یمنیها با نشستن در خیابانهای صنعا تمایل خود را برای رسیدن به جامعه دمکراتیک نشان میدهند. در 5 ماه گذشته بین 3 تا 4 هزار چادر در خیابانهای اطراف دانشگاه اصلی پایتخت یمن برپا شده است. این منطقه که مخالفان چادرهای خود را در آن برپا کردهاند دربرگیرنده داروخانههای گوناگون و یک بیمارستان موقتی، 4 روزنامه، سالن کنفرانس، یک باغ و بناهای سیمانی است که برای یادبود شهدای صنعا با عجله ساخته شده است. این منطقه از صنعا شهروندان مختلفی دارد که ماههاست در کنار هم زندگی میکنند. در این منطقه چادری مخصوص برای دیپلماتها و چادری ویژه برای هنرپیشگان برپا شدهاست. هر روز در این چادرها شعرهایی علیه دولت یمن خوانده میشود و تظاهراتی صورت میگیرد.
حتی در این منطقه زندان هم وجود دارد. زندان چادرنشینان صنعا بحث و جدلهای زیادی را بهدنبال داشته است. «القعیفی» دانشجوی 22 ساله علوم رایانه است که از همان ابتدا به همراه مادر و خواهرش در این شهر چادرنشین زندگی کرده است. او میپرسد: آیا انقلاب یمن به زندان نیاز دارد؟ این دانشجو میگوید: انقلاب ما زندان نمیخواهد. او برای اینکه مخالفت خود را با این موضوع نشان دهد قصد دارد علیه شورای مرکزی جنبش اعتراضیاش تظاهرات راه بیندازد. این فعال سیاسی زن مخالف دولت در این رابطه میافزاید: سربازانی که به جریان انقلابی پیوسته بودند بعضی از دوستانم را دستگیر کردند. این دوره از جریانات یمن دیگر دارد به تاریخ میپیوندد. گروههایی در میان ما وجود دارند که کاملا سازمان یافته عمل میکنند و میخواهند همه چیز را کنترل کنند. اما ما جوانها به فردا تعلق داریم. او اعلامیهای را روی دیوار میچسباند که روی آن نوشته شده: قبیله ما یمن است. حزب ما یمن است. ایمان و اعتقاد ما هم یمن است.
علی عبدالله صالح، رئیسجمهور یمن از یک ماه پیش در یک بیمارستان نظامی در عربستان سعودی تحت درمان قرار دارد و پزشکان در حال مداوای زخمهایی هستند که در اثر انفجار بمب در ساختمان محل اقامت او ایجاد شده است.
هیچ کس نمیداند که صالح چه زمانی به یمن برمیگردد و یا اینکه او اصلا به کشورش باز خواهد گشت یا خیر.
اکنون ثبات سیاسی در یمن به هم خورده است. نشانههای درگیری خیابانی اخیر میان واحدهای نظامی طرفدار رژیم صالح و شبهنظامیان وفادار به شیخ «صادق الاحمر» رهبر قبیله «حاشد» را میتوان در ساختمانهای دولتی در آتش سوخته و دیوارهایی که بر اثر شلیک گلوله سوراخسوراخ شدهاند مشاهده کرد. همه مردم یمن نگران این هستند که درگیریها و ناآرامیهای اخیر باعث آغاز جنگ داخلی در آن کشور شود. گفته میشود که شهروندان صنعا نیم میلیون اسلحه کلاشینکف در صندوقچههای خود پنهان کردهاند. با وجود این، وضعیت شهر هنوز هم آرام است. بسیاری از مدارس و مغازهها بسته هستند. همه چیز در حالت آماده باش قرار دارد و بیشتر فعالیتهای عمومی در صنعا در خیابانهای اطراف دانشگاه اصلی آن شهر متمرکز شده است.
تجمع چادرنشینان در میدان تحریر قاهره 5 هفته به طول انجامید. اما تقریبا بیش از 5 ماه از تجمع چادرنشینها در شهر صنعا میگذرد. تظاهرات مردمی در کشورهای عربی آنقدر طولانی شده است که بتوان خیابانهایی را هم بهعنوان «خیابان تونس»، «خیابان قاهره» و «خیابان عدالت» نامگذاری کرد.
تصاویر دیکتاتور سرنگون شده یمن که با رنگ سفید کشیده شده به همراه کاریکاتورهایش و پوسترهای گروههای تازهتأسیس در تمام خیابانهای صنعا به چشم میخورد. از این گروهها میتوان به «باشگاه انقلاب انگلیس» و «یمن شاد» اشاره کرد. بهنظر میرسد که هرچادر بزرگی به یک کافه اینترنتی تبدیل شده است. فروشندگان سیب، چرخ دستی خود را در میان جمعیت به جلو حرکت میدهند، این در حالی است که دیگر فروشندگان دورهگرد در بستههای پلاستیکی سوغاتیهای انقلابی و برگهای «قات»(نوعی گیاه محرک و شبه مخدر که در یمن رواج فراوانی دارد) میفروشند. آنسوتر 2مرد دست یکدیگر را گرفتهاند و با پخش نوای شاد موسیقی میرقصند و میخوانند: ما تمام خونمان را برای روی کار آمدن یک دولت دمکراتیک در یمن میدهیم. ما فرزندان خود را در این راه از دست دادهایم.
صحنه فعالیتهای خیابانی در صنعا آمیزهای از جشن و سرور و آموختن مسائل سیاسی به جوانان یمن است. جشنهای خیابانی و نشستهای مذهبی هم در شهر برگزار میشود. تابلوهایی که روی آنها نوشته شده: «اسلام پاکیزگی را دوست دارد» به بعضی از چادرها آویزان شده است. مترسک ترسناک بدون سر که لباس سفیدی به تن دارد بر فراز شهر چادرنشینها آویزان شده است.
گروهی از زنانی که حجاب کامل دارند به طرف سکوی سخنرانی میروند. یکی از زنها میکروفونی در دست دارد و از زیر نقابش صحبت میکند. او که با پارچه نازکی دهانش را پوشانده است درباره قوانین کارگری در استانها و شهرها سخنرانی میکند. مردم سراسر آن منطقه میتوانند صدای او را به خوبی بشنوند. شهر چادرنشینها شهر زنان نیز به حساب میآید. «عایشه السنیت» معلمی که در یک مدرسه ترکیهای تدریس میکند در این باره میگوید که نخستینبار در زندگیش است که جرات پیدا کرده تا روی سکو سخنرانی کند و احساس میکند که مردم به او احترام میگذارند. عایشه میگوید: من اینجا آزادی را با تمام وجودم حس میکنم.
شهر چادرنشینهای رقیب
هواداران علی عبدالله صالح، رئیسجمهور یمن هم دهکدهای دارند که در کنار وزارت فرهنگ آن کشور واقع شده است. آنها 3 وعده غذا در روز میخورند و برگهای قات هم بهصورت رایگان در میان طرفداران صالح توزیع میشود. افرادی که در آشپزخانه موقتی آنها کار میکنند پیرتر و سالخوردهتر از اکثر تظاهرات کنندگان بهنظر میآیند. حضور زنان در اینجا غیرعادی است.
علی عبدالله صالح هنوز هم پایگاه قدرتش را از دست نداده است و طرفداران زیادی دارد. هرجمعه صدها هزار نفر از هواداران صالح در مقابل مسجد ریاستجمهوری دست به تظاهرات میزنند. بسیاری از مردم از این میترسند که یمن جدید برای آنها چگونه خواهد بود و چه معنایی برایشان خواهد داشت. اما طبق اظهارات صالح اگر یمن مانند یک لانه مار باشد، افرادی که در مقابل دانشگاه صنعا مشغول رقصیدن بودند باید مارهای بسیار منظمی باشند. هر کدام از استانهای یمن مانند بسیاری از قبایل بزرگتر برای خودشان یک چادر مخصوص دارند. همه مردم در خیابانها هستند و روی زمین نشستهاند و غذای محدود میخورند و خدا را شکر میکنند؛ انقلاب یمن بدین صورت است.
«شیخ احمد صالح» رهبر یکی از قبیلههای بادیهنشین در استان معاریب میگوید مقامات یمن ما را بیسواد و دزد به حساب میآورند ولی ما در چادرهایمان مینشینیم تا نشان بدهیم که تظاهرات ما صلح آمیز است. او همچنین توضیح میدهد که چرا مردم یمن سلاحهایشان را در خانه گذاشتهاند. «نصیرالوحیشی» مشاور اسامه بنلادن رهبر گروه شبهنظامی القاعده در یمن است که در منطقه قبیلهنشین صالح در شرق صنعا مخفی شده است. شیخ احمد صالح میگوید:این کار بیمعنی است. القاعده اختراع رژیم یمن است و ما مسلمانان خوبی هستیم.
دیگر همراهان انقلاب یمن
2 بلوک آن طرفتر و در خیابان دانشگاه اصلی صنعا چادرهای «حوثیهای جوان» قرار دارد. این جنبش شیعه در 7 سال گذشته علیه نیروهای دولتی یمن و در نزدیکی مرز آن کشور با عربستان سعودی به جنگ و درگیری پرداخته است. اکنون شبه نظامیان حوثی به این نکته پی بردهاند که با ژنرال «علی محسنالاحمر» فرمانده نظامی منطقه شمال شرقی یمن که دشمن بزرگ آنها به حساب میآید دوست و همراه هستند. «علیالعماد» مدیر اجرایی یک شرکت ارتباطات از راه دور که نماینده حوثیها در شورای ائتلافی مخالفان است، در این باره میگوید: سیاست مثل هنر است و شما باید از خودتان خویشتنداری نشان بدهید. پس از به ثمر رسیدن انقلاب یمن وقت زیادی داریم که از ژنرال محسن بخواهیم به خاطر جنایاتی که مرتکب شده است از مردم یمن عذرخواهی کند.
سفره بسیار بزرگی که جنس آن از پلاستیک است روی میز کشیده شده است تا مردم بتوانند روی آن غذا بخورند. بازرگانها به این شهر چادرنشین کمک مالی میکنند. «حمیدالاحمر» میلیاردر شرکت ارتباطات بیسیم و رهبر اسلامی مخالفان یمن به پر کردن قابلمههای آلومینیومی که هر روز موقع ناهار به محله چادرنشینها آورده میشود کمک میکند. «جمیله رجا» در چادر مخصوص دیپلماتها در مورد حقوق بشر سخنرانی میکند. هنگامی که نیروهای تکتیرانداز دولتی یمن بیش از 40نفر از تظاهرات کنندگان را در تاریخ 18 مارس(28 اسفند سال گذشته) کشتند، این وابسته نظامی و مالک کافهای که در آن شعر سروده میشود از دولت یمن جدا شد و به انقلابیون پیوست. او میگوید: در حالی که فرماندهان و رهبران قبایل از صالح جدا شدهاند جالب است که او هنوز اعتماد به نفسش را از دست نداده و میداند که چگونه از دست قیامهای مردمی فرارکند. اما او نمیداند با توجه به اتفاقاتی که در اینجا میافتد چه کاری باید انجام دهد. او نمیتواند از عهده این مسئولیت برآید و قواعد بازی را نمیداند.
ائتلاف مخالفان که «احزاب دیدار مشترک» نامیده میشود، مشغول تهیه فهرستی از نمایندگان است تا بدون حضور علی عبدالله صالح رئیسجمهور یمن برای شرکت در دولت انتقالی آماده شوند. این ائتلاف میخواهد که یک شورای موقتی 70 تا 80نفره شکل بگیرد تا جانشین پارلمان شود و انتخابات را سازماندهی کند.
«توکل کارمان» رهبر محبوب انقلابیون یمن در این باره میگوید: مهم نیست که صالح به یمن بازگردد. ما کسانی بودیم که او را از قدرت سرنگون کردیم. اکنون گام دوم این است که طرفداران و همکارانش را از دولت حذف کنیم. ما آن قدر در این میدان میمانیم تا آنها انقلابمان را به رسمیت بشناسند. حتی اگر نیروهای دولتی ما را بکشند، جوانان به سمت کاخ ریاستجمهوری علی عبدالله صالح راهپیمایی خواهند کرد. اینها حرفهای توخالی و بیهودهای نیست که ما به زبان میآوریم.
آخرین باری که «کارمان» تظاهراتی را سازماندهی کرد، نسبت به تعهدش مبنی بر عدمبرپایی تظاهرات عمل نکرد و گروهی از تظاهراتکنندگان را به سوی کاخ ریاستجمهوری یمن هدایت کرد، در حالی که بعضی از تظاهراتکنندگان مخالف دولت در درگیری با نیروهای امنیتی یمن کشته شدند اما آسیبی به «کارمان» نرسید. بعضیها از این ماجرا برای محکوم کردن او استفاده میکنند.
این فعال سیاسی زن مخالف دولت یمن نمیخواهد که کسی به او دستور بدهد. او نقاب بهصورتش نمیزند و رمان «جان گریشام» نویسنده آمریکایی را که «باران ساز» نام دارد میخواند. این فعال سیاسی که زن جوانی است همچنین عضو هیأت اسلامی حزب «اصلاحات» هم بهحساب میآید. این حزب قوی ترین نیرو در داخل جنبش مخالفان است و مسئولیت اداره زندان را هم برعهده دارد که برخی بهعنوان یک کابوس از آن یاد میکنند.
مذاکرات برای حل و فصل اختلافات سیاسی در یمن فراتر از شهرهای چادرنشین و میادین عمومی از مدتها پیش آغاز شده است. این گفتوگوها توسط مقامات یمنی در پشت درهای بسته همچنان ادامه دارد. «ابوبکر القربی» وزیر امور خارجه یمن به همراه رهبران قبایل و فرماندهان نظامی که از دولت جدا شدهاند در حال تهیه و تدوین ساختار جدیدی برای اجرای قدرت هستند و از غیبت علی عبدالله صالح رئیسجمهور یمن که در بیمارستان ریاض بستری شدهاست به نفع خودشان استفاده میکنند.
اشپیگل