومی و فرهنگ‌سازی است. در این زمینه تا کنون 30مدرس تربیت شده که بخشی از آنان را محیط‌بانان تشکیل می‌دهند. این افراد در حال حاضر به صورت هدفمند در مناطق مورد نظر از جمله توران و بافق مشغول تدریس و آگاهی‌رسانی و ارتقای سطح فرهنگ عمومی هستند. یعنی با حضور در روستاها و مدارس، اطلاعات لازم را در خصوص یوز و زیستگاهها و چگونگی حفاظت از این گونه نادر در اختیار مردم بومی می‌گذارند و با آموزش‌های لازم آنان را با ارزش و اهمیت حفظ یوزپلنگ آشنا می‌سازند.
وی حضور تشکل‌های مردم نهاد را در امر آموزش بسیار موثر و مفید دانست و افزود: بخشی از آموزش‌های همگانی با کمک همین تشکل‌ها انجام می‌شود. برای نمونه یک گروه 8 نفره از تشکل‌های بوم‌پژوهان با تهیه پوستر و جزوه‌های آموزشی در منطقه توران به روستاها رفته‌اند و مردم بومی این منطقه با کمک این گروه، آموزش‌های لازم را فراگرفته‌اند، همچنانکه انجمن یوزپلنگ ایرانی نیز در اقدامی مشابه در شهرستان بافق در مدارس، کلاس‌های آموزشی برای ارتقای فرهنگ عمومی برگزار کرده است.
آمارهای ارایه شده علمی نیست
مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، در خصوص جمعیت یوزپلنگ در ایران گفت: از آنجایی که یوز، حیوان مخفی‌کاری است و به سادگی قابل رویت نیست نمی‌توان آمار دقیقی در خصوص تعداد این حیوان ذکر کرد و آمارهایی که اعلام می‌شود فاقد مبنای علمی است.
با این همه می‌توان گفت شمار این گونه جانوری روندی روبه بهبود دارد کما اینکه طی هفته گذشته در خارج از منطقه حفاظت شده بافق و در انجیر 10 قلاده یوز مشاهده شده است، البته این آمار شگفتی نیست، چرا که یک یوز ماده با 4 توله نیز در انجیر مشاهده شده که به خاطر فصل جفت‌گیری رویت این شمار یوز امری طبیعی است. ولی با ظن قریب به یقین می‌تون گفت 70 قلاده یوز در زیستگاههای کشورمان وجود دارد.
ضیایی گفت: به منظور حفاظت بیشتر از یوزپلنگ، از ماه آینده نصب گردنبند یوزها آغاز می‌شود و انتظار می‌رود از این طریق از میزان جابه‌جایی و مهاجرت این حیوان باخبر شویم که این کمک بزرگی به شمارش یوز می‌کند.
وی در پایان تصریح کرد: پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از چهار سال پیش با 700 هزار دلار کمکی که سازمان ملل به این کار اختصاص داد آغاز شد و در حال حاضر این اعتبار تمام شده و پروژه با کمک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه دارد. اما بودجه‌ای که به این کار اختصاص یافته ناکافی است، چرا که وقتی مسئله حفاظت از یوز مطرح است نباید تنها خود یوز را در نظر گرفت، بلکه لازمه حفاظت از یوز، حفاظت و احیاء زیستگاههای این حیوان و نیز حفاظت از طعمه این حیوان است که طبعاً این اقدام توجه ویژه مسئولان را می‌طلبد.
بر این اساس، شایسته است مسئولان با جدیت بیشتری به این مسئله نگاه کنند، چرا که هنوز خطر انقراض یوز منتفی نشده است.
