خبرهای منتشر شده از وضعیت آلودگی‌های زیست‌محیطی و تخریب جنگل‌ها در شمال کشور به‌عنوان یکی از گردشگرپذیرترین مناطق کشور که از نبود زیرساخت‌های گردشگری در رنج است بیانگر نیاز جدی سواحل خزر در کاستن از آسیب‌های ناشی از گردشگری بر محیط‌زیست دریای خزر و همچنین پوشش جنگلی نوار ساحلی دریای خزر است.
دکتر محمد رضا فاطمی، متخصص بیولوژی دریا به همشهری گفت: حضور مستقیم گردشگران در سواحل شمالی کشور با تولید زباله جامد راه یافته به دریای خزر رابطه مستقیم دارد و در برخی سواحل به‌اندازه‌ای زباله جمع شده است که قابل استفاده نیست. وی گفت: در کشورهای دیگر سواحل را به تمیزترین شکل ممکن نگهداری می‌کنند و حتی اجازه ورود خودرو به ساحل دریا را نمی‌دهند چون مسیر ساحل حفاظت شده است.
دکتر فاطمی افزود: در روزهای تعطیل چند میلیون گردشگر راهی سواحل شمال کشور می‌شوند و فاضلاب زیادی وارد آب‌های زیرزمینی یا دریا می‌شود که اثر تخریبی آن در دریا بسیار بیشتر است و سموم ناشی از مواد شوینده از این طریق وارد دریا می‌شود. وی گفت: ساحل خزر جزر و مد ندارد و آب تنها در این دریاچه می‌گردد و آلودگی‌های میکروبی و شیمیایی موجب ناسالم شدن محیط دریا برای آبزیان و حتی آلودگی‌های پوستی برای خود گردشگران می‌شود.
فاطمی گفت: بسیاری از آلاینده‌ها به‌ویژه آلاینده‌های میکروبی که از طریق فاضلاب‌ها وارد خزر می‌شوند در همان طول خط ساحلی باقی می‌مانند و همواره آب‌های ساحلی را آلوده می‌کنند، به همین دلیل انباشت آلودگی در خزر وجود دارد.
وی افزود: جمعیت 3 استان حاشیه دریای خزر کمتر از 5 میلیون نفر است درحالی‌که نزدیک به 15میلیون نفر به سواحل شمالی مسافرت می‌کنند و با تولید گازهای ناکسوساس ناشی از سوخت خودروها موجب آلودگی دریا می‌شوند. همچنین هرگونه آلودگی در استان‌های حاشیه خزر به‌دلیل بارندگی زیاد مستقیم وارد دریا می‌شود.
فاطمی گفت: در جامعه توسعه یافته دستورالعمل‌هایی برای گردشگران تدوین شده و گردشگران نیز آنها را رعایت می‌کنند ولی در جوامع توسعه نیافته سطح فرهنگ در برخورد با سایت‌های گردشگری و همچنین رعایت مسائل زیست‌محیطی پایین است؛ بنابراین در این مناطق بهترین راه، جلوگیری از ورود گردشگر به مناطق حساس زیست‌محیطی مثل تالاب‌های انزلی، تالاب گرگان در گلستان و مصب‌هاست.
دکتر ضیایی مدیر گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی هم به موضوع توسعه پایدار گردشگری در سواحل جنوبی دریای خزر اشاره می‌کند. به‌گفته وی، سواحل جنوبی دریای خزر از مقاصد شناخته شده گردشگری در ایران است که با توجه به شناسایی این سواحل از سوی سایت‌های گردشگرفرست مانند تهران، توجه به بهبود وضعیت راه‌ها در 3 استان گیلان، مازندران و گلستان نیز افزایش یافته است. وی البته به موضوع بارگذاری بیش از ظرفیت در سواحل خزر نیز اشاره کرد. ضیایی به همشهری گفت: در حال حاضر تقاضا برای گردشگری در 3 استان واقع در سواحل دریای خزر بالا رفته و «زمین بازی‌ها» نیز منجر به بارگذاری بیش از ظرفیت‌های طبیعی و محیطی در سواحل دریای خزر شده است.
به گفته مدیر گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی در فصل کشاورزی رقابت با صنعت گردشگری موجب کمبود نیروی کار در فصل نشای برنج شده است چون نیروی کار این بخش در فصل برنجکاری به اجاره خانه یا فروش اتاق هتل مشغول است.
ضیایی همچنین به آلودگی‌های زیست‌محیطی و نارضایتی جامعه محلی از شلوغی‌ها و آلودگی‌ها اشاره کرد و افزود: همین موارد موجب شده است که جامعه محلی نسبت به توسعه گردشگری در سواحل خزر تردید داشته باشند، بنابراین توسعه گردشگری در این مناطق نیازمند برنامه‌ریزی، مدیریت، ابزار مالی و قانونی و نیروی متخصص است.
وجود مشکلات ناشی از حضور گردشگر در استان‌های واقع در سواحل جنوبی دریای خزر کار را به جایی رسانده که مسئولان به فکر برگزاری همایش علمی به‌منظور بررسی معضلات ناشی از گردشگری و ارائه راه‌حل عملی برای معضلات موجود در 3 استان واقع در سواحل خزر بیفتند.
دکتر سالاریان دبیر همایش ملی گردشگری و توسعه پایدار سواحل خزر می‌گوید: 3 استان شمالی کشور قابلیت‌های بالایی برای توشعه گردشگری دارند و کارشناسان و دولتمردان نیز باید با بررسی موانع توسعه گردشگری در این استان‌ها دغدغه‌های زیست‌محیطی را نیز درنظر بگیرند. سالاریان افزود: علاوه بر موانع موجود در گردشگری سواحل شمال کشور برخی محدودیت‌های فرهنگی نیز وجود دارد، درحالی‌که می‌توان با حفظ ارزش‌های ایرانی - اسلامی موانع گردشگری در استان‌های شمالی را برطرف کرد. به گفته وی هنوز برخی آداب و رسوم و سنت‌ها برای حتی اهالی استان‌های شمالی کشور شناخته شده نیست و علاوه بر نابودی محیط‌زیست همین آداب و رسوم محلی نیز در حال نابودی است.
سالاریان افزود: حفظ آداب و رسوم ایرانی - اسلامی مناطق شمالی کشور می‌تواند صنعت گردشگری در استان‌های شمالی را نیز رونق ببخشد. وی تاکید کرد: متأسفانه هنوز بسیاری از سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری نمی‌دانند که چه اقدامی انجام می‌دهند؛ درحالی‌که اگر با روش علمی و درست به موضوع گردشگری پرداخته شود می‌توان به گردشگری پایدار توأم با حفظ محیط‌زیست و اشتغال‌زایی در جامعه محلی رسید تا جایی که همین سه‌استان شمالی قادر به درآمدزایی به اندازه صنعت نفت کشور می‌شوند.
