اردنی‌ها با افزایش قیمت غذا دست و پنجه نرم می‌کنند

قیمت یک مرغ کوچک تقریبا پنج دلار است و برای خانواده‌هایی که درآمد پایینی دارند مبلغ بسیاری به‌حساب می‌آید. مونا، زنی بیوه است که 9فرزند دارد و ناچار است هزینه‌های زندگی خانواده‌اش را تأمین کند.

برای او که در‌ماه کمتر از 400دلار دستمزد می‌گیرد، تهیه مرغ کار ساده‌ای نیست. او ضمن اشاره به دشواری‌های زندگی‌اش می‌گوید: با هزینه‌های اجاره، آب، برق و غذاهایی که بیشتر از سبزیجات تهیه می‌شوند، خریدن گوشت یا مرغ یک موهبت است.

اردن پس از یمن، سودان و سوریه فقیرترین کشور دنیای عرب است با این حال هزینه زندگی در این سرزمین بسیار بالاست. با توجه به اینکه در ماه‌های اخیر به‌دلیل شرایط آب و هوایی نامناسب بسیاری از محصولات در کشورهای تولید‌کننده غذا از آمریکا گرفته تا روسیه از بین رفته است، کشورهای وارد‌کننده غذا نظیر اردن با مشکلات بسیاری مواجه خواهند شد. به همین‌خاطر پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده قیمت غذا باز هم افزایش پیدا کند.

بدون شک برای دولتی که با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند، چنین خبری بسیار ناگوار است. دولت اردن سال‌هاست که تلاش می‌کند اعتراض‌های مردم نسبت به هزینه‌های بالای زندگی را متوقف کند و در چنین شرایطی اوضاع برای آنها وخیم‌تر خواهد شد؛ اوضاعی که برای کشورهایی با شرایط عادی نیز دشوار است چه برسد به اردن که از زمان شکل‌گیری بهار عربی، چهار دولت جداگانه داشته است.

نان و دمکراسی

هرچند جرقه قیام‌های عربی به‌خاطر اعتراض به مشکلات اقتصادی در تونس زده شد اما به مرور در کشورهایی چون لیبی و سوریه گروه‌های مسلح، هدایت جریان را به‌دست گرفتند و عدالت‌خواهی و اعتراض به فقر کمرنگ شد. اما در اردن شکل اعتراض‌ها متفاوت است. در حقیقت اردنی‌ها از همان ابتدا به فقر معترض بودند و نان و دمکراسی را در کنار یکدیگر می‌خواستند.

در ژانویه2011 در بسیاری از شهرهای اردن مردم به خیابان‌ها آمدند تا به قیمت غذا اعتراض کنند اما از آن زمان تاکنون هیچ تغییر قابل توجهی در قیمت غذا ایجاد نشده است. افزایش مالیات سوخت در ماه‌های ژوئن و جولای امسال قیمت‌ها را بالاتر هم برد. دولت در تلاش برای کاهش کسری بودجه که بیش از 10درصد تولید ناخالص داخلی است، مالیات‌ها را افزایش داد.

یوسف منصور، اقتصاددان اردنی در توضیح شرایط کنونی کشورش می‌گوید: 87درصد میزان مصرف مواد غذایی اردنی‌ها از واردات تأمین می‌شود. بنابراین ما همه‌‌چیز را وارد می‌کنیم و افزایش قیمت سوخت این هزینه‌ها را بیشتر می‌کند. منصور وابستگی بیش از حد کشور به واردات را نشانه ضعف مدیریت می‌داند و می‌گوید: 30سال پیش ما 50درصد گندم مورد نیازمان را تولید می‌کردیم اما حالا گندمی که تولید می‌کنیم بیشتر از هشت روز دوام نمی‌آورد.

از آنجا که برای جابه‌جایی گوشت، گندم و سایر محصولات باید هزینه‌ حمل‌ونقل پرداخت کرد، کمبود جهانی سوخت و افزایش قیمت‌ها روی هزینه همه‌‌چیز تأثیر منفی گذاشته است؛ از هویج گرفته تا یک بشقاب برنج!
علاوه بر مشکلات معمولی که می‌تواند برای اقتصادهای دیگر نیز پیش بیاید، انحصارطلبی در زمینه واردات و توزیع غذا بر اردن بسیار تأثیر گذاشته است. درواقع واردات و توزیع غذا در این کشور در انحصار عده‌ای محدود است که آنها نیز قیمت‌ها را بالاتر می‌برند؛ به‌عبارتی حتی پس از کاهش جهانی قیمت غذا، این افراد قیمت‌ها را پایین نمی‌آورند.

منصور ضمن تأکید بر این نکته توضیح می‌دهد وقتی در خارج از مرزهای اردن فاجعه‌ای رخ می‌دهد و منابع و ذخایر دچار کمبود می‌شوند در داخل اردن بلافاصله قیمت غذا افزایش می‌یابد. ما از افزایش قیمت‌های جهانی به‌شدت صدمه می‌بینیم اما اگر قیمت‌های جهانی کاهش یابد به‌خاطر انحصارطلب‌ها تغییری در قیمت‌های ما ایجاد نمی‌شود.

انتخاب‌های دشوار

صندوق بین‌المللی پول( IMF )به تازگی موافقت کرده دو میلیارد دلار به اردن وام بدهد تا در این شرایط دشوار که اقتصاد جهانی را با بحران مواجه کرده، اقتصاد خود را ترمیم کند. در پنج سال گذشته نیز اردن 2/4میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی از آمریکا دریافت کرده است. با این حال منصور معتقد است بدون انجام اصلاحات و اتخاذ سیاست‌های اقتصادی هوشمندانه‌تر، تزریق چنین پول‌هایی بی‌فایده است.

در بازار میوه‌و‌تره‌بار عمان پایتخت اردن، نشانه‌ها حاکی از افزایش قیمت‌هاست. وائل ابوحسن یکی از افراد خیری است که به خانواده‌های بی‌بضاعت کمک می‌کند. به گفته او افرادی مانند مونا که نمی‌توانند گوشت را در وعده‌های غذایی‌شان بگنجانند بسیارند. ابوحسن در این مورد می‌گوید: ما شاهدیم که خانواده‌های فقیر از خوردن سبزی و حبوبات خسته شده‌اند. او که از غرفه‌های مختلف عبور می‌کند و قیمت اجناس را می‌پرسد با حیرت به پاسخ فروشنده‌ها گوش می‌دهد و نمی‌داند خانواده‌های فقیر چطور می‌توانند از عهده خرید برآیند.

وقتی قیمت انگور به سه دلار برسد هر رهگذری به وحشت می‌افتد. خانواده‌ها به سختی می‌توانند مخارج زندگی‌شان را تأمین کنند اما گاهی نمی‌توان نسبت به غذا بی‌توجه بود. بعضی اوقات آنها ناچارند میان هزینه‌های اجاره و آب و برق یا تأمین غذا آخری را انتخاب کنند.

مونا در مورد این شرایط پیچیده می‌گوید: گاهی پیش آمده که چند ‌ماه هزینه برق، آب یا اجاره عقب افتاده. حتی اگر سه‌ماه اجاره را پرداخت نمی‌کردم مهم نبود چون مجبورم برای اعضای خانواده‌ام غذا تهیه کنم.

الجزیره