در اکثر موارد نیز این خود ورزشکاران و مربیان بوده‌اند که از کانال‌های خاص و بر مبنای پشتکار و علاقه شخصی‌شان توانسته‌اند شرایط همکاری خود با تیم‌های خارجی را فراهم سازند و در این میان فدراسیون‌ها فقط به‌عنوان یک واسطه، کارهای اداری مربوط به این انتقالات را انجام می‌دهند. در میان رشته‌های غیرفوتبالی که اکثرشان نیز کارنامه چندان پررنگی در این خصوص ندارند از کاراته و تکواندو می‌توان به‌عنوان موفق‌ترین و طلایه‌دار صدور مربی به تیم‌های خارجی یاد کرد. تکواندو مربیانی چون رضا مهماندوست، امید غلامزاده، مرتضی کریمی، فریبرز عسگری و رحیم صالحی را به خارج از کشور صادر کرده است.
در این جمع بدون تردید مهماندوست، سرمربی پیشین تیم ملی تکواندو که دو بار به‌عنوان بهترین مربی دنیا انتخاب شده از موقعیتی ممتازتر برخوردار است. مهماندوست که طی سه‌سال موجب تحولی بزرگ در تکواندوی تایوان شد ابتدا در بازی‌های آسیایی2002 بوسان این تیم را به مقام سوم تیمی رساند ولی اوج هنرش را در بازی‌های المپیک2004 آتن به نمایش گذاشت که با کسب دو طلا و یک نقره این تیم را در میان شگفتی به مقام اول المپیک رساند. بعد از این موفقیت بود که مسئولان تکواندو کشورمان در پی کسب نتایج ضعیف در مسابقات جهانی چین، زمینه‌های بازگشت او را به کشور فراهم کردند. در کاراته نیز مربیان زیادی در سال‌های اخیر به استخدام کشورهای خارجی درآمده‌اند که در مجموع عملکردشان خوب و چشمگیر بوده است.
حضورمربیانی چون مهدی عموزاد در تیم ملی امارات، رشیدنیا در تیم ملی ماکائو و بلاروس، احمد صافی در تیم ملی کره‌جنوبی، محمود کرک‌آبادی در تیم ملی هنگ‌کنگ و همچنین حضور کوتاه‌مدت و بلندمدت دیگر مربیان کاراته کشورمان در تیم‌های اروپایی و آسیایی از کیفیت ممتاز کاراته ایران در آسیا و جهان حکایت دارد. البته قبل از این مربیان هم باید یادی از حضور موفق چندین و چندساله محمدرضا سلیمانی، سرمربی سابق تیم ملی در مالزی و محمد بهرامی در کویت کرد که حتی گذشت زمان هم نتوانست باعث از یاد رفتنشان در این کشورها شود. در این ارتباط گفت‌وگوهایی با رضا مهماندوست و احمد صافی، دومربی برجسته رشته‌های رزمی انجام داده‌ایم.
- شما چگونه مورد توجه تایوانی‌ها واقع شدید و چه انگیزه‌ای باعث شد تا به این کشور بروید؟
تایوانی‌ها برای اردو به ایران آمده بودند و فکر می‌کنم چند‌ماه مانده به بازی‌های آسیایی2002 بوسان بود. من آن موقع، هم با تیم ملی همکاری می‌کردم و هم سرمربی باشگاه پاس بودم. آنها از شیوه تمرین دادن من خوش‌شان آمد و به من پیشنهاد همکاری دادند که با توافق با فدراسیون راهی این کشور شدم. پس از چند‌ماه کار با تکواندوکاران این کشور توانستیم در بوسان با دو طلا، یک نقره و یک برنز سوم شویم. چند‌ماه بعد در مسابقات جهانی آلمان پشت سر تیم ایران سوم شدیم و این در حالی بود که در دو وزن توانستیم نفرات تیم ایران را شکست دهیم و چه بسا که اگر این شکست‌ها نبود تیم ایران در همان سال در رقابت با کره‌جنوبی قهرمان جهان می‌شد. اما اوج نمایش تیم ما در المپیک2004 آتن بود که با تیمی چهار نفره با دو طلا و یک نقره قهرمان المپیک شدیم.
- حتما مبلغ قـراردادشان هـم فریبنده بود؟
برعکس، پیشنهادشان هم خیلی چشمگیر نبود. من فقط برای تجربه کردن یک میدان جدید قبول کردم که به خارج از کشور بروم.
- نگفتید حقوق ماهانه‌تان چقدر بود!
در شروع کار هزار دلار بود و بعدها تا مبلغ پنج‌هزار دلار نیز رسید. هم‌اکنون هم می‌گویند هر چه تو پیشنهاد بدهی ما حرفی نداریم.
- آن موقع از نظر امکانات، تایوانی‌ها در چه موقعیتی به‌سر می‌بردند؟
آن موقع که من بودم خیلی خوب بود و آنها برای بازی‌های تدارکاتی هیچ کم‌وکسری نداشتند و به‌راحتی به هر کشوری که می‌خواستند سفر می‌کردند.
- شنیده‌ایم هنوز هم چشمشان به شماست که روزی دوباره به این کشور برگردید.
آنها خیلی وقت است که می‌خواهند دوباره به آن کشور بازگردم و حتی اخیرا هم پیشنهاد همکاری و همراهی با تیم ملی تایوان را در المپیک لندن دادند که قبول نکردم و ادامه مذاکرات را به بعد از المپیک موکول کردم.
- چطور شد که با وجود در بورس بودن مربیان کره‌ای توجه به مربیان ایرانی زیاد شد؟
یکی از دلایلش، پیشرفت روزافزون تکواندوی ایران بود. اما نکته مهم، وجه تمایز مربیان ایرانی نسبت به مربیان سنتی کره بود. مربیان ایرانی پایه‌گذار سبک جدیدی در تکواندو هستند. نوع متفاوت تمرینات، بدنسازی و وارد کردن مسائل علمی به این رشته باعث شده تا همگان تحت‌تأثیر این جهش چشمگیر قرار بگیرند. البته هنوز هم با توجه به نفوذ فوق‌العاده کره‌ای‌ها در تشکیلات فدراسیون‌های جهانی و آسیایی تعداد مربیان صادر شده از سوی آنان با ایران قابل قیاس نیست. خوشبختانه با توجه به عملکرد مطلوب مربیان ایرانی می‌توان به شکستن انحصار مربیان کره‌ای امیدوار بود.
- فکر نمی‌کنید در اردوهای مشترک و در طول برگزاری تورنمنت‌های مختلف جزئیات سبک کار مربیان ایرانی سرانجام برای حریفان رو شود؟
البته حین برگزاری مسابقات کمتر این اتفاق می‌افتد ولی در مورد اردوهای مشترک این احتمال زیاد است و ما نباید خیلی از اردوهای مشترک با تیم‌هایی مثل آلمان، فرانسه و دیگر تیم‌های اروپایی خوشحال و راضی باشیم چراکه آنان بیشتر سود می‌برند تا ما. همانگونه که کره‌ای‌ها هرگز این کار را انجام نمی‌دهند و حتی از رویارویی تیم اصلی‌شان با حریفان طفره می‌روند ما نیز نباید به‌راحتی دستمان را برای حریفان رو کنیم.
چگونه ایران از ژاپن جلو زد
کاراته در صدور مربی حتی پا را فراتر از تکواندو گذاشته و مربیان این رشته هم‌اکنون در اقصی نقاط آسیا برای خود برو بیایی دارند. یکی از این مربیان احمد صافی است که در قلب تکواندوی جهان سرمربی تیم ملی کاراته کره جنوبی است و کره‌ای‌ها به هیچ شکل حاضر به از دست دادن او نیستند. صافی، رئیس سبک شوتوکان هم هست و مسئولیت کمیته تحقیقات و پژوهش فدراسیون کاراته ایران را همزمان با هدایت تیم ملی کره برعهده دارد.
او درخصوص تفاوت‌های میان مربیان ایرانی و ژاپنی می‌گوید: ژاپنی‌ها هنوز از فرهنگ سنتی این رشته نتوانسته‌اند خود را جدا کنند و این در حالی است که مربیان ایرانی با هوش و فراست بالا و تنوع آموزشی و با استفاده از کاراته رقابتی گوی سبقت را از آنان ربوده و مشتریان زیادی میان کشورها پیدا کرده‌اند. وی که سابقه فعالیت در کشورهایی مثل پاکستان و اردن را هم در کارنامه‌اش دارد در همین حال کتمان نمی‌کند که ژاپنی‌ها از نظر تشکیلات شرایط بهتری نسبت به ایران دارند اما از نظر فنی و اتخاذ استراتژی ایران از ژاپن جلوتر است.
مدرس فدراسیون بین‌المللی کاراته عمده مشکل کاراته ایران را بی‌ثباتی مدیریتی می‌داند و می‌گوید: اگر تشکیلات مدیریتی ما ثبات بیشتری داشت مطمئن باشید کاراته ایران به‌راحتی می‌توانست بدل به قدرت اول این رشته در جهان شود. وی در عین حال دلیل عدم‌حضور ورزشکاران برجسته ایران در کشورهای دیگر را ناشی از نبود مسابقات منظم در جهان می‌داند و معتقد است که با توجه به برگزاری لیگ باشگاهی در کشورمان اگر این لیگ در خدمت تیم ملی در‌آید آن وقت ایران در تمامی رده‌ها در دنیا بی‌رقیب خواهد بود.
