صید و صیادی ارتباطی مستقیم و ناگسستنی با زندگی ساحل‌نشینان کشور دارد و اختلال در آن، زندگی هزاران نفر را در استان‌های ساحلی به مخاطره می‌اندازد؛ با این حال صیادان هرمزگانی این روزها از بخل دریا سخن می‌گویند و اینکه ذخایر آبزیان در حال افت است یا دست‌کم با امکاناتی که آنها دارند، دریا به آنها روی خوش نشان نمی‌دهد. هرمزگان با 12 بندر در حال بهره‌برداری، به‌طور میانگین 21/7 درصد صید آبزیان در کشور را به خود اختصاص داده است. 27 هزار صیاد هرمزگانی با 4182 فروند شناور صیادی از ساحل این استان در فصل صید به دریا می‌زنند تا روزی خانواده‌شان را از دل خلیج‌فارس به‌دست آورند اما گویا دریا دیگر سخاوت گذشته را ندارد؛ یعنی صید غیرمجاز و برخی کارهای دیگر مجالی برایش نمی‌گذارد تا تجدید قوا کند و روزی مردم را دوباره در دل خود پرورش دهد.
نایب رئیس تعاونی صیادان بندرعباس در تشریح مشکلات صید و صیادی در هرمزگان می‌گوید: «با مجوزهای بی‌رویه‌ای که به کشتی‌های صنعتی داده می‌شود، دریا در حال غارت است و این کشتی‌ها شبانه‌روز دریا را جارو می‌کنند.»بقاپور می‌افزاید: «مجوزهای صید کشتی‌های صنعتی یک ماهه است و به محض اینکه مهلت صید یک کشتی به پایان می‌رسد کشتی دیگر جایگزین آن می‌شود.» وی با انتقاد از حمایت نکردن شیلات از صید سنتی اضافه می‌کند: «کشتی‌های غول پیکر در خلیج‌فارس با ورود به آب‌های کم عمق هر چه ماهی و تخم ماهی است از کف دریا می‌روبند و به همین دلیل ذخایر آبزیان روز به روز کاهش می‌یابد.»نایب رئیس تعاونی صیادان بندرعباس می‌گوید: «برای صیادان چابهار و بوشهر هم به آسانی مجوز صید در آب‌های هرمزگان صادر می‌شود، در حالی که اگر صیادان هرمزگانی برای صید وارد محدوده صیادی آنان شوند، علاوه بر مصادره صید ممکن است لنج نیز توقیف شود.»
40 روز زودتر از فصل صید
قاسم عبدلی، یکی از صیادان با سابقه میگو، با انتقاد از حضور صیادان غیرمجاز در آب‌های هرمزگان می‌گوید: «بیشتر شناورهای غیرمجاز صید میگو 40 روز قبل از آغاز صید رسمی درحد فاصل آب‌های محدوده کشتی سوخته بندرعباس تا روستای «تولا» از توابع قشم کار صید را آغاز می‌کنند.»به گفته وی، با افزایش تعداد قایق‌های غیرمجاز صید، همه ساله از تعداد لنج‌های صیادی هرمزگان به‌دلیل نداشتن درآمد کافی برای تامین هزینه‌ها کاسته می‌شود.
یکی دیگر از صیادان هرمزگانی که عضو تعاونی صیادی پشت شهر است، می‌گوید: «نمی‌دانم چرا با وجود قانون حفاظت از منابع آبزی و تشکیل کمیسیون رسیدگی به تخلفات صیادی، هر سال بر تعداد قایق‌های غیرمجاز صیادی در فصل صید میگو اضافه می‌شود؟»
ابراهیم رحمتی خاطرنشان می‌کند: «شناورهای غیرمجاز توجهی به ابزار‌های استاندارد برای صید ندارند و با استفاده از تورهای ترال(کف روب) و نامریی، میگوهای ریز و غیرتجاری را صید می‌کنند که برای صادرات و حتی مصرف داخلی به درد نمی‌خورند.»
ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی
قدرت‌الله میرزاده، مدیرکل شیلات هرمزگان، صید سالانه ماهی در استان را به‌طور متوسط 132 هزار تن اعلام و اضافه می‌کند فقط 12 درصد این میزان از صید شناورهای صنعتی به‌دست می‌آید.وی کاهش صید را تایید می‌کند و می‌گوید: «حاصل تلاش صیادان هرمزگانی برای صید میگو امسال به 970 تن رسید که 40 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.» مدیرکل شیلات هرمزگان در پاسخ به بخش دیگری از انتقاد صیادان هرمزگانی خاطرنشان می‌کند: «صید غیرمجاز منحصر به هرمزگان نیست و دیگر استان‌های ساحلی نیز با این پدیده دست به گریبانند.» وی تاکید می‌کند که اداره کل شیلات به تنهایی قادر به جلوگیری از صید غیرمجاز نیست بلکه باید تمهیدات باز دارنده‌ای از طرف دیگر ادارات اعمال شود. میرزاده در این باره چنین توضیح می‌دهد: «مثلا شهرداری باید اجازه فروش صید به صیادان غیرمجاز ندهد یا دریابانی از تردد شناورهای غیرمجاز جلوگیری کند.»
وی می‌افزاید: «شیلات استان برای حمایت از صیادان مجاز با توجه به اعتبار اختصاص یافته به ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی در حواشی سواحل بندرلنگه و کیش برای آبزی‌پروری پرداخته است. همچنین با توجه به آثار مخرب صید غیرمجاز، خشکسالی‌های پیاپی و آلودگی‌های دریایی سال‌های اخیر که نقش کاهنده‌ای بر ذخایر آبزیان و به‌خصوص میگو داشته است، شیلات استان طرح‌هایی را برای بازسازی ذخایر آبزیان اجرا می‌کند.»
مدیرکل شیلات هرمزگان اضافه می‌کند: « با توجه به آثار مخرب شناورهایی که از تور ترال کف استفاده می‌کنند، طرح تعدیل آنها در دستور کار شیلات قرار گرفته است.»
وی یادآور می‌شود: فعالیت شناورهای باقیمانده با برنامه‌ریزی مناسب و تدوین تقویم فعالیت از سوی شیلات ساماندهی شده و اکنون به جز شناورهایی که در زمینه صید میگو فعالیت می‌کنند و ناگزیرند از روش ترال استفاده کنند، صید 70 تا 80 صید بقیه کشتی‌ها با اصلاحات انجام‌شده در تور شناور‌ها هدفمند است.
25 درصد بیش از ظرفیت
مدیرکل شیلات هرمزگان با این حال تایید می‌کند مجوزهای صادر شده فعلی 25 درصد بیشتر از توان منابع دریاست. او می‌گوید: «صید و صیادی نباید تنها به این محدود شود که قایق و توری باشد و از دریا صیدی گرفته شود. هرمزگان برای آبزی‌پروری و بهره‌برداری از دریا و سواحل، دارای ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراوانی است. برای نمونه زمین‌های شوره زار ساحلی قابلیت تبدیل به مزرعه پرورش میگو را دارند.»
وی در همین زمینه وعده می‌دهد که طرح پرورش ماهی در قفس که اجرای آن از سال 77 به‌صورت آزمایشی آغاز شده است و توجیه اقتصادی دارد، تا پایان سال به بهره‌برداری برسد که در این صورت شیلات استان هر تعداد مجوز که صیادان نیاز داشته باشند، صادر می‌کند.
تخلیه در محل نامناسب
نایب‌رئیس تعاونی صیادان بندرعباس در بیان بخش دیگری از مشکلات صیادان با انتقاد از نبود مکان مناسب برای تخلیه صید می‌گوید: «با وجود اینکه 8سال از وعده ساخت بندر صیادی می‌گذرد تاکنون جایگاه مناسبی برای آن در نظر گرفته نشده و صیادان ناگزیرند صید خود را در مکان‌های نامناسب تخلیه کنند.»بقاپور می‌افزاید: «اسکله‌ای هم که برای پهلوگیری لنج‌ها در ساحل «پشت» بندرعباس ساخته شده، استاندارد نیست به‌طوری‌که هنگام وزش طوفان‌های موسمی و باد شدید، موج به آسانی وارد پناهگاه می‌شود و به‌دلیل توقف لنج‌های چوبی در کنار کشتی‌های صنعتی، لنج‌ها در برخورد با آنها به‌شدت صدمه می‌بینند.»
وی نبود جایگاه مناسب سوخت‌گیری، محرومیت اسکله از آب آشامیدنی و قرار گرفتن اسکله مسافربری در کنار اسکله صیادی را از دیگر مشکلات صیادان عنوان و اضافه می‌کند: «زمین توقفگاه قایق‌ها متعلق به تعاونی صیادان است که برای ساخت اسکله در اختیار یک شرکت قرار گرفته و قرار بود پس از 3 سال به تعاونی برگردانده شود، ولی اکنون پس از 8 سال که کار شرکت به پایان رسیده، تحویل شیلات شده است. این در حالی است که صیادان برای توقف قایق‌های صیادی با کمبود جا مواجهند و مجبورند قایق‌ها را در حاشیه خیابان پارک کنند که باعث ترافیک و بروز سانحه می‌شود.»
نایب رئیس تعاونی صیادان بندرعباس همچنین بیمه نبودن اموال صیادان را از جمله دیگر مشکلات عنوان و خاطر نشان می‌کند: «بیمه اموال صیادان هنوز در هرمزگان تعریف نشده است و اکنون شرکت‌های بیمه، تنها درصورتی حاضر به پرداخت خسارت می‌شوند که لنج کاملاً غرق شود یا از بین برود، بنابراین صیادان هم دنبال چنین بیمه‌ای نمی‌روند.»
بقاپور همچنین با انتقاد از سود 14تا 25 درصدی و تسهیلاتی که برای خرید ادوات به صیادان داده می‌شود، می‌گوید: «صیادان با این وضع کمبود صید و نداشتن درآمد قادر به بازپرداخت تسهیلات نیستند، بنابراین از خیر گرفتن آن می‌گذرند.»
ساخت بنادر صیادی کوچک
مدیرکل شیلات هرمزگان در پاسخ به انتقادات مطرح‌شده با بیان اینکه ساخت بندر صیادی زمانبر است اضافه می‌کند: «تامین آب بندر و ساخت جایگاه سوخت بر عهده بخش خصوصی و تعاونی صیادان است.» وی می‌افزاید: «اسکله مسافربری در کنار بندر صیادی قرار ندارد بلکه با توجه به بهسازی اسکله شهید حقانی و صلاحدید مقامات استان مقرر شده است به‌طور موقت برای انتقال مسافران از حوضچه بندر صیادی پشت شهر استفاده شود.» به گفته میرزاده، شیلات هرمزگان برای ساماندهی قایق‌ها و شناورهای صیادی کوچک و کاهش مشکلات صیادان، در بعضی مناطق بنادر صیادی و مراکز تخلیه صید کوچک ساخته است اما نیمی از قایق‌های صیادی همچنان در مراکز تخلیه صید و پارکینگ‌های صیادی نگهداری می‌شوندکه با تخصیص اعتبارات مورد‌نیاز برای ساخت مراکز تخلیه صید کوچک در 40 نقطه دیگر اقدام خواهد شد.میرزاده می‌افزاید: «شیلات هرمزگان بیمه اجباری شناورهای صیادی را به‌منظور پرداخت خسارت وارد شده در دریا یا بنادر به افراد شاغل یا اشخاص ثالث در دستور کار قرار داده است. این بیمه اکنون در مورد شناورهای صید صنعتی به‌طور کامل اعمال می‌شود.»
سخت‌گیری‌های سوختی
الهیاری، عضو تعاونی صیادان بندرعباس و مسئول پیگیری سوخت صیادان، هم با ابراز ناخشنودی از سهمیه سوخت قایق‌های صیادی می‌گوید: «تنها برای 21 روز از ماه به صیادان سوخت تعلق می‌گیرد آن هم روزی 56لیتر که به هیچ عنوان کفاف کار صیادی را نمی‌دهد.» وی ادامه می‌دهد: «صیادان در بدترین وضع آب و هوایی به دریا می‌روند. با این‌حال هر وقت که به دریا بروند با تور پر برنمی‌گردند. گاهی 3 روز دریا می‌روند ولی صیدی ندارند، بنابراین این میزان سوخت که با شرایط سخت و به شرط مهر خوردن دفترچه تردد داده می‌شود، جوابگوی نیاز صیادان نیست.»
