درباره اهداف و برنامه‌های حزب آزادی و عدالت با محمد البلتاجی، دبیرکل این حزب در قاهره گفت‌وگو کرده‌ایم.
- انتخابات پارلمانی مصر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
انتخاباتی که مصر شاهد آن بود، دستاورد عظیم دمکراتیکی است که نشانگر تشنگی ملت مصر برای انتخاب آزادانه نامزدهای انتخاباتی است؛ مسئله‌ای که طی 60 سال گذشته سابقه نداشته است. حوزه‌های انتخاباتی طی 2 روز برگزاری انتخابات شاهد صف‌های طولانی رأی‌دهندگان از پیر و جوان، مرد و زن و حتی افراد فرتوت و بیمار در گوشه و کنار کشور بود که همگی به پای صندوق‌های رأی آمدند؛ ملت مصر برای نخستین‌بار شاهد انتخابات آزادی است که در آن نه بازداشتی دیده می‌شود و نه تقلبی و نه محاصره و حمله به حوزه‌های انتخاباتی و نه سرکوب مردم از سوی افراد قانون گریز.
- به‌نظر می‌رسد که نوعی تناقض در مواضع اخوان‌المسلمین دیده می‌شود. از یک سو، خواستار برگزاری تظاهرات می‌شود اما از سویی دیگر، در روزهای قبل از انتخابات با هرگونه تظاهرات مخالفت می‌کند. علت این تناقض‌گویی‌ها چیست؟
موضع رهبران اخوان‌المسلمین و حزب آزادی و عدالت این بود که برخی‌ها می‌کوشند تا تنها چند روز مانده به انتخابات، حزب و گروه ما را به سوی بحران و مشکلاتی سوق دهند و آنها را در برخی مسائل گرفتار کنند و این به نوعی روند انتخابات را با پیچیدگی مواجه می‌ساخت. اما در هر حال، موضع اخوان و حزب آشکار و شفاف است. ما حق برگزاری تحصن و تظاهرات مسالمت‌آمیز به هر دلیلی را محترم و مشروع می‌دانیم و با متفرق ساختن آن به زور و یورش به تحصن‌کنندگان مخالفیم. ما معتقدیم همه کسانی که در این سرکوب‌ها دست داشته‌اند باید محاکمه شوند. این موضع اخوان بوده و هست. به‌نظر من رویدادهای خونین در هفته گذشته باعث شد تا نوعی همدردی طبیعی با شرکت‌کنندگان در تحصن را در پی داشته باشد. این همدردی باعث شد تا عده‌ای از معترضان به نوعی علیه اخوان موضع بگیرند. اما صداقت اخوان طی سال‌های طولانی مسئله‌ای است که مسئولان این جماعت با تکیه بر آن کارشان را پیش برده‌اند و مردم و افکار‌عمومی هم بر این موضوع صحه گذاشته‌اند. همین صداقت سلاحی است در دست اخوان در برابر توطئه دشمنانش.
- ویژگی‌های نظام سیاسی مورد نظر اخوان‌المسلمین برای مرحله آتی مصر چیست؟
در واقع ما نظام سیاسی و حیات سیاسی در مصر نداشته‌ایم و احزاب فعالیت سیاسی انجام نمی‌دادند و نمی‌توانستند در نظام سابق مشارکت یا رقابتی داشته باشند. ما قانون اساسی جدید تدوین نکرده‌ایم که ماهیت نظام سیاسی و اینکه ریاستی یا پارلمانی باشد در آن مشخص شده باشد. اما ملت شیفته ایجاد نهادها و آغاز تجربه‌ای دمکراتیک است که با دولتی با اختیارات کامل و پارلمانی با اختیارات پارلمانی کامل و انتخاب ریاست‌جمهوری و به موازات آن تدوین قانون اساسی آغاز می‌شود. ما براساس توافق گروه‌های سیاسی و نهادهای مدنی درباره نظام سیاسی تصمیم‌گیری می‌کنیم. اخوان به صورت اولیه، نظام سیاسی پارلمانی را تأیید می‌کند اما این امر قابل تفصیل است و شاید این انتخاب هم نوعی واکنش به نظام ریاستی مستبد و فرعونی باشد و طبیعی است که نوعی ضدیت و دلزدگی از نظام سیاسی ریاستی و تمایل به سوی پارلمانی به وجود آید اما این مسئله را به هنگام تدوین قانون اساسی جدید به مناقشه و بررسی خواهیم گذاشت. تصمیم ما براساس توافق جامعه خواهد بود.
- بـرخی افراد، اخـوان‌المسلمین را به هماهنگی با شورای نظامی حاکم متهم می‌کنند و اینکه در منازعات میان معترضان و شورای نظامی، در کنار این شورا می‌ایستد؛ پاسخ اخوان در این باره چیست؟
نه. مسئله در واقع نه توافق است و نه رویارویی و برخورد. زمانی که شورای نظامی خواسته‌های انقلابیون را محقق می‌ساخت و رئیس‌جمهور و معاون وی را عزل می‌کرد(مبارک و معاونش)، فعالیت‌های پارلمان را متوقف می‌کرد و سازمان امنیت ملی را منحل می‌کرد و دولت را تغییر می‌داد و حزب حاکم و شوراهای محلی را منحل می‌کرد طبیعی بود که ما تأیید و حمایت کنیم اما زمانی که این روند تغییر کرد و خواسته‌های انقلاب و انقلابیون نادیده گرفته شد و حالت فوق‌العاده اعمال شد و دادگاه‌های نظامی برگزار شد و به علت تأثیرپذیری از شماری از شخصیت‌های نظام سابق، به متحصنین یورش برده شد، طبیعی بود که موضع ما در این حالت، مخالفت شدید باشد هرچند که ابزارهای مخالفت ما با دیگر گروه‌های ملی متفاوت باشد. هوادار یا مخالف نیستیم ولی در کنار خواسته‌های مردم می‌ایستیم و در درجه بعد، مواضع ما در تأیید و مخالفت با متغیرهای سیاسی، تغییر می‌یابد.
- آیا اخوان‌المسلمین با دیگر گروه‌های سیاسی مصر هماهنگی‌هایی دارد و آیا نشست‌های متوالی با این گروه‌ها برگزار می‌کند یا خیر؟
حزب آزادی و عدالت در این مرحله انتخاباتی با احزاب و گروه‌های ملی متعددی ائتلاف کرده که برخی اسلامی، برخی لیبرال و شماری دیگر چپگرا هستند نظیر حزب الجدید، حزب‌الحضاره، حزب الکرامه، حزب کارگر و حزب اصلاح و نهضت. ما کوشیدیم تا در مرحله کنونی توافق و اجماعی ملی ایجاد کنیم اما توافق و اجماعی که هماهنگ و یکپارچه باشد و بتواند موفقیت‌هایی را کسب کند و اکثریت پارلمانی را به دست آورد تا شرایط موفقیت پارلمانی را هم محقق سازد. ما می‌کوشیم تا این توافق پایدار بماند و اینکه ائتلاف ایجاد شده بتواند در مرحله کنونی مسئولیت‌ها و وظایف خویش را با موفقیت به انجام رساند.
- مــؤلـفه‌هـای شـکل‌دهنــده اخـوان‌المسلمین چیست و کدام گروه‌ها و احزاب سیاسی دیگر به جز حزب آزادی و عدالت، در چارچوب اخوان‌المسلمین فعالیت می‌کنند؟
تنها حزب آزادی و عدالت در چارچوب سیاسی و زیر لوای اخوان فعالیت می‌کند اما نهادهای مدنی، مردمی، دعوتی و خیریه‌ای وجود دارند که اینها زبان حال اخوان‌المسلمین در روزگاری بودند که اخوان‌المسلمین هیچ حزب سیاسی رسمی نداشت.
- با توجه به پیش‌بینی‌ها یی که حاکی است اخوان‌المسلمین اکثریت پارلمان را به دست خواهد آورد، آینده روابط مصر و اسرائیل چگونه خواهد بود؟
در وهله نخست، تمامی التزامات و تعهدات رسمی که کشور مصر آنها را امضا کرده است تا زمان تعدیل آنها، برای گروه‌های جدید الزام‌آور خواهد بود. به بیانی دیگر، ما در حالت هرج و مرج به سر نمی‌بریم، کما اینکه ابتدای همان راه و مسیر گذشته هم نیستیم اما در عین حال، ملت مصر(و من در اینجا نه فقط به نیابت از اخوان‌المسلمین بلکه به نیابت از تمام مردم مصر سخن می‌گویم) حق دارد که در مصالحش بازنگری کند. ما حق داریم هر قرارداد و توافقنامه‌ای را که کشور مصر در زمان خلاصه شدنش در یک شخص و بدون عرضه کردن بر پارلمان، امضا کرده، بازخوانی کنیم و هر توافقنامه‌ای که به صورت سری و محرمانه امضا شده یا اینکه بیانگر مصالح مردم و ملت مصر نیست و طرف مقابل، به صورت واقعی بدان التزام ندارد، در آن تعدیل و مجددا آن را ارزیابی کنیم. در هر حال، صلح برقرار شده بر روابط ویژه با هر دیکتاتوری، امکان ندارد که باقی بماند و دوام یابد اما صلح متکی بر احترام به حقوق کامل ملت فلسطین و ملت‌های عربی نیازمند خوانش دیگری است.
- روابط مصر با کشورهای رقیب عربی نظیر سوریه و عربستان سعودی چگونه خواهد بود؟
مصر در رقابت یا برخورد با کشورهای عربی مجاور نیست. سعی می‌شود تا شراکتی میان این کشورها به نفع ملت‌ها صورت پذیرد که تمامی نقش‌ها را رعایت کرده، مواضع را هماهنگ کرده و مصالح مشترک تمامی طرف‌ها را تأمین کند و همان‌گونه که گفتم رقابتی میان این طرف‌ها نیست و تنها تلاش می‌شود تا در مواضع کشورهای عربی هماهنگی ایجاد و در مصالح مشترک نوعی توافق حاصل شود.
- در دوره اخیر جایگاه مصر در جهان عرب تا حدودی تنزل یافته و در این بین، قطر می‌کوشد تا جایگاه آن را کسب کند. برداشت شما از این مسئله چیست؟
نقش و جایگاه مصر در نظام سابق متزلزل شد و از این رو، اوضاع داخلی آن نابسامان شد و جایگاه خارجی‌‌اش تنزل یافت و از این رو، ما نیازمند ساختن مصر بر ارکانی صحیح در داخل و برقراری ارتباط با تمامی طرف‌های خارجی بر پایه‌هایی جدید که متناسب با جایگاه و توان مصر در پیشتازی در منطقه و جهان عرب باشد هستیم. مصر وقتی دمکراتیک باشد و وقتی دیگر تحت کنترل یک نفر به‌عنوان دیکتاتور نباشد، حتما در جهان خارج و در مراودات و مناسبات منطقه‌ای و جهانی هم قدرتمندتر خواهد بود.
- آیا تظاهرات‌کنندگان حاضر در میدان التحریر وابسته به احزاب مشخصی هستند یا اینکه این تظاهرات‌ها کاملا مردمی است؟
طبعا میدان التحریر ملک گروه یا نیرو یا جماعتی مشخص نیست. بستگی به مواضع و تحولات، ترکیب تظاهرات‌کنندگان در میدان تغییر می‌کند. به‌طور مثال، جماعت اخوان‌المسلمین در 18نوامبر در تظاهراتی میلیونی شرکت کرد و پس از آن، در پی خونریزی‌های اخیر در میدان التحریر، نوعی واکنش طبیعی حاصل شد و بسیاری از گروه‌های سیاسی در این تظاهرات به منظور محکوم کردن یورش به تحصن‌کنندگان مسالمت‌آمیز شرکت کردند. در این بین، برخی از گروه‌های سیاسی مدت زمان زیادی متناسب با تغییر خواسته‌ها و مطالباتشان در میدان التحریر ماندگار شدند و برخی دیگر از گروه‌ها متناسب با تغییر مطالبات، حضور آنها کم یا زیاد می‌شود. در روزهای برگزاری مرحله نخست انتخابات پارلمانی شمار این تحصن‌کنندگان کاهش یافته است. درهر حال، ما از اعتصاب‌های مسالمت‌آمیز مادامی که مطالباتی مشروع و با ابزارهای مسالمت‌آمیز برگزارشود، حمایت می‌کنیم.
- آیا اخوان‌المسلمین از کاندیدای خاصی در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده حمایت خواهد کرد؟
هنوز کاندیدایی مشخص، تعیین نکرده‌ایم. ما درباره ویژگی‌های فرد مناسب برای مرحله آینده سخن می‌گوییم و میان خود بحث و تبادل نظر داریم. طبعا پس از برگزاری انتخابات پارلمانی، نامزدی مشخص را اعلام کرده و از آن حمایت خواهیم کرد اما هنوز در این زمینه به اجماعی دست‌نیافته‌ایم.
