به همین دلیل انتشار کتابی که بتواند تمامی وجوه شخصیت حرفه‌ای وموسیقایی او را انعکاس دهد،کاری سخت و صعب است.
خانم ارفع اطرایی، اما این کار سخت را صورت داد و به رغم ضیق وقت توانست کتابی جمع وجور و خلاصه از زندگی شخصی و کاری استاد را به همراه کارنامه فرهنگی،هنری‌اش ، در معرض دید خوانندگان قرار دهد. یکی از دلایل آنکه خانم اطرایی را صاحب صلاحیت در چنین کاری نشان می‌دهد،همانا حشر و نشر چندین دهه‌ای او با استاد فرامرز پایور به عنوان شاگرد بلافصل ایشان و در کنار آن روحیه تحقیق و دست به قلمی ایشان در میان سایر شاگردان آن زنده‌یاد است. خانم اطرایی پیش از این هم آثاری را تالیف و انتشار داده بود. بانویی که نگارنده در دوره اول هئیت مدیره کانون پژوهشگران توفیق همنشینی با ایشان را در جلسات هفتگی کانون داشت و اکنون می‌توانم صحه بگذارم بر روحیه آرام،اما علمی ایشان در کار پژوهش موسیقایی.
خواننده در کتاب با بخش‌هایی چون زندگی و شخصیت هنری، آثار مکتوب موسیقایی، آثار آموزشی و تحقیقی و آثار صوتی ،بزرگداشت‌ها و جشنواره‌ها، آئین پایور سکوت نبود، سالشمار زندگی و آثار پایور، پایور در روایت‌ها و آلبوم عکس ،آشنا می‌شود و در خلال آن به فهمی کلی از تلاش آن زنده‌یاد در اتمسفر موسیقی ایرانی می‌رسد.
نگاهی به کلیت و چگونگی فصل‌بندی کتاب نشان می‌دهد «معارف پایور» اثری پژوهشگرانه است،و مولف و ناشر به نوعی خواستند کتابی ارائه کنند که پژوهشگران عرصه موسیقی را بیشتر به کار آید تا خوانندگان عمومی و علاقه‌مندان به موسیقی را. اما نبود یک نمایه یا فهرست اعلام ،شان پژوهشی کار را اندکی تخفیف داده است و اگر این خرده بر مولف وارد نباشد بر ناشری چون محمد موسوی ماهور وارد است ،چرا که ایشان برای کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» مرحوم خالقی چندین نامنامه و فهرست اعلام تدارک دیده است، لذا انتظار می‌رود که برای کتاب خانم اطرایی هم چنین می‌کرد. در صورت وجود نامنامه قطعا می‌توانستیم بهتر از اکنون برخی کاستی‌های کتاب را متذکر شویم.
بخش فهرست آثار مرحوم پایور و نیز گفت‌وگوهای آن (ص 120 و 121) باید تفکیک می‌شد. این کار به محققان بهتر کمک می‌کرد. این فهرست بر اساس کتابشناسی خانم سیمین حلالی فراهم شده است و البته برخی از مطالب که بعد از انتشار آن کتاب درباره مرحوم پایور نوشته شد (مثلا ویژه‌نامه‌ای که نگاه نو در این زمینه بعد از فوت آن مرحوم انتشار داد) هم به فهرست یاد‌شده اضافه شده است. به نظر می‌رسد جلد نخست کتاب آقای میرعلینقی(کتابشناسی و مقاله‌شناسی به طریق توصیفی؛ انتشارات سوره مهر؛1386)، منبعی مطمئن‌تر از کتاب خانم حلالی (کتابشناسی موسیقی در ایران؛انتشارات ماهور،1386) باشد (حداقل در بخش‌هایی که درباره مرحوم پایور در این جلد آمده است) دلیل آن هم این است که آقای میرعلینقی هم نشانی دقیق‌تری داده است، شماره صفحه و حتی سال مورد نظر، و مهمتر از آن این که ایشان شرحی کوتاه هم از مضمون و محتوای مقالات یا گفت‌وگو‌ها به دست داده است که در کتاب خانم حلالی چنین موردی جایش خالی است.
جا داشت، چند نمونه از مهمترین مقالات مرحوم پایور هم به کتاب اضافه‌می‌شد، تا خواننده به درکی بهتر از نحوه ورود آن زنده‌یاد و پرورش موضوعات آثار نوشتاری‌اش می‌رسید. اگر خانم اطرایی و ناشر بخواهند ویرایش تازه‌ای از کتاب ارائه کنند (که به نظر می‌رسد باید چنین باشد) این کار به همراه افزودن نمایه لازم باشد.
با این همه و ضمن ارج گذاری به تلاش خانم اطرایی باید پذیرفت که هنوز جای کتابی که بتواند تمامی وجوه حرفه‌ای و اخلاق شخصی و اجتماعی و هنری او را انعکاس دهد خالی است و این مهم البته به دست نمی‌آید مگر انکه محققی دست از آستین همت به در آرد و کار میدانی -کتابخانه‌ای همه جانبه را درباره آن زنده یاد سامان دهد.
پایور؛ موزیسینی که درس زندگی می‌داد
معارف پایور: مولف: ارفع اطرایی/ ناشر: انتشارات ماهور؛ چاپ اول 1390/ قطع وزیری/ قیمت: 5500 تومان
